آسان‌گيرى در ازدواج:

خداوند در تشريع قوانين ازدواج، بر مردم آسان گرفته است. نمونه‌اى از اين تخفيف و توسعه، تشريع ازدواج با كنيزان است; زيرا در جامعه، كسانى هستند كه توان ازدواج با زنان آزاد را ندارند و خداوند پس از بيان امكان ازدواج با كنيزان فرموده: «يُرِيدُ اللهُ اَن يُخَفِّفَ عَنكُم و خُلِقَ الاِنسـنُ ضَعيفا». (نساء/4،28) هم‌چنين مردم موظّفند در امر ازدواج سخت‌گيرى نكنند. در روايت وارد شده است كه با بركت‌ترين زنان، كسانى هستند كه مهرشان سبك باشد.^[136] قرآن از قول شعيب هنگام گفت و گو درباره ازدواج موسى با دخترش چنين نقل مى‌كند: «و‌ما‌اُريدُ اَن اَشُقَّ عَلَيكَ». (قصص/28، 27) من در اين چند سالى كه با تو قرارداد مى‌بندم، بر تو سخت نمى‌گيرم يا اين‌كه مخيرى بين 8 و 10 سال را خودت انتخاب كنى; من بر تو سخت نمى‌گيرم.^[137] با توجّه به آيه، مواردى از آسان‌گيرى را مى‌توان برشمرد: پدر و مادر نبايد در ازدواج دخترانشان سخت‌گيرى كنند و در‌صورت فراهم‌بودن شرايط، براى ازدواج دختر كوچك‌تر آن را بر ازدواج دختر بزرگ‌تر متوقف كنند. 2.‌خانواده دختر مى‌توانند پيش‌نهاد دهنده ازدواج باشند; 3.‌بر داماد نمى‌توان سخت گرفت و كار طاقت‌فرسا از او مطالبه كرد.

عقد و شرايط ضمن آن در ازدواج

الف. عقد ازدواج:

آغاز زندگى مشترك، با عقد* شروع مى‌شود كه به گفته برخى مقصود از «پيمان محكم» زنان از مردان در آيه‌21 نساء/4، عقد (صيغه) ازدواج است^[102]: «و‌اَخَذنَ مِنكُم ميثـقًا غَليظا». همچنين در آيه‌235 بقره/2 مى‌فرمايد: تا عدّه زن به پايان نرسيده، عقد نكاح را برقرار نكنيد: «و‌لاتَعزِموا عُقدَةَ النِّكاحِ حَتّى يَبلُغَ الكتِـبُ اَجَلَه‌...». ‌(بقره/2، 235) عقد ازدواج، همانند ديگر عقود، به ايجاب و قبول نياز دارد^[103] و فقط راضى بودن زن و مرد كافى نيست.
فقيهان مى‌گويند: ايجاب نكاح، با دو لفظ «زوّجتُ» و «اَنكحتُ» كه از الفاظ صريح در باب ازدواج هستند، حاصل مى‌شود كه قرآن هم آن‌ها را به‌كار برده است.^[104] (احزاب/33،37; نساء/4،22; قصص/28،27). برخى از اهل‌سنّت با استناد به آيه‌50 احزاب/33 عقد نكاح با واژه «وهبتُ» را براى پيامبر جايز مى‌دانند: «يـاَيُّهَا النَّبِىُّ اِنّا اَحلَلنا لَكَ ... و امرَاَةً مُؤمِنَةً اِن وَهَبَت نَفسَها لِلنَّبِىِّ اِن اَرادَ النَّبِىُّ اَن يَستَنكِحَها‌...» ; زيرا در اين آيه، زنى كه بى‌شرطِ مهر*، خود را به پيامبر ببخشد، بر‌او حلال شده است. عدّه‌اى ديگر، انعقاد نكاح با اين لفظ را براى غير پيامبر نيز جايز مى‌دانند با اين تفاوت كه براى ديگران، با اين لفظ، عقد واقع‌مى‌شود و پرداخت مهرالمثل برعهده زوج مى‌آيد; ولى به استناد جمله «خالِصةً لَكَ مِن دُونِ المُؤمِنينَ» براى پيغمبر، چنين عقدى بدون مهريّه صحيح خواهد بود.^[105] اماميّه اتّفاق دارند كه نكاح با لفظ «هبه» (حداقل براى غير پيغمبر) واقع‌نمى‌شود.^[106] در عقد ازدواج، شرايطى معتبر است; از‌جمله قصد انشا و توجّه به مضمونِ عقد، موالات (فاصله نيفتادن بين ايجاب و قبول)، تنجيز (قطعى بودن عقد و معلّق نبودن بر كارى يا وصفى يا‌...) و تعيين زن و شوهر به نام يا وصف يا اشاره;^[107] به‌ويژه اگر ولىّ يا وكيل، عقد را اجرا كنند; بنابراين اگر پدرى بگويد: «زوّجتك اِحدَى بَناتى» عقد صحيح نيست^[108] و سخن شعيب(عليه السلام) به حضرت موسى(عليه السلام): «اِنّى اُريدُ اَن اُنكِحَكَ اِحدَى ابنَتَىَّ هـتَين‌...»(قصص/28، 27)، ظاهر آن است كه گفتوگويى مقدّماتى بوده،^[109] نه آن‌كه با اين سخن او، عقد اجرا شده باشد. قرينه بر اين مطلب، لفظ «اريد» است. شرط ديگر، اختيار و رضايت است; بنابراين، عقدِ با اكراه و عدم رضايت دختر يا پسر، درست نيست. قرآن مى‌فرمايد: پس از طلاق و تماميّت عدّه، اگر زن و شوهر سابق، به ازدواج رضايت دارند، كسى حقّ ندارد آنان را منع كند: «و‌اِذا طَلَّقُتمُ النِّساءَ فَبَلَغنَ اَجَلَهُنَّ فَلاتَعضُلوهُنَّ اَن يَنكِحنَ اَزوجَهُنَّ اِذا تَرضَوا بَينَهُم بِالمَعروفِ‌...». (بقره/2،232) باز‌مى‌فرمايد: اختيار زنان شوهر مرده را در دست نگيريد و آنان را به ازدواج وانداريد^[110] و زير فشار قرار ندهيد تا بخشى از آن‌چه به‌دست آورده‌اند، باز‌پس دهند: «...‌لايَحِلُّ لَكُم اَن تَرِثُوا النِّساءَ كَرهًا و‌لا‌تَعضُلوهُنَّ لِتَذهَبوا بِبعَضِ ما‌ءاتَيتُمُوهُنَّ‌...».(نساء/4،‌19)

چگونه نماز بخوانم تا در قبر و قیامت، شرمنده نباشم؟

باید به همراه نماز، به عبادات دیگر و از جمله رفتار نیک با دیگران و کمک به نیازمندان نیز توجه کرد. نماز باید با حضور قلب همراه باشد.
از آیات و روایات استفاده می‌شود که نماز کامل و حقیقی نمازی است که با حضور قلب و خلوص نیت و همراه با یقین باشد. از امام رضا (ع) نقل شده است : "لا صلاة الا باسباغ الوضو‌ء و احضار النیة و خلوص الیقین و افراغ القلب و ترک الاشتغال و هو قوله"فاذا فرغت فانصب و الی ربک فارغب"؛(1) نماز کامل باید با وضوی کامل، با حضور قلب و خلوص یقین و خالی بودن فکر و ذهن و قلب از توجه و اشتغال به دنیا باشد، همان طور که خطاب به پیامبر آمده است : "هنگامی که فارغ شدی، به نماز بایست و به سوی پروردگارت بشتاب".
اما این بدان معنا نیست که اگر احیانا نماز با این ویژگی­ها نبود، باطل است، بلکه می‌توان مراتب متعددی برای نماز و نمازگزار تصور کرد. مسلماٌ هر چه درجه و مرتبة کمال معنوی بالاتر باشد، نماز بهتر و از درجه ای بالا برخوردار خواهد بود. قرآن از برخی انسان‌ها چنین یاد می‌کند "رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکر الله؛(2) افرادی که تجارت و خرید و فروش آنان را از ذکر خدا باز نمی­دارد". اینان در عین این که بین مردم هستند و به کار و تلاش مشغولند، ولی این کارها آنان را از نماز و یاد خدا باز نمی­دارد.
عرفا برای حضور قلب در نماز مراتبی ذکر کرده اند: 
1 - شخص نماز گزار اجمالاٌ بداند که با خداوند سخن می­گوید و حمد و ثنای او می­کند، اگر چه به معنای الفاظ 
توجه نمی­کند.
2 - علاوه بر مرحلة قلبی، به معانی کلمات و اذکار نیز توجه داشته باشد و بداند که چه می­گوید. به این مرتبه روایتی از امام صادق (ع) اشاره دارد: "هر کس دو رکعت نماز بخواند، در صورتی که بداند چه می­گوید، از نماز فارغ می‌شود در حالی که بین او و خداوند گناهی نیست، مگر این که خداوند آن‌ها را می­بخشد". (3)
3- مرتبة سوم آن است که اسرار عبادت و حقیقت اذکار و تسبیح و تحمید را بفهمد.
4- آن اسرار و حقایق به باطن نفوذ کند.
5 - در این مرتبه نمازگزار به مرتبة کشف و شهود و حضور کامل می­رسد، که به این مرحله حضور قلب در معبود می­گویند. در این مرحله نمازگزار حتی به خود و افعال و حرکاتش نیز توجه نداشته، از سخنگو و سخن نیز غافل است. (4)
بدیهی است که بعضی از این مراتب اختصاص به اولیای حق دارد، ولی تحصیل بعضی مراتب دیگر برای دیگران نیز ممکن است. بزرگان برای به دست آوردن حضور قلب در نماز عواملی را ذکر کرده اند که مهم­ترین آن‌ها عبارتند از :

قرآن کریم و نیکو سخن گفتن

زبان یکی از نعمت‏هاى بزرگ آفریدگار هستى به انسان است. خداوند متعال در سوره‏ى بلد پس از ذكر سوگندهایى پر معنا، و اشاره به زندگى پررنج انسان، شمارى از مهم‏ترین نعمت‏هایى را كه به بشر ارزانى داشته است یادآور مى‏شود، كه یكى از آن‏ها نعمت زبان است: «آیا براى او دو چشم قرار ندادیم و یك زبان و دو لب؟»¹

زبان از اعضاى شگفت‏انگیز بدن انسان است و وظایف بزرگى را عهده‏دار مى‏باشد كه از مهم‏ترین آن‏ها سخن گفتن است. ایزد متعال در قرآن كریم پس از ذكر خلقت انسان، از نعمت بیان، سخن گفته و فرموده است: «خداى رحمان، قرآن را یاد داد، انسان را آفرید، و به او «بیان» ر ا آموخت».²

معیارهاى ارزشى گفتار

آیا هر سخنى داراى ارزش و اعتبار است؟ و بر هر سخنى مى‏توان نام گفتار ارزشمند و پسندیده نهاد؟ مسلّم جواب منفى است. چه بسیار سخنانى كه نه تنها ارزش ندارند كه در بى‏ارزشى آنها همان بس كه بلا،³ فتنه ،⁴خون‏ریزى⁵و... را بدنبال دارند.

قرآن‏كریم معیارهایى را براى گفتار، بیان داشته كه پاره‏اى از آنان را یادآور مى‏شویم:

1-  عقلانیت و اندیشیدن

امام على(ع) مى‏فرماید: اندیشه كردن در گفتار، ایمن مى‏سازد از لغزش .⁶ و نیز مى‏فرماید: كسى كه در كلام خود تجسّس و تفحّص و تأمّل كند، غلط او كم شود.⁷

از مجموع آیات و روایات، این مطلب به دست مى‏آید كه كلامى داراى ارزش و اعتبار است كه خردمندانه و همراه با خردورزى و اندیشیدن باشد؛ یعنى افزون بر عاقلانه بودن گفتار، گوینده قبل از سخن گفتن در گفتار خویش اندیشه نموده و آنگاه لب به سخن باز كند، زیرا هر سخن جایى و هر نكته مكانى دارد.

2- عمل

از معیارهاى ارزشى دیگر سخن، عمل گوینده به كلام خویش است. خداوند متعال در آیاتى از گفتار بدون عمل نهى كرده و آن را نكوهش نموده و مورد خشم و غضب خود دانسته است: «اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! چرا سخنى مى‏گویید كه عمل نمى‏كنید؟ نزد خدا بسیار موجب خشم است كه سخنى بگویید كه عمل نمى‏كنید»⁸

3- رعایت ادب

 از دیدگاه قرآن كریم، گفتارى با ارزش است كه همراه با فرهنگ و ادب باشد، سخنى گرچه فى نفسه باارزش باشد (مانند آیات شریفه قرآن) ولى اگر گوینده با عدم رعایت ادب، آن را به زبان آورد، سخنى بى‏ارزش و بى‏اثر خواهد بود. از این‏رو، پروردگار عالم آنگاه كه موسى و هارون را مأمور به رفتن به پیش فرعون و دعوت او مى‏نماید، مى‏فرماید: «با او سخنى نرم گویید، شاید كه پند پذیرد یا بترسد».⁹

آداب سخن در لسان قرآن وروایات

1- نیكو سخن گفتن و رعایت عفت كلام

 در آیات مختلف قرآن كریم، خداوند متعال با پیامبران، ملائكه، مؤمنان، عموم مردم و حتى با كفار و مشركان، ادب در كلام را كاملاً رعایت مى‏كند. به مؤمنان نیز دستور مى‏دهد با دیگران زیبا سخن گفته و از به زبان آوردن گفتار زشت و بى‏ادبانه (حتّى در مقابل كافران و ابلهان) دورى گزینند: «با مردم (به زبان) خوش سخن بگویید »¹⁰و نیز مى‏فرماید : « و به بندگانم بگو: آنچه را كه بهتر است بگویند ، كه شیطان میانشان را به هم مى‏زند ، زیرا شیطان همواره براى انسان دشمنى آشكار است .»¹¹

2- آهستگى در كلام

 آهسته سخن گفتن از بهترین و زیباترین آداب گفتار و نشانه ادب است. قرآن مجید مسلمانان را به رعایت این خصلت بزرگ و با ارزش دعوت كرده و صداى افرادى كه با فریاد سخن مى‏گویند را به صداى درازگوش تشبیه نموده است : «[لقمان به فرزند خود گفت: اى پسرك من‏] در راه رفتن خود میانه‏رو باش، و صدایت را آهسته‏ساز، كه بدترین آوازها بانگ خران است .»¹²

شیوه‏هاى سخن‏

در قرآن كریم براى هر گفت و شنودى نوع و شیوه‏اى خاص از گفتار توصیه شده مانند: قول حسن، قول معروف، قول كریم؛ و استفاده از بعضى شیوه‏ها مورد نهى قرار گرفته است، مانند: مكالمه با صداى بلند، یا با ناز و كرشمه دربرابر نامحرمان .

- گفتار مؤمنان با یكدیگر

الف. استوارى كلام: با پایه و اساس سخن گفتن را خداوند متعال به مؤمنان دستور مى‏دهد و به آنان تأكید مى‏كند، این‏گونه با یك دیگر سخن بگوید: «اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، از خدا پروا دارید و سخنى استوار گویید .»¹³

ب. سوژه به دشمن ندادن: بر مؤمنان لازم است علاوه بر استوار سخن گفتن؛ به گونه‏اى تكلّم كنند كه كفّار، مشركان و منافقان آنان را به استهزا نگیرند ، و به عبارت دیگر: مؤمنان باید با یكدیگر به گونه‏اى سخن بگویند كه سوژه به دشمن ندهند. آیه 104 بقره بیان كننده همین مطلب است: « اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، نگویید: « راعنا» و بگویید: «انظرنا» و [این توصیه را] بشنوید، و كافران را عذابى دردناك است ».

-  سخن گفتن با پدر و مادر

قرآن كریم براى پدر و مادر مقام و جایگاه بلندى را قائل است و در آیات 23 و 24 سوره مباركه اسراء دستورهاى بسیار مهمّى را به فرزندان مى‏دهد که همه حاکی از مقام و ارزش آنان است .

آرامش یعنی طمأنینه، تسکین و آسودگی خاطر[1] که در مقابل آن تشویش، نگرانی و اضطراب است.

از نظر اسلام آرامش و طمأنینه امری واقعی، حقیقتی و دست یافتنی است. در متون دینی ما راه های به دست آوردن آرامش بیان شده است و همین امر بهترین دلیل بر امکان دست رسی به آن است. علاوه بر این مطالعه زندگی بزرگانی که به دستورات دین عمل کرده اند و به آرامش درونی رسیده اند، می تواند ما را به این واقعیت رهنمون سازد که کسب آرامش در زندگی یک شعار نیست و این چیزی است که ما خود می توانیم با به کار بستن دستورات دینی آن را در خود احساس و تجربه نماییم.

عوامل پیدایش و ایجاد آرامش:

قرآن و روایات عوامل متعددی را برای آرامش بیان نموده اند برخی از آنها عبارتند از:

1. ذکر و یاد خدا: در قرآن آمده است: همانا با یاد الاهی قلب ها آرام می شود.[2]منظور از یاد و ذکر خدا یعنی این که انسان همیشه توجه و یقین داشته باشد که هیچ موجودی در عالم نمی تواند مستقل و جدای از «الله» وجود داشته باشد تا چه رسد به این که بتواند منشأ اثر باشد: «تمام عزت از او است»،[3] و تمام قدرت و ملک و هستی از او است. عزت و ذلت بندگان نیز به دست او است. او بر همه چیز توانا است.[4]

چنین انسانی هیچ نگرانی و خوف و حزنی ندارد؛ چنان که قرآن می فرماید: "کسی که دنبال هدایت من باشد او دیگر خوف و نگرانی ندارد".[5] بله اگر انسان واقعا با تمام وجودش باور داشته باشد که هیچ دگرگونی و قدرتی در عالم نیست مگر این که وابسته به خداوند بزرگ است و آن گاه با زبان بگوید: «لاحول و لاقوة الا بالله العلی العظیم»، دیگر دغدغه و اضطرابی ندارد. رسول مکرم اسلام (ص) فرمودند: ذکر «لاحول ولا قوة الا بالله» شفای از 99 درد است که کمترین آن دردها، غم و غصه است.[6]

2. توکل به خدا: توکل یعنی این که انسان وظیفه خود را در حد توانایی انجام داده و نتیجه کارها را به خداوند واگذار نماید. قرآن مجید می فرماید: "کسی که بر خدا توکل کند خداوند او را کفایت می کند".[7]

3. رضایت به خواست الاهی: اگر انسان باور داشته باشد که خداوند متعال همیشه خیر خواه بندگان خود است و به خواست الاهی گردن نهد هیچ دغدغه ای نخواهد داشت.

4. ارتباط و اطاعت از اولیای الاهی: خداوند به پیامبرش می فرماید: "نگامی که از مردم خمس و زکات دریافت می کنی بر آنها درود بفرست؛ زیرا که صلوات تو بر آنها، مایه آرامش آنها است".[8]

5. ازدواج با همسر مومن و صالح: قرآن می فرماید: "یکی از نشانه ها و آیات الاهی این است که برای شما از جنس خودتان همسرهایی آفرید تا با او به سکونت و آرامش برسید".[9]

6. استراحت در شب: خداوند در قرآن می فرماید: "او همان کسی است که شب را برای شما قرار داد تا در آن آرام شوید".[10]

7. خوردن غذای سالم و طبیعی: در روایات وارد شده است که خوردن انگور سیاه،[11] غم و غصه را از بین می برد.

8. پاکیزگی و نظافت: در روایات زیادی آمده است که: شستن لباس،[12] و شستن سر[13] و... باعث از بین رفتن غم و غصه می شود. اینها بعضی از عوامل ایجاد آرامش است که در روایات و آیات مطرح شده است.

از طرف دیگر، اگر انسان از چیزهایی که مانع آرامش است و برای انسان پریشانی خاطر می آورد دوری کند، زمینه رسیدن به حالت طمأنینه و آرامش را فراهم ساخته است. بعضی از عوامل از بین رفتن آرامش که در روایات بدان ها اشاره شده است عبارت اند از:

1-دلبستگی به دنیا: پیامبر اکرم (ص) فرمود: "رغبت و علاقه به دنیا موجب غم و حزن انسان است و زهد و بی رغبتی به دنیا موجب راحتی قلب و بدن است".[14]

امام خمینی (ره) نیز با توجه به روایات به فرزندشان حاج سید احمد فرمودند: «... من آنچه ملاحظه کردم و مطالعه در حال قشرهای مختلف نمودم، به این نتیجه رسیده ام که قشرهای قدرتمند و ثروتمند، رنج های درونی و روانی و روحیشان از سایر اقشار بیشتر و آمال و آرزوهای زیادی که به آن نرسیده اند بسیار رنج آورتر و جگر خراش تر است... آنچه مایه نجات انسان ها و آرامش قلوب است، وارستگی و گسستگی از دنیا و تعلقات آن است که با ذکر و یاد دایمی خدای تعالی حاصل می شود».[15]

2- طمع و چشم داشت به مال مردم: پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "کسی که به مال دیگران طمع و چشم داشت، داشته باشد حزن و اندوهش طولانی خواهد شد".[16]

3- حسادت: امیرالمؤمنین علی (ع) فرمود: "غیر از حسود ظالمی را ندیدم که شبیه ترین کس به مظلوم باشد؛ زیرا دارای قلبی غصه دار و حزنی پیوسته است".[17]

4- شک و عدم رضایت: رسول خدا (ص) فرمودند: "مانا که خداوند با حکمت و فضلش، راحتی و شادی را در یقین و رضا قرار داده و غصه و ناراحتی را در شک و نارضایتی گذاشته است".[18]

پس دست یابی به آرامش تنها یک شعار نیست، بلکه حقیقتی دست یافتنی و دارای راه های عملی بسیاری است که در متون دینی به وضوح بیان شده است.

يكي از عوامل موفقيت و پيروزي انقلاب اسلامي توجه حضرت امام خميني و روابط ايشان با مردم به ويژه نسل جوان بوده است. امام خميني براي جوانان همچون پدري دلسوز و فداكار بود و لحظه اي از اين قشر فعال جامعه غفلت ننموده و همواره با نصايح خود سعي در آگاه نمودن جوانان داشت. امام با جوانان رابطه قلبي و پيوند عاطفي برقرار كرده بود به طوري كه همدلي و همزباني امام با آنان مورد تعجب جامعه شناسان بود و اين مسئله همچون معمايي براي آنان به نظر مي رسيد كه چگونه امام با سن بالا فكر پر نشاط و جوان پسند دارد كه توانسته نسل جوان را به خود مجذوب ساخته و به دنبال خود به حركت در آورد تا پا به پاي او براي حفظ اسلام بكوشند. امام جوانان را اميد آينده كشور مي دانست و نقش جوانان را در پيروزي انقلاب بس عظيم مي شناخت. 

غنيمت شمردن فرصت جواني

يكي از توصيه هاي حضرت امام به جوانان در خصوص اهميت دادن به جواني بود و اين فرصت را آنقدر مهم مي دانست كه همواره به اصلاح انسان در اين دوران تاكيد مي نمودند و دريغ داشتند كه اين سرمايه بزرگ و فرصت بي نظير از دست برود چنان كه اميرالمومنين علي (ع) فرموده اند: « شيئان لا يعرف فضلهما الا من فقدهما: السباب و العافيه ( 1 ) دو چيز است كه قدر و قيمتشان را نمي شناسند مگر كسي كه آن دو را از دست داده باشد يكي جواني و ديگري تندرستي و عافيت. » از اين حديث شريف به خوبي روشن مي شود كه جواني فرصت و سرمايه اي بس با اهميت است كه اولا همرديف با نعمت بزرگ الهي يعني سلامت و عافيت قرار گرفته و ثانيا انسان وقتي آن را از دست داد پي به ارزشش مي برد آنگاه دچار حسرت مي شود چرا كه مي فهمد سرمايه گرانبهايي را از دست داده كه قابل جبران نيست و اين موجب حسرت و پشيماني دايمي خواهد بود. امام خميني در باره ضرورت غنيمت شمردن جواني خطاب به فرزند خود فرمودند: « پسرم تا نعمت جواني را از دست ندادي فكر اصلاح خود باش كه در پيري همه چيز را از دست مي دهي. يكي از مكايد شيطان كه شايد بزرگترين آن باشد كه پدرت بدان گرفتار بوده و هست مگر رحمت حق تعالي دستگير او باشد استدراج است. در عهد نو جواني شيطان باطن كه بزرگترين دشمنان اوست او را از فكر اصلاح خود باز مي دارد و اميد مي دهد كه وقت زياد است. اكنون فصل برخورداري از جواني است و هر آن و هر ساعت و هر روز كه بر انسان مي گذرد درجه درجه او را با وعده هاي پوچ از اين فكر باز مي دارد تا ايام جواني را از او بگيرد و آنگاه كه جواني رو به اتمام است او را به اميد اصلاح در پيري سر خوش مي كند و در ايام پيري نيز اين وسوسه شيطاني از او دست نكشد و وعده تو به در آخر عمر مي دهد و در آخر عمر و شهود موت حق تعالي را در نظر او مغبوض ترين موجود جلوه مي دهد كه محبوب او كه دنيا است از دستش گرفته است اين حال اشخاصي است كه نور فطرت در آنها به كلي خاموش نشده است و اشخاصي هستند كه غرقاب دنيا آنها را از فكر اصلاح به دور نگهداشته و غرور دنيا سر تا پاي آنان را فراگرفته است . ( 2 )

إمام عليّ عليه ‏السلام :


ما مِن مُؤمِنٍ و َلا مُؤمِنَةٍ يَضَعُ يَدَهُ عَلى رَسِ يَتيمٍ تَرَحُّما لَهُ إِلاّ كَتَبَ اللّه لَهُ بِكُلِّ شَعرَةٍ مَرَّت يَدُهُ عَلَيها حَسَنَةً؛ 

امام على عليه ‏السلام :
هيچ مرد و زن مؤمنى نيست كه دست محبت بر سر يتيمى بگذارد،
مگر اين كه خداوند به اندازه هر تار مويى كه بر آن دست كشيده است ثوابى برايش بنويسد.

وسایل الشیعه ج21 ، ص375 - بحارالأنوار(ط-بیروت)ج72، ص4، ح9

مقدمه
 

امیرالمومنین علی (ع) می‌فرمایند: «کسی که شرافت باطنی وگوهر انسانی خود را بشناسد، این شناسایی، او را از پستی‌هایش مصون خواهد داشت (1) پس برای جلوگیری از سقوط و تباهی دنیا و آخرت، می‌بایست جوانان استعدادهای معنوی و لیاقتهای روحی خود را بشناسند و برای نیل به خوشبختی و سعادت ابدی و این که انسان واقعی باشند و به مدارج کمال روحانی نایل شوند تصمیم قطعی بگیرند؛ و با کمک قرآن و اهلبیت هدف زنگی را بیابد. پیشینه‌ی انتخاب هدف در تمام ملت‌ها از اغاز خلقت بوده است، بسیاری از انسان‌ها مخصوصا دولت‌های اروپایی هدف را قدرت و پول و... می‌دانند در صورتی که همه این‌ها فنا پذیر و آخر تمام می‌شود.»

نشاط در اصطلاح:
 

نشاط يك مفهوم جدید روانشناسي است كهکمتر مورد توجه قرار گرفته است. تعریف نشاط علی‌رغم آنکه ساده به نظر می‌رسد، مشکل است و روان شناسان در مورد آن وفاق نظر ندارند. معمولا نشاط را شامل سه عنصر لذت، خرسندی و رضایت از زندگی می‌دانند.

تعريف شادي وشادماني : 
 

وقتي آدمي نيازهايش ارضاء مي شود وبه چيزهاي مورد علاقه اش دست مي يابد احساس و هيجاني دراو پديد مي‌آيد كه ازآن به شادي ونشاط تعبير مي شود وبا واژه هايي چون شادماني، سرور، وجد، سرخوش، مسرت، خوشي و خوشحالي هم معناست . 
شادي زندگي را خوشايند مي سازد واشتياق براي پرداختن به فعاليت هاي اجتماعي را آسان مينمايد. ارسطو پروراندن عالي ترين صفات و خصايص انساني را شادماني مي داند يعني شادي تنها در لذتهاي مادي گذرا خلاصه نمي شود ،شادماني واقعي در نزديك شدن به هدف والاي آفرينش و آراسته شدن به خصلتها و خوي هاي انساني و الهي است . به طور خلاصه مي توان گفت : شادي به طور مطلق امكان پذير نيست و هر انساني مطابق جهان بيني و انديشه هاي خود اگر به چيز هاي مورد علاقه اش برسد و از زندگي اش رضايت داشته باشد در خود احساس شادي مي كند كه شادي نام دارد .استاد مرتضي مطهري رحمه الله در تعريف شادي مي نويسد: سرور، حالت خوش و لذت بخشي است که از علم و اطلاع به اينکه يکي از اهداف و آرزوها انجام يافته يا انجام خواهد يافت، به انسان دست مي دهد و غم و اندوه، حالت ناگوار و دردناکي است که از اطلاع بر انجام نشدن يکي از هدف ها و آرزوها به انسان دست مي دهد.در دنياي پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خيالي آسوده، نعمتي است که همگان آرزوي آن را دارند. در واقع، يکي از نيازهاي اساسي انسان، شادزيستن است که در پرتو آن، با رسيدن به تعادل روحي، خود و جامعه اش را به سلامت و پويايي رهنمون مي شود.انسان به طور فطري از غم گريزان و به سوي شادي در حرکت است. شادي و نشاط نه تنها بر روح و روان انسان، بلکه بر جسم او نيز تأثير مي گذارد. از نگاه اجتماعي، نيز شادماني، قلب ها را به يکديگر نزديک و ترس، نگراني، ناکامي و بدگماني را بي اثر مي کند. ارسطو مي گويد: «شادي، بهترين چيزهاست و آن قدر اهميت دارد که ديگر چيزها وسيله به دست آوردن آن هستند.» دين مقدس اسلام نيز که تأمين کننده صلاح دنيا و آخرت آدمي است، شادي هاي مناسب و حلال را تأييد مي کند و پيروانش را از افسردگي و بي حالي برحذر مي دارد.

چیستان اول : آن چه چیزی است که چه پر باشد و چه خالی وزنش یکی هست ؟
معما دوم : یک زن و شوهر 7 پسردارند و هر پسر یک خواهر این خانواده چند نفره هستند ؟
چیستان سوم : آن چه چیزی است که در رادیو و دریا مشترک و هر دو آن را دارا می باشند ؟

پاسخ چیستان و معما ها را ادامه مطلب می توانید ملاحظه نمایید .

پاسخ چیستان و معما های شیرین پارسی

پیشنهاد میکنم یکم دیگه به فکرتون فشار بیارید ….

پاسخ چیستان اول : نوار
پاسخ معما دوم : ده نفر
پاسخ چیستان سوم : موج

معمای روز قتل وزیر به دست پادشاه

به خاطر سوء تفاهمی که بین وزیر دانا و پادشاه ایجاد می شود، پادشاه دستور قتل وزیر را صادر می کند و این جمله را به کار می برد “تو را روزی از هفته آینده خواهم کشت که از آن روز خبر نداری” وزیر دانا پس از شنیدن این جمله با کمی تامل می گوید که مرا هرگز نمی کشی!!! پادشاه از وی شرح دلیل می خواهد که اگر دلیل قانع کننده ای بود وی را نکشد.معما اینجاست که اگر شما جای وزیر دانا بودید چه استدلالی می آوردید؟

پاسخ این چیستان و معمای جالب را کمی پایین تر مشاهده نمایید.

پاسخ معمای قتل وزیر

این چیستان از آن دسته معما های استدلال مرحله به مرحله می باشد :
پادشاه هرگز نمی تواند وزیر را روز جمعه بکشد چرا که هفته تمام شده است و وزیر خبر دارد که در آن روز به قتل می رسد پس حرف پادشاه نقض می شود. با حذف روز جمعه در این چیستان اگر روز کشته شدن وزیر روز پنج شنبه باشد وزیر خبر دارد پس باز هم پادشاه نمی تواند وی را بکشد چرا که حرفش نقض می شود و به همین ترتیب بقیه روز های هفته نیز پادشاه نمی تواند وزیر را بکشد!!!
یک اشکال اساسی در این استدلال وجود دارد می توانید حدس بزنید؟( راهنمایی : در این گونه چیستان ها و معما ها باید اثبات رفت و برگشتی باشد.)

چیستان و معما های فیلی بسیار جالب

چیستان و معما هایی که در ادامه می خوانید یکی از بهترین مجموعه های معما می باشد که در عین سرگرم کردن شما حس طنز شما را نیز شکوفا می کند حتما بخونید . اگه نخونید واقعا از دستتون رفته من که خیلی حال کردم نکته ای رو که باید دقت کنید اینه که حتما همه ی چیستان و معما ها رو باید تا آخر بخونید :

چیستان اول : با یک معما ی ساده شروع می کنیم . می تونید بگید که اگه یک فیل بالا ی درخت بره چی می شه ؟
معما ی دوم : خوب حالا سوال رو یکم سختش می کنیم . اگه سه تا از همون نوع فیل بالای درخت برند چه اتفاقی می افته ؟
چیستان سوم : حالا اگه پنج تا فیل از درخت بالا برند چه اتفاقی می افته ؟
معما ی چهارم : می رسیم به سوال آخر این بخش که یک فیل چطوری می تونه از درخت بیاد پایین ؟
چیستان پنجم : از الآن به بعد سبک سوالات یکم فرق می کنه .شما باید بگید پنج تا فیل چطوری می تونند سوار یک ژیان بشن ؟
معما ی ششم : چه طوری سی تا فیل سوار یک بنز میشن ؟
چیستان هفتم : خوب حالا ماشین ها رو فراموش کنید و بگید که چه طوری امکان داره یک برگ از درخت بیفته روی یک سوسمار و سوسمار له بشه ؟
معمای هشتم : اگه گفتید چرا فیل نمی تونه از سوراخ سوزن رد بشه ؟

چیستان نهم : می تونید بگید چرا یک فیل نمی تونه گاز بگیره ؟
معما ی دهم : حالا بگید چرا هیچ فیلی نمی تونه موتور سواری کنه ؟
چیستان یازدهم : یک سوالی که خیلی ذهنم رو مشغول کرده اینه که چرا فیل ها از سربازی معافند ؟
معما ی دوازدهم : می تونید بگید که اون چیه که به بزرگی یک فیل است ولی در عین حال هیج وزنی ندارده

چیستان سیزدهم : حالا بگید دقیقا چطوری یک فیل می تونه بره بالای درخت ؟

معما ی چهاردهم : 2 تا زرافه و 8 تا فیل رو چطوری می تونیم تو ی یک بنز جا بدیم ؟
چیستان پانزدهم : چطوری بفهمیم که هشت تا فیل و دو تا زرافه به سینما رفتن ؟
معما ی شانزدهم : 4 تا فیل و یک زرافه با هم دیگه وارد یک خونه میشن ولی از در پشتی . حالا شما بگید چند تا حیوون از درب جلو بیرون میان ؟
چیستان هفدهم : حالا که معما ی قبلی رو جواب دادید اونقدری جواب چیستان ها دستتون اومده که بتونید سوال بعدی رو جواب بدید . چهار تا فیل و یک دونه زرافه از درب پشتی همان خانه وارد خونه می شن . حالا بگید دقیقا چند تا حیوون از درب جلو بیرون میان ؟

معما ی هجدهم : 4 تا فیل با یک زرافه مسابقه ی دو میدانی میذارند و آقا زرافه از یک فیل که نفر دوم باشه جلو می زنه حالا بگید که زرافه نفر چندم شده ؟
چیستان نوزدهم : در همان مسابقه دو میدانی قبلی فیل از آخرین نفر جلو می زنه حالا نفر چندم می شه ؟
معما ی بیستم : اکنون یک شیر میاد و همه ی حیوون های جنگل رو می خوره ولی پنج تا رو نمی خوره . می تونید بگید اون پنج نفر کدوم ها هستند ؟

چیستان بیست و یکم : اگه گفتی با چند تا حرکت یک زرافه رو میشه داخل یک یخچال جا کرد ؟

معما ی بیست و دوم : حالا بگید در چند مرحله یک فیل رو تو یک یخچال جا می کنند ؟

چیستان بیست و سوم : اگه یه روزی یه جایی یه فیلی بره تو استخر چه طوری از تو استخر در بیاد ؟

معما ی بیست و چهارم : فرض کنید یک فیل یک لباس خواب بپوشه که رنگش صورتی باشه حالا بهش چی میگن ؟
چیستان بیست و پنجم : حالا اگه فیل لباس خواب آبی بپوشه چی بهش میگن ؟
معما ی بیست و ششم : متاسفانه در یک تصادف همه ی حیوانات جنگل که سوار ماشین بودند می میرند . ولی زرافه نمی میره ! می تونید بگید چرا ؟

چیستان بیست و هفتم : در رود خانه ی محل زندگی زرافه تمساح وجود داره .حالا بگید زرافه چطوری می تونه بدون این که آسیبی ببینه از رودخانه عبور کنه ؟
معما ی بیست و هشتم : شخصی هزار تا آجر داره که با نه صد و نود و نه تا از آجر ها خونه می سازه . با اون یکی آجر چی کار می کنه ؟

چیستان بیست و نهم : وقتش است که کمی چیستان و معما ها را تغییر بدیم . شخصی یک سگ داشته کلاه بر سر سوار یک ماشین فولکس میشه که ماشین سقف نداره و با سرعت هم در حال رانندگی بوده و ناگهان باد کلاه رو می بره و سگ هم به دنبال اون میره و بعد از 1 ساعت بر میگرده که یک چیزی تو دهنش هست . می تونید بگید چی؟
معما ی سی ام : تا حالا فکر کردید که اگه دو تا هزار پا هم دیگر رو بغل کنند چه اتفاقی می افته ؟

چیستان سی و یک ام : کسی می تونه بگه چرا پرنده ها از طرف شمال جغرافیایی به سمت جنوب پرواز می کنن ؟
معما ی سی و دوم : یک چیستان و معما ی بسیار ساده ! این رو دیگه باید خودتون بتونید جواب بدید . به هفت صد و پنجاه گرم چی میگن ؟
چیستان سی و سوم : می تونید بگید اولین بز دیابتی شناخته شده در طول تاریخ کدام بز بود ؟
معما ی سی و چهارم : چند جفت از هر حیوان را حضرت موسی (ع) با خودش به کشتی برد تا از طوفان محافظت شوند ؟
چیستان سی و پنجم : یک سوالی که فکرم رو خیلی وقته مشغول کرده اینه که چرا مار ها مسافرت نمیرن ؟
معما ی سی و ششم : اگه روی دیوار یک نقطه آبی رنگ ببینید که در حال حرکت باشه حدس می زنید چی باشه ؟

چیستان سی و هفتم : حالا اگه یک نقطه قرمز رنگ روی دیوار ببینید حدس می زنید چی باشه ؟
معما ی سی و هشتم : دیگه این یکی رو باید خودتون حدس بزنید ! یک نقطه سبز رنگ روی دیوار چی می تونه باشه ؟

چیستان سی و نهم : اگه یک پرنده رو از بالای یک ساختمان بلند با سرعت تمام به پایین پرت کنیم چه اتفاق تلخی می افته ؟

معما ی چهلم : یک چیستان آسون ! می تونید بگید فرق بلال و خیار چیه ؟

چیستان چهل و یکم : حالا چه شباهتی بین بلال و خیار می تونید پیدا کنید ؟
معما ی چهل و دوم : اگر یک نفر قلبش ایستاده باشد اولین کاری که انجام می دهید چیست ؟

چیستان چهل و سوم : به یک نفر که سرشناس هست چی میگن ؟
معما ی چهل و چهارم : کسی می دونه به کشتی چی میگن ؟
چیستان چهل و پنجم : حالا بگید به دمپایی چی میگن ؟
معما ی چهل و ششم : به آفتابه چی ؟ به آفتابه چی میگن ؟
چیستان چهل و هفتم : سیفون رو که باید دیگه بدونید ! به سیفون چی میگن ؟
معما ی چهل و هشتم : دوباره یک معمای ساده ! بین یخمک و روغن کرچک چه تفاوتی وجود داره ؟
چیستان چهل و نهم : یک چیستان و معما ی سخت ! چطوری باید یک زیر دریایی رو غرق کرد ؟

معما ی پنجاهم : دقیقا کجا میشه ماه آبان رو قبل از قبل از ماه مهر دید ؟
چیستان پنجاه و یکم : دوباره یک چیستان و معما ی ساده ! امکان داره 4 نفر زیر یک چتر یک نفره برن و هیچ کدوم خیس نشن ؟ چطور ؟
معما ی پنجاه و دوم : یک چیستان و معمای اینترنتی جالب ! تا حالا فکر کردید چرا تو آدرس های اینترنتی به جای یک w سه تا w استفاده می کنند ؟
چیستان پنجاه و سوم : اگه یک اسکلت انسان از بالای یک دیوار بلند پایین بپره چه اتفاقی می افته ؟
معما ی پنجاه و چهارم : دوباره یک چیستان و معمای تفاوت ! می تونید بگید تفاوت تفنگ و عینک چیه ؟
چیستان پنجاه و پنجم : برای قطع کردن جریان برق چه راه حلی دارید ؟

معما ی پنجاه و ششم : نام آخرین دندانی که در دهان انسان دیده می شود چیست ؟
چیستان پنجاه و هفتم : یک چیستان و معمای خیلی خیلی ساده ! چرا اگه دوچرخه رو ول کنیم می افته ؟

پاسخ چیستان و معما های فیلی را کمی پایین تر مشاهده نمایید .

پاسخ چیستان و معما های بسیار جالب

پاسخ چیستان اول : یک دونه فیل از روی زمین کم میشه .
جواب معما ی دوم : خوب معلوم دیگه سه دونه فیل از روی زمین کم میشه.

پاسخ چیستان سوم : پنج تا فیل از روی زمین کم نمیشه چون که دیگه خیلی سنگین شده و درخت میشکنه .

جواب معما ی چهارم : منتظر می مونه پاییز بشه بعد سوار یک برگ می شه میاد پایین ( مسخره هم خودتی !!! )
پاسخ چیستان پنجم : کار خیلی سختی نیست دو تا از فیل ها جلو میشینند و سه تا هم عقب ! به همین راحتی
جواب معما ی ششم : ماشین بنز رو می فروشند و شش تا فولکس می خرند بعدش پنج تا پنج تا سوار میشن .
پاسخ چیستان هفتم : همون برگ درختی که فیل روش سوار شده بود دیگه
جواب معما ی هشتم : برای این که ته دمش رو گره زده

پاسخ چیستان نهم : چون که کپسول نداره
جواب معما ی دهم : خوب معلوم دیگه ! چون دستش انگشت شست ندارد که بتونه بوق بزنه
پاسخ چیستان یازدهم : چون که کف پاش صافه
جواب معما ی دوازدهم : این یکی که دیگه خیلی ساده بود این رو هم نتونستید جواب بدید ؟ سایه فیل

پاسخ چیستان سیزدهم : یک تخم میکاره و بعد روی تخم میشینه تا درخت سبز بشه .
جواب معما ی چهاردهم : ماشین بنز رو می فروشیم و دو تا پیکان می خریم و بعد تو هرکدوم از پیکان ها پنج تا رو جا میدیم .

پاسخ چیستان پانزدهم : چون که دو تا پیکان رو به روی سینما پارکند .
جواب معما ی شانزدهم : 4 تا حیوون بیرون میان چون زرافه رفته دست شویی

پاسخ چیستان هفدهم : اشتباه کردید ؟ 6 تا ، حالا چرا 6 تا ؟ خب معلومه دیگه برای این که اون زرافه بود که رفت دست شویی کارش تموم شده با اینا اومد بیرون .

جواب معما ی هجدهم : واضحه دیگه دوم میشه چرا که از نفر اول که جلو نزده هنوز !
پاسخ چیستان نوزدهم : اصلا نمیشه ! از نفر آخر چرا که نفر آخر خودش بوده و از خودش که نمی تونه هیچ وقت جلو بزنه !
جواب معما ی بیستم : یک زرافه و چهار تا فیل . چون که رفتن مسابقه دو میدانی .
پاسخ چیستان بیست و یکم : فکر کنم با شناختی که از این چیستان و معما ها پیدا کردید بتونید خودتون پاسخ رو حدس بزنید : درب یخچال رو باز می کنیم . زرافه رو وارد یخچال می کنیم . درب یخچال رو می بندیم . می بینیم گردنش بیرون مونده هنوز . پس دوباره درب یخچال رو باز می کنیم . گردن زرافه رو هم به زور میدیم بره تو . حالا درب رو می بندیم . می شه شش حرکت . همونطور که دیدید اصلا نکته خاصی نداشت .
جواب معما ی بیست و دوم : با 4 حرکت . اول درب یخچال رو باز می کنیم . زرافه رو که یخ زده میاریم بیرون . فیل رو به جاش میذاریم تو یخچال . درب یخچال رو می بندیم . شد چهار حرکت

پاسخ چیستان بیست و سوم : یعنی واقعا جوابش رو نمی دونی که اومدی دنبالش !!! معلومه دیگه خیس از استخر میاد بیرون .
جواب معما ی بیست و چهارم : چیز خاصی نمیگن فقط بهش میگن  شب بخیر ! مسخره هم خودتی !!!
پاسخ چیستان بیست و پنجم : میگن لباس خواب صورتی خیلی بیش تر بهت میومد .
جواب معما ی بیست و ششم : برای این که اول صدقه داده بوده  (نخند ! جدی دارم میگم)
پاسخ چیستان بیست و هفتم : زیاد به ذهن تون فشار نیارید چون که مثل همه ی حیوانات دیگر جنگل تمساح هم تصادف کرده مرده !
جواب معما ی بیست و هشتم : خب دیگه لازمش نداره میندازه بیرون
پاسخ چیستان بیست و نهم : فکر کنم تو این معما هم گول خوردید .  آجره که یادتونه ! همون رو میاره
جواب معما ی سی ام : هیچی دیگه زیپ میشن .

پاسخ چیستان سی و یکم : ساده ست ! چون اگه پیاده خواستند برند خیلی راهش طولانیه
پاسخ معمای سی و دوم : نیم کیلو و نیم ! گفتم که خیلی ساده است ولی خوب چیکار میشه کرد ؟ شما اصلا باهوش نیستید دیگه !
پاسخ چیستان سی و سوم : اینم باید من بگم ! معلومه دیگه بزبز قندی
پاسخ معمای سی و چهارم : پس معجزه حضرت نوح (ع) چی بود ؟ !!! یکم اطلاعات دینی خودتون رو افزایش بدید بد نیست !!!
پاسخ چیستان سی و پنجم : مطمئنا جواب این چیستان و معما رو هم نمی دونید ! خودم میگم مار نمی تونه بای بای کنه چون دست نداره پس نمی تونه بره مسافرت ! اصلا هم مسخره نبود .
پاسخ معمای سی و ششم : یک مورچه که شلوار لی پوشیده داره میره پارک
پاسخ چیستان سی و هفتم : تا حالا یک مورچه رو که آرایش کرده داره میره پارک دیدی ؟ ! خیلی خنده دار بود ، نه؟

پاسخ معمای سی و هشتم : یک مورچه پلیس که اومده اون دو تا مورچه رو دستگیر کنه ! به همین راحتی فقط کافیه یکم حس طنزتون رو قوی کنید !

پاسخ چیستان سی و نهم : پرواز می کنه میره ! به همین راحتی

پاسخ معمای چهلم : همونطور که می دونید بلال بازیگره ولی خیار که بازیگر نیست !!

پاسخ چیستان چهل و یکم : با این که بلال بازیگره ولی هیچ کدومشون در فیلم تایتانیک بازی نکردند !

پاسخ معمای چهل و دوم : خسته میشه خوب ! براش صندلی میذاریم بشینه !

پاسخ چیستان چهل و سوم : ما که بهش میگیم آرایشگر ! شما رو نمی دونم !

پاسخ معمای چهل و چهارم : تشخیص ! بیش تر از این هم نمی تونم توضیح بدم خودتون برید دنبالش !
پاسخ چیستان چهل و پنجم : میگن منبر دیگه ! توضیح بیشتر نخواین که خودمم نفهمیدم !

پاسخ معمای چهل و ششم : منشور ! حالا چرا و از کجا اومده ؟ من که نمی دونم .

پاسخ چیستان چهل و هفتم : انبر !!!!!!!!!!!

پاسخ معمای چهل و هشتم : این دیگه خیلی تابلویه ! یخمک خوشمزه تره خوب !

پاسخ چیستان چهل و نهم : کاری نداره ! یک غواص رو می فرستیم بره در بزنه !
پاسخ معمای پنجاهم : در فرهنگ معین جلد اول و آخر !
پاسخ چیستان پنجاه و یکم : وقتی بارون نیاد ! ( گفتم که مسخره هم خودتی )

پاسخ معمای پنجاه و دوم : واضحه دیگه ! برای این که هیچ کاری از محکم کاری عیب نمی کنه !

پاسخ چیستان پنجاه و سوم : هرگز یک این کار رو نمی کنه چون اصلا جیگرشو نداره ( جالب بود نه ؟ )

پاسخ معمای پنجاه و چهارم : یک کدومش رو اول می زنند و بعد می بینند و اون یکی رو اول می بینند و بعد می زنند ! عینک رو اول می زنند و بعد با اون می بینند ولی تفنگ برعکس اینه یعنی اول طرف رو می بینند بعد با یک گلوله پرپرش می کنند .
پاسخ چیستان پنجاه و پنجم : کاری نداره فقط کافی یک ماه قبضشو پرداخت نکنید .

پاسخ معمای پنجاه و ششم : اینم نمی دونید ! حتما یک تست iq بدید ! دندان مصنوعی !

پاسخ چیستان پنجاه و هفتم : زبون بسته خیلی خسته ست ! خیلی خسته میفهمی ؟

8 معما و چیستان جالب

چیستان اول : آن چیست که چه خالی باشد و چه پر باشد وزنش فرقی نمی کند ؟
معما دوم : یک پدر و مادر 7 پسر دارند و هر پسر هم یک خواهر دراد این خانواده چند نفری هستند؟
چیستان سوم : آن چیست که رنگش سپید است ولی قند نیست ریشه هم دارد ولی درخت نیست؟
معما چهارم : آن چه چیزی است که سخت است اما سنگ نیست تخم می گذارد ولی مرغ نیست چهار پا دارد اما سگ هم نیست ؟
چیستان پنجم : کدام پرنده است که اگر نامش را برعکس کنیم باز هم نام پرنده است؟
معما ششم : آن چه چیززی است که گریه کردن آسمان اشک آن هم سرازیر می شود؟
چیستان هقتم : بالای آن جای حساب می باشد و پایین آن بازی تاب است؟
معما هشتم : کدام گیاه است که در صورتی که نصفش کنی نیم آن لنگ و نیم دیگرش غصه می باشد؟

پاسخ چیستان و معما ها را کمی پایین تر ببینید

جواب چیستان و معما های جالب

پاسخ چیستان اول : نوار
جواب معما دوم : ده نفر
پاسخ چیستان سوم : دندان
جواب معما چهارم : لاک پشت
پاسخ چیستان پنجم : غاز
جواب معما ششم : ناودان
پاسخ چیستان هفتم : ساعت پاندول دار
جواب معما هشتم : شلغم نیم آن لنگ است درمعنی

نماز اول وقت حجت الاسلام سید عباس حسینی واعظ می فرمود:  مشهد رفتم و خدمت حاج شیخ حسنعلی نخوکی اصفهانی رسیدم به ایشان عرض کردم برای عاقبت به خیری و روزی چه کاری باید کرد فرمود : نماز اول وقت نماز اول وقت نماز اول وقت.   غیبت و بدگویی از دیگران حجه الاسلام محی الدین حائری شیرازی فرمودند:  شیخ بهلول، نقل کرد در زمان رضا خان به خاطر آن که مورد غضب شاه بودم و مأموران در تعقیب من بودند، همسر خود را طلاق دادم؛ زیرا اگر او به زوجیت من باقی می ماند ممکن بود مورد تعرض دستگاه قرار بگیرد.  حتی پس از آن که او را طلاق دادم و عده او تمام شد وسیله ازدواج مجدد را برای او فراهم آوردم تا هیچ ناراحتی و خطری از ناحیه من متوجه او نشود. مدتی گذشت این زن مرد.  من در خواب سه نفر زن را دیدم که نزد من آمدند. از آنها پرسیدم شما کیستید؟ یکی از آنها گفت: من عمه پدر تو هستم، و دو نفر دیگر هم از خویشان به شمار می آمدند. به هر صورت آنان به من گفتند: حضرت زهرا (س) ما را فرستاده است تا این مطلب را به شما برسانیم که وقتی زن شما از دنیا رفت ملائکه عذاب قصد عذاب او را داشتند ولی حضرت زهرا (س) دستور فرموده است فعلا دست از عذاب او بردارید.  علت عذاب غیبتهایی بود که او از بعضی از مردم کرده بود و دلیل دستور توقف عذاب از سوی حضرت زهرا (س) نیز برای آن است که شاید از غیبت شدگان رضایت خواهی شود و آنان نیز رضایت دهند. شیخ بهلول گفت: من پس از بیدار شدن از خواب فورا خود را به محل سکونت آن زن رسانیده و به منبر رفتم، بالای منبر به مردم گفتم:  شخصی از اهل این محل از دنیا رفته و غیبت بعضی از مردم را کرده است از تقصیر او بگذرید و او را عفو کنید تا از عذاب اخروی نجات یابد و به دیگران هم که در جلسه حاضر نیستند بگویید تا از تقصیر او بگذرند. بعد از مدتی همسر سابقم را خود در خواب دیدم که رو به من کرده و گفت: فلانی راحت شدم  و اضافه کرد که : تو نیز اینجا بیا، چرا در دنیا این محل کثیف مانده ای.... مشکل شدن امور به خاطر ترک نماز مرحوم آیت الله حق شناس نقل  می کردند:  موقعی که من در قم ساکن بودم، یکی از جوانهایی که با من رابطه داشت نامه ای به من نوشت که فلانی، مرا برای سربازی طلبیده اند شما دعا بفرمایید تا شاید از آن خلاص شوم. من هم به حرم حضرت معصومه (س) رفتم و برای نجات او دعا کردم. شبانگاه خواب دیدم که جوان مذکور به اتاق من آمده و به سینه میزند و حسین، حسین می گوید. خواب را برای مرحوم آیت الله آقای حجت نقل کردم.  ایشان چنین تعبیر فرمود: این شخص مضطر است بیشتر درباره او دعا کنید. من هم اجابت کرده و بیشتر دعا کردم. تا آن که شبی مجددا در عالم خواب به من گفتند ما رفتن به سربازی را از او بر می داریم به شرط آن که او نماز بخواند و هر گاه در نماز کوتاهی کند دوباره او را مبتلا می کنیم. من پس از بیدار شدن از خواب بسیار تعجب کردم و همانطور که در خواب شرط شده بود دستوری را طی نامه برای او نوشتم. او نیز در جواب من نوشت : که شما از کجا متلفت شدید که من نماز نمی خوانم؟  هیچ کس حتی پدرو مادرم نیز از آن اطلاع نداشتند. اثر خدمت و احترام به پدر و مادر آیت الله خزعلی از آیت الله محمدرضا بروجردی نقل کردند که : پدر آقای مشکور در عالم خواب می بیند به حرم امام حسین علیه السلام مشرف شده است و همه مردمی که آنجا به زیارت مشغول هستند – به جز چند نفر – به صورت حیوانات دیده می شوند.  در همان حال نیز مشاهده می کند که جوانی به حرم وارد شده و گفت: السلام علیک یا ابا عبدالله  و از آن حضرت جواب شنید : و علیک السلام احسنت. آقای مشکور می گوید:  که از خواب بیدار شده و به حرم مشرف شدم، منظره حرم را همان طور که درخواب دیده بودم، مشاهده کردم، البته همه به صورت انسان بودند  اما افراد همان افرادی بودند که در خواب آنها را مشاهده نموده بودم.  چیزی نگذشت که ناگهان دیدم همان جوان نیز آمده و سلام داد ولی من جواب سلام حضرت را نشنیدم. سراغ جوان رفته و جریان خوابم را به او گفتم. جواب داد: برای او مهم نیست. گفتم: چطور این خواب برای شما مهم نیست؟ گفت: من جواب آن حضرت را شنیدم. گفتم: شما چه کردی؟ جواب داد:  من هر شب جمعه به زیارت حضرت می آیم و هر بار پدر یا مادرم را به حرم می آورم.  یکبار پدر و مادرم هر دو با هم گفتند ما را ببر.  در بین راه پدرم به زمین خورد و از راه رفتن عاجز شد.  ولی باز ازمن خواست که او را به حرم ببرم. من او را روی دوش خودم قرار داده و به حرم بردم؛ لذا حضرت حواب من را دادند و مرا تحسین کردند اثر ترک حج حجة الاسلامسید موسی اصفهانی می گفتند : دائی من با آیت الله العظمی حکیم مرتبط بود و به درس ایشان می رفت . ایشان گفت آقای حکیم فرمودند با شخصی دوستی فراوانی داشتم و با هم قرار گذاشته بودیم که هر کدام زودترازدنیا رفتیم به خواب دیگری بیاییم .  دوست من وفات یافت و حدود یکسال گذشت و به خوابم نیامد . پس از گذشت یکسال بخوابم آمد گفتم قرار بود زود به خوابم بیایی ! گفت: هنگامی که مردم به من گفتند : مت یهودیا او نصرانیا  گفتم چرا؟ گفتند چون حج به گردن داری بسیار ناراحت شدم اما در آن حال فاطمه زهرا و ائمه اطهار علیهم السلام را دیدم . دست به دامن حضرت زهرا سلام الله علیها شدم آن بزرگوار سفارش مرا به حضرت مهدی علیه السلام کرد. آن حضرت حج مرا بگردن گرفت تا در سال آینده بجا آورد و من تا حج را آن حضرت انجام نداد آزاد نشدم. درخواست جناب حبیب بن مظاهر حجت الاسلام  قرهی از حجه الاسلام شیخ جواد کربلایی نقل کردند که : مرحوم میرزا محمد حسن شیرازی در مکاشفه ای حبیب بن مظاهر را دیدند و از ایشان پرسیدند که : شما می خواهید برای چه به دنیا بر گردید ؟ فرمود برای سه کار: 1- شرکت در مجلس عزای امام حسین  2- آب بدهم 3- صلوات بفرستم آثار سوء بی توجهی به نماز و سکونت در محلی که در آن ظلم شده است حجت الاسلام ابوالقاسم غروی می فرمودند:  شخصی نزد پدرم آمد و طلب استخاره کرد.  پدرم گفت: بد است ضرر می کنی. بلکه در هر معامله ای که انجام دهی ضرر خواهی کرد. آن مرد گفت: آقا چرا اینطور است؟  من می توانم کار را بیافرینم. اما در عین حال همیشه متضرر می شوم. پدرم گفت: می خواهی علت آن را بدانی؟ گفت: آری فرمود: علت آن دو چیز است:  یکی به خاطر خانه ای که در آن زندگی میکنی؛  دوم به خاطر استخفاف و بی اهمیتی که نسبت به نماز داری. مثلا همین امروز نماز تو قضا شده است. هر گاه احتیاج به غسل داشتی باید قبل از طلوع آفتاب غسل کنی و نمازت را با طهارت بخوانی. آن مرد گریه کرد و رفت.  بعد از مدتی نزد پدرم آمد , ولی هنوز خانه خود را تبدیل نکرده بود. چندی بعد معلوم شد که این خانه از قبل محل زندان دولت بوده و در آنجا ظلم و ستمهای زیادی به مردم شده است.  در آب انبار آن خانه، سنگهای بزرگی بوده است که با برداشتن سنگها سیاه چالهای زندان ظاهر شد. اثر برزخی نارضایتی مومن مرحوم حاج سیدمهدی خرازی از حاج جعفر صابونی نقل کرده اند که : شبی چهارده صلوات می فرستادم و از خدا می خواستم امر تازه ای را به من نشان دهد. در عالم خواب حاج میرزا عباس شیشه بر را مشاهده کردم که حیوانی روبروی او نشسته و مزاحم اوست.  آن حیوان بسیار وحشتناک بود.  وی اظهار می داشت این حیوان در اثر نارضایتی میرزا حسام پهلوان است. از خواب بیدار شده شخصی را پیش میرزا حسام فرستادم تا از قضیه مطلع شود. میرزا حسام پس از فهمیدن جریان اظهار داشت بلی درست است، در اثر تهمتی که به من زده است از او ناراضی هستم. بالاخره من پیش او رفته و او را راضی کردم که از حقی که بر مرحوم میرزا عباس شیشه بر دارد بگذرد.  بعد حاج میرزا عباس را در عالم خواب دیدم که از شر آن حیوان خلاص شده است.   آثار صفات عالیه آیت الله العظمی  اراکی همه شبها پس از ادای نماز مغرب و عشاء در مدرسه فیضیه به صحن مطهر حضرت معصومه (س) می رفتند و در کنار مرقدی فاتحه می خواندند.  از ایشان سوال شد این قبر از کیست؟  |فرمودند: مرقد حاج سید عبدالمطلب رشتی است، که نه با من خویش بوده نه رفیق فقط یک منقبت برای من نقل کرده است لذا من حق او را محترم می شمارم. سید عبدالمطلب که شخصی موثق و مورد اعتماد من بود، روزی به منزل مرحوم آیت الله العظمی  سید محمدتقی خوانساری (رحمه الله علیه) آمد و چنین گفت: وقتی که من برای تحصیل به نجف اشرف مشرف شدم در آنجا شنیدم پیر مردی پینه دوز هر شب جمعه نزدیک غروب از نجف به کربلا طی الارض می کند و در حرم مطهر امام حسین علیه السلام مشغول عبادت می شود و صبح شنبه دوباره با طی الارض به نجف باز می گردد. به فکر افتادم صحت این مطلب برایم اثبات گردد، لذا از خود او هر چه پرسیدم چیزی دستگیرم نشد. سرانجام یکی از دوستان را به کربلا فرستادم تا غروب پنج شنبه نزدیک کفش داری حرم منتظر رسیدن نامه ای از من باشد و خودم هم در موقع غروب پنج شنبه به دکان و مغازه آن پیرمرد در نجف اشرف رفتم. نامه ای به او دادم و گفتم من کاری فوری دارم خواهش میکنم وقتی به کربلا رسیدید نامه را در اسرع وقت به فلانی که نزدیک کفش داری ایستاده برسانید، پیر مرد پذیرفت و نامه را از من گرفت.  پس از خدا حافظی از او، او درب مغازه اش را بست و رفت. دوست ما در کربلا در همان محل موعود، نامه را در زمان غروب پنجشنبه دریافت کرد.  بدین ترتیب بر ما روشن شد که پیرمرد مذکور با طی الارض به کربلا می رود. در یکی از روزها به نزد پیرمرد رفتم و صحبت از طی الارض کردم ولی باز هم پیر مرد اظهار بی اطلاعی کرد و زیر بار نمی رفت سرانجام کاری که با او کرده بودیم را برایش باز گفتم آن پیرمرد سخت ناراحت شد.  من به او گفتم: آیا ممکن است این مقام را به من هم تعلیم کنی؟  پیرمرد به قبر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام اشاره کرد و گفت: این آقا جد تو است یا جد من؟  گفتم جد من است.  گفت: هر چه من دارم از این بزرگوار است از من چه می خواهی؟ آیت الله العظمی بهجت می فرمودند : آقای حاج سید عبدالمطلب، ناقل این داستان عالمی خوب و اهل ریاضت بود، من با او رفت و آمد داشتم. آن پیرمرد پینه دوز را هم دیده بودم و کفشهای خود را برای تعمیر به او می دادم، او عادت داشت در مقابل کار خود قیمتی را معین نکند بلکه هر چه به او می دادند قبول میکرد و سخنی هم نمی گفت و عادت دیگر او این بود که هر شب دوشنبه جمعی از مؤمنین را به منزلش دعوت می کرد و آنان را اطعام می نمود.   دستگیری حضرت سیدالشهدا- ع آیت الله شب زنده دار می فرمودند:  یکی از دوستان متدین جهرمی به نام حاج مصطفی که شغل قنادی داشت نقل کرد که من در آغاز، کسب و کار خوبی نداشتم؛ ولی همیشه یکی دو نفر را جهت خواندن زیارت عاشورا دعوت می کردم و به صحرا می رفتیم پس از آن، با نان و خرما و ارده از آنها پذیرایی می کردم.  این کار سالها ادامه داشت و به قدری این برنامه توسعه یافت که در این اواخر هیأتهای مختلف عزا را اطعام مفصل می کردم. ایشان (حاج مصطفی) گفت: در زمان جنگ بین المللی من پول داشتم ولی قند پیدا نمیشد تا جهت پذیرایی خوانندگان زیارت عاشورا آن را تهیه کنم. تا اینکه شخصی مقداری قند آورد و به من داد، خیلی خوشحال شدم.  شب که خوابیده بودم ناگهان دیدم درب منزل را می کوبند از خواب بیدار شدم و نزدیک درب رفتم کلون درب را بیرون آوردم ولی باز نشد.  شخصی از پشت در گفت آن قند را مصرف نکن. قند دیگری برای تو می رسد.  بعد درب را که باز کردم هر چه نگاه کردم کسی پیدا نبود! ایشان (حاج مصطفی) ادامه داد که: چیزی نگذشت که شخص دیگری قند آورد و من آن را مصرف کردم و دست به قند اولی هم نزدم. این جریان گذشت تا اینکه روزی با کسی که قند اولی را آورده بود برخورد کردم، گفتم: این چه قندی بود که برای من آوردی؟ گفت: حاجی والله خودم دزدی نکرده بودم لکن از کسی طلب داشتم به جای بدهی خود این قند را داد ولی معلوم بود که این قند دزدی است. آقا حاج مصطفی از دنیا رفت، پسر ایشان نقل می کرد که پدرش را در عالم رویا دیده و حالش هم خوب بوده و از او می پرسد بر شما چه گذشت؟ می گوید: یک دقیقه ناراحت بودم و بر من سخت گذشت تا آن که آقا آمام حسین علیه السلام با تبسم به دیدنم آمدند و مرا صدا زدند و فرمودند : حاج مصطفی میدانی چرا یک دقیقه ناراحت بودی؟  این نارحتی به خاطر آن بود که در خانه اخلاق خوبی نداشتی.   عنایت امام رضا - ع - به آیت الله میلانی از شخص موثقی نقل کردند که : خدمت آیت الله العظمی میلانی بودیم . ایشان فرمودند فلانی به زیارت مشهد آمده است؟  گفتم: نه  چیزی نگذشت دوباره فرمودند فلانی به زیارت آمده است؟  گفتم: نه  چیزی نگذشت برای بار سوم فرمودند و من هم گفتم نه . اما چیزی نگذشت که دیدم فلانی وارد شد و گفت در خواب حضرت رضا علیه السلام را دیدم که فرمودند آقای میلانی میل دارند شما را ببیند . آنگاه آیت الله میلانی فرمودند در حرم مطهر دیدم میل دارم شما را ببینم و شرم کردم که از حضرت رضا علیه السلام این مطلب را بخواهم.   تازه بودن بدن قطب راوندی آیت الله العظمی اراکی می فرمود:  مرحوم آخوند محمد حسن جلالی نقل کرد که:  استادم مرحوم آقا شیخ محمدحسین فرمود وقتی که صدراعظم (قریب به زمان مشروطیت) صحن مطهر قم را تعمیر می کرد در اثر تعمیر، روزنه ای به قبر قطب راوندی باز شده بود.  من رفتم و از نزدیک دیدم که دو سر زانوی مرحوم قطب راوندی سالم است. سر خود را داخل قبر کردم و سر زانوی آن بزرگوار را بوسیدم در حالی که اثری از فرسودگی در آن نبود و هیچ تأثیری هم از بوسیدن من در آن بوجود نیامد... آیت االله اراکی می فرمودند: من قبلا این داستان را شنیده بودم و این مطلب هم بین مردم قم متواتر بود که جنازه مرحوم قطب راوندی تازه است .   قبر مرحوم قطب رواندی   صحن حرم مطهر حضرت معصومه - س  عکس : سایت صالحین منبع : روزنه هایی از عالم غیب   نویسنده :  آیت الله سید محسن خرازی    ناشر :  انتشارات  مسجد مقدس جمکران - قم  تلفن : 7253340  چاپ اول  / 1383

ايمان و شك

پرسش 32 . گاهى در ايمان به خدا گرفتار شك و ترديد مى شوم و خيلى نگران مى شوم و عذاب وجدان مى گيرم، مرا راهنمايى كنيد چگونه مى توانم به يقين برسم؟

ايمان به خدا

قرآن كريم به تفصيل، درباره «شناخت» و اركان آن؛ (معلوم، علم، عالم) و نيز درباره شرايط، وسايل، ابزار، موانع و حجاب هاى «شناخت» سخن گفته است.[236]

از آنجا كه «ايمان» مبتنى بر معرفت و شناخت است، در قرآن تأكيد فراوانى بر «شناخت خداوند» رفته و موانع شناختى و گرايشى آن بيان شده است؛ براى  مثال در موانع شناختى به حس گرايى[237]، تقليد[238] كوركورانه و تكيه بر گمان[239] اشاره و درباره موانع گرايشى، مواردى چون: هوس هاى لحظه اى،[240] انديشه افراطى درباره آينده مادى[241] و دشمنى با خداوند، پيامبر و دين[242] مطرح شده است.[243]

در قرآن نسبت به آموزه هاى دينى ـ به خصوص مسأله مبدأ و معاد ـ از واژه هايى چون: ريب، ظن، شك، يقين، انكار و شهادت به صورت مثبت و منفى، استفاده شده است. در اينجا بايد به اين نكته ظريف توجّه داشت كه نمى توان به صورت كلى، مردم را بر اين اساس دسته بندى كرد؛ به طورى كه بگوييم: مثلاً واژه «انكار» تنها مربوط به كافران، واژه «شك» فقط مخصوص مشركان يا منافقان و واژه «شهادت» منحصر به مسلمانان است.

به عنوان نمونه: در آيه 81 سوره «غافر» و آيه 69 سوره «مؤمنون»، هر چند واژه انكار به كافران نسبت داده شده است؛ ولى در آيه 10 سوره «ابراهيم» و آيه  54 سوره «سبأ»، كافران به شك و ريب نيز متصف گشته اند. در آيه 59 سوره «غافر» و آيه 45 سوره «توبه»، غيرمؤمنان به داشتن شك و ريب، توصيف شده اند. اين غيرمؤمنان اعم از منافقان، كافران و مشركان است. آيه اول سوره «منافقون» نيز به شهادت و گواهى زبانى آنان اشاره دارد و در همان آيه، به انكار قلبى آنان تصريح شده است.

براى آنكه معلوم شود اين واژه ها به چه معنا بوده و كافران، مشركان، منافقان، مسلمانان و مؤمنان، چه موضعى در برابر معرفت به مبدأ و معاد و آموزه هاى دينى اتخاذ كرده اند؛ بهتر است آيات قرآن را در كنار يكديگر قرار دهيم تا تلقّى صحيح ترى از اين مطلب داشته باشيم. اما به جهت گستردگى مطالب، در اين بخش تنها به تعريف و تبيين آثار «شك»، «ظن» و «يقين» در ارتباط با شناخت و گرايش به خداوند مى پردازيم.

عدل الهى و زنا زاده

پرسش 28 . در باب عدل الهى گفته مى شود كه زنازاده از نظر آيات و ادله مستند، نمى تواند به رستگارى برسد و به طور كلى زمينه در او به گونه اى است كه به طرف گناه تمايل بيشترى دارد. حال بر اساس عدل خداوندى، چرا يك فرد زنازاده ـ كه خودش در امر زنا هيچ دخالتى نداشته ـ بايد اين گونه باشد؟

نخست بايد دانست در اعمال انسان سه عامل مهم نقش دارد:

1. عوامل وراثتى و ژنتيكى

2. عوامل محيطى.

3. اختيار و انتخاب.

سه امر ياد شده، از عوامل متغير هستند كه هيچ گاه شرايط مساوى را براى افراد انسان ها به وجود نمى آورند و اين تفاوت ها از زيبايى هاى آفرينش و بر اساس «حكمت» خداوند است.

اما «عدالت» خدا بر اين اساس است كه از هر كس با توجه به شرايط محيط و عوامل ژنتيكى و امكاناتى كه در اختيار دارد، بازخواست كند؛ لذا شدت و يا تخفيف عذاب و يا پاداش او نيز با ملاحظه هر سه عامل است.

به طور مثال در روايت آمده كه خداوند، هفتاد خطا را بر جاهل مى آمرزد كه يكى از آنها را بر عالم نمى آمرزد. بنابراين تأثير عوامل غير اختيارى در روحيات و اعمال و كنش هاى انسان ها، امرى مسلّم و ترديد ناپذير است؛ ليكن اين گونه امور هرگز سلب كننده اختيار و آزادى اراده انسانى نيستند و از طرف ديگر نمى توانند فطرت پاك الهى آدمى را - كه اورا به سوى خدا و فضايل و پاكى ها فرا مى خواند - از بين ببرند.

نقش عوامل محيطى يا وراثتى ياد شده آنها، ايجاد زمينه گرايش به سوى بعضى از رذالت ها و منكرات است. بنابراين تفاوت يك انسان حرام زاده يا فردى كه در محيط تربيتى فاسدى تولد و رشد مى يابد، با فرد حلال زاده يا كسى كه در محيط سالم تولد و رشد يافته، آن است كه در وى زمينه گرايش به كژى ها و آلودگى ها بيشتر است؛ ولى اين زمينه هرگز توانايى و اراده اصلاح را از او سلب نمى كند و همين انسان بر حسب فطرت الهى ميل به سوى نيكى ها و ارزش هاى متعالى نيز دارد. بنابراين مى تواند مانند هر كس ديگر به سمت ارزش ها و فضايل حركت كند.

در طول تاريخ نيز بسيارى از انسان هايى كه در محيط سالم رشد كرده اند، به سوى انحرافات گرويده و در مقابل افرادى در محيط هاى فاسد عليه تمايلات نفسانى پست خود قيام كرده و به اصلاح گراييده اند. از طرف ديگر عذاب و پاداش الهى، نسبت به همه انسان ها يكسان نيست؛ چنان كه گفته اند: در قيامت سه كتاب وجود دارد كه به حسب آنها پاداش و جزا صورت خواهد گرفت:

1. پرونده سيئات،

2. پرونده حسنات،

3. پرونده نعمات.

مقصود از نعمت ها صرفاً آب و نان و ... نيست؛ بلكه مهم ترين آنها عوامل تربيتى ـ مانند پيامبران، علما، خانواده خوب، دوستان خوب، شرايط اجتماعى مناسب، قواى ادراكى، شرايط ژنتيك و... ـ مى باشد.

از اينجا روشن مى شود كه مسئوليت هر كس در پيشگاه خداوند، متناسب با نعمت هايى است كه پروردگار به وى ارزانى داشته و عدالت الهى ايجاب مى كند با ملاحظه تمام شرايط و عوامل ارادى و غير ارادى دخيل در افعال انسان، هر فردى را پاداش و جزا بخشد. آنچه در روايات درباره حرام زادگان و ... آمده، همه براى تذكر و يادآورى وجود همين زمينه ها است و از آنها مى توان در امور تربيتى نتايج درخشانى گرفت. بنابراين وجود اين عوامل و تأثير آنها، هيچ تضادى با عدل الهى و پاداش و عذاب اخروى ندارد.

شرور و نقص قابليت ها

پرسش 26 . آيا نواقص موجود در ميزان قابليت ها، حاصل از نظام جبرى است؟ يك قابليت براى يك فرد از ناحيه عواملى غيراختيارى، تا چه حد با عدل خدا سازگار است؟ آيا فردى كه در نظام علّى لايتغير، با عدم قابليت مواجه است، مى تواند اعتراضى براى وى مطرح باشد؟

«عنايت»؛ يعنى، اهتمام فاعل به فعل خويش تا اينكه فعلش، بر وجه خير يا  بهترين وجه خير محقق شود. امّا مفهوم عنايت در انسان، با معناى آن نسبت به خداوند متعال، در هدف و غايت متفاوت است؛ يعنى، عنايت آدمى به افعالش، به جهت نيل به منافعى است كه او فاقد آن است. امّا از آنجا كه خداوند متعال، كامل مطلق و غنى بالذات است، هدفى وراى ذات خويش در اهتمام به افعالش ندارد و به عبارت ديگر، هدف اصلى خداوند متعال در اهتمام به فعل خويش، ذات مقدسش است و از آنجا كه اين ذات در مخلوقاتش تجلى يافته و از طريق آفريدگان حضرت حق، مى توان تا حدّى به ذاتش راه برد. آنها هدف تبعى و ثانوى هستند.

با دقت در آنچه گفته شد عنايت خداوند، بدين معنا است كه او به عنوان فاعل و خالق هستى، براى آنكه فعل و مخلوقش، نشانگر خوبى از ذات اقدسش باشند، اهتمام جدّى كرده تا آفريدگان را به گونه اى بيافريند كه هر چه بيشتر داراى خير و كمال باشند.[214]

آفرينش نظام احسن :

يكى از مهم ترين اقتضائات عنايت خداوند، آفرينش نظام احسن است؛ يعنى، مقتضى عنايت خداوند آن است كه نظامى خلق شود كه موجب تحقق كمالات وجودى بيشتر و بالاترى باشد؛ يعنى، عوالم گوناگون و موجودات آن، به گونه اى آفريده شوند كه هر قدر ممكن است مخلوقات بيشترى از كمالات بهترى بهره مند گردند. اين احسن بودن نظام آفرينش را مى توان از راه هاى ديگر نيز اثبات كرد؛ مثلاً يكى از دلايل آن است كه اگر خداى متعال، جهان را با بهترين  نظام نيافريده باشد، يا بدين جهت است كه علم به بهترين نظام نداشته، يا آن را دوست نمى داشته، يا قدرت بر ايجاد آن نداشته و يا از ايجاد آن بخل ورزيده است. حال آنكه هيچ كدام از اين فرض ها در مورد خداى حكيم فيّاض، صحيح نيست. پس ثابت مى شود كه عالم، داراى بهترين نظام است؛[215] چنان كه قرآن كريم نيز بدان تصريح دارد: «الَّذِى أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ»[216]؛ «همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده، نيكو آفريده است» و «صُنْعَ اللّهِ الَّذِى أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ»[217]؛ «صنع خدايى است كه هر چيزى را در كمال استوارى، پديد آورده است».

با توجّه به تحليل عنايت خداوند و خلقت نظام احسن، اين پرسش مطرح مى شود كه وجود شرور و نقايص در عالم، با احسن بودن نظام خلقت سازگار نبوده و چگونه با تحليل مفهوم عنايت خداوند، سازگار است؟ به بيان ديگر، عنايت خداوند، مستلزم خلقت نظام احسن است؛ ولى شرور و نقايص توجيه  كننده نظام احسن نبوده و در نتيجه با مقتضى آن؛ يعنى، عنايت خداوند سازگار نيست! اين تنافى را به صورت هاى زير بايد توجيه كنيم:

يكم. جواب اين را در تحليل عنايت خداوند گفتيم؛ يعنى، اهتمام جدّى خداوند به آفرينش مخلوقاتى كه هر چه بيشتر داراى خير و كمال باشند؛ نه اينكه مطلق خير و كمال باشند (آن تنها بر ذات اقدس الهى اطلاق دارد). در مقتضاى عنايت نيز، بيان كرديم كه نظام احسن؛ يعنى، بهترين نظامى كه ممكن است با مخلوق بودن آن و با خصايص و خصلت هاى ذاتى جهانِ امكان، سازگار باشد؛ نه حسن مطلق (اين امر نيز تنها برازنده خالق هستى است، نه مخلوق آن).

دوم. برگشت تمام شرور، نواقص و بدى هاى عالم، به نيستى است؛ نه به  هستى. بنابراين هستى هاى عالم دو گونه نيست (هستى هاى خوب و هستى هاى بد) كه بعد گفته شود آن كسى كه فاعل هستى است و هستى هاى خوب را آفريد، چرا هستى هاى بد را آفريد.[218]

سوّم. اقتضاى عالم براى اختلاط خير و شر در يكديگر است؛ يعنى، اصول آن دو از يكديگر تفكيك ناپذير است و اگر در اين دنيا حيات هست، موت هم بايد در كنار آن باشد؛ اگر غنا هست، فقر هم بايد در كنار آن باشد؛ اگر قدرت هست، ضعف هم بايد در كنار آن باشد و ... عالمى كه ما در آن به سر مى بريم، عالم ماده، حركت، تغيير، تبدّل، تضاد و تزاحم است. اين خصايص لازمه ذات اين عالم مادى است؛ نه اينكه لازمه ذات هستى باشد؛ زيرا در اين جهان هستى ـ چنان كه در جاى خود اثبات شده است ـ عوالم ديگر نيز هست كه اصلاً قوانين عالم مادى در آن حاكم نيست (مانند عوالم تجرد و تا حدى عالم مثال).[219]

چرا خرمشهر را "خدا" آزاد کرد؟ 

وضعیت سیاسی هم که خوب نبود. بنی صدر عهده دار مسولیت ریاست جمهوری بود. وی با مسائل آشنایی نداشت و اطلاعات دقیقی در مسائل دفاعی و نظامی نداشت. عمدتا سرنوشت کار را به دست مشاورانی داده بود که نه آدم‌های کاردانی بودند، نه خیلی دلسوز بودند و نه به یک مقاومت مردمی و همه جانبه و ایستادگی در مقابل دشمن اعتقاد داشتند. دشمن با توان بالا از اصل غافلگیری استفاده کرد و وارد خاک ما شد. محور اصلی خوزستان بود.
چند ماه قبل از 31 شهریور 59 و آغاز رسمی جنگ، عراق به طور غیر رسمی جنگ را آغاز کرده بود و در استان‌ها و مناطق میانی یعنی در منطقه ایلام و کرمانشاه، درست در مناطقی که مقابل بغداد در مرز غربی خاک جمهوری اسلامی قرار دارد، در ارتفاعات و نقاط سرکوبی که احتمال می‌داد اگر جنگ شروع شود،
ایران از آنجا بغداد را تهدید می‌کند، ایجاد آشوب کرده بود. فاصله بین بغداد تا مرزهای ایران حدود 130 کیلومتر است و در واقع عراق پیش دستی کرده و این مناطق را اشغال کرده بود و بعد جنگ را رسما آغاز کرد.
خصوصا از جنوب برای تجزیه خوزستان آمد. با توان بالا و غافلگیری تا نزدیکی اهواز پیش روی کرد و طبیعی بود که در چنین شرایطی ما آمادگی مقابله نداشتیم.

بعضی مشاوران تزی را به بنی صدر داده بودند که زمین بدهیم و زمان بگیریم 
بعضی‌ها آن موقع به اصطلاح یک تزی را به بنی صدر داده بودند که ما می توانیم به دشمن زمین بدهیم و زمان از آن‌ها بگیریم. به این معنا و مفهوم که ما الان آمادگی مقابله نداریم و اشکالی ندارد که اجازه بدهیم نیروهای نظامی عراق در خاک ما گسترش پیدا کنند تا ما آمادگی لازم را به دست بیاوریم و بعد نیروها را با یک توان بالا منهدم کنیم.
در تاریخ هم آمده که مثلا اشکانیان هم، در جنگ‌هایشان زمین می‌دادند و زمان می‌گرفتند. یک استدلال تاریخی برای بنی صدر پیدا کرده بودند و با استناد به این استدلال تاریخی ذهن بنی او را مشغول کرده بودند. بنی صدر با نیروهای انقلابی مثل سپاه میانه خوبی نداشت. سپاه و نیروهای مردمی را هم باور نداشت.
شاید این سوال به ذهن برسد که اگر بنی صدر این تز را قبول داشت و به نیروهای مردمی اعتقاد نداشت، در راس جمهوری اسلامی که امام حضور داشتند و با فرمان امام بود که سپاه و نیروهای مردمی وارد صحنه شدند. چرا ایشان نتوانستند کاری بکنند؟ 
یک علت، توان پایین سپاه بود که نتوانسته بود نیروهای خودش را برای دفاع از مرزهای جمهوری اسلامی بسیج کند و دوم اینکه امکانات هم نداشت و زمانی که توانست بخشی از این مشکلات را یعنی حضور همه جانبه نیروهای سپاه در منطقه را رفع کند، هنوز مشکل دوم باقی بود و امکانات لازم را نداشت.

ارتش از بنی صدر دستور داشت سلاح به سپاه ندهد 

نیروهای ارتش که همراه انقلاب بودند، آمادگی همکاری با سپاه را داشتند اما یک دستور صریحی از بنی صدر داشتند به عنوان فرمانده کل قوا که اجازه واگذاری سلاح و تجهیزات را از آن‌ها می‌گرفت. البته به صورت پنهانی بعضی از فرماندهان ارتش تجهیزات و امکاناتی را در اختیار سپاه قرار می‌دادند. 
نیروهای عراقی حدودا از مرز شلمچه وارد شدند، از کارون هم گذشتند و به سمت آبادان آمدند تا جاده آبادان و اهواز را هم گرفتند و در واقع یک حلقه محاصره برای آبادان و خرمشهر آماده کردند. نیروهای ما به تعبیری 35 روز و به تعبیر دیگر 45 روز در خرمشهر مقاومت کردند در حالی که هیچ مسیری برای کمک رسانی به آن‌ها نبود و تجهیزات و امکانات هم همان تجهیزاتی بود که سپاه به صورت انتظامی داشت.
سلاح‌های سبک؛ یعنی اسلحه‌های ژ3 و ام یک قدیمی بدون پشتوانه مهمات و بدون عقبه‌ای که به عنوان آتش توپخانه‌ای، آن‌ها را حمایت بکند یا بتواند از آتش هوایی استفاده کند. در واقع امکاناتی که در رزم از آن استفاده می‌شود را نداشتیم. متاسفانه فریاد فرماندهان سپاه و مردم در خرمشهر هم به جایی نرسید.
این جا باید اشاره کنیم وقتی می‌گوییم سپاه فقط هم سپاه نبوده است نیروهای متعهدی از ارتش، نیروهای دریایی و مردمی هم در خرمشهر کنار نیروهای سپاه و بسیج از شهر دفاع می‌کردند اما چون نقش عزیزان سپاه پررنگ‌تر بود، بیشتر در ذهن متبادر می‌شود.


بنی صدر وعده کمک می‌داد اما امکانات تا روز سقوط خرمشهر فراهم نشد 

نهایتا در طول مدتی که از خرمشهر دفاع می‌کردند، پیغام‌هایی که برای درخواست کمک نیروهای زرهی، توپ و تانک و سلاح‌های پیشرفته فرستاده بودند به جایی نرسید. 
به طور مداوم فرماندهان می‌گفتند که یگان‌های زرهی از فلان شهر مثلا از قزوین یا همدان حرکت کرده و شما تحمل کنید ولی این امکانات تا روز سقوط خرمشهر فراهم نشد. خرمشهر به تصرف نیروهای بعثی درآمد در حالی که عمده نیروهایی که داخل خرمشهر بودند در حال مقاومت به شهادت رسیدند و تعداد محدودی توانستند در آخرین لحظات، آن هم برای جلوگیری از پیشروی عراق به سمت آبادان از طریق پل قدیم خرمشهر به آبادان برسند و زنده بمانند.
خرمشهر تنها با یک پل قدیمی به جزیره آبادان وصل می‌شد. 
آبادان به نوعی یک جزیره است که یک طرف آن اروند و طرف دیگر کارون و طرف دیگر بهمن شیر است تا جایی که اروند و بهمن شیر در شمال غربی خلیج فارس به هم می‌پیوندند. از این رو آبادان نوعاً یک جزیره تلقی می‌شود که خرمشهر با یک پل به این جزیزه وصل می‌شد و اگر از این پل حفاظت نمی‌شد و تخریب نمی‌شد قاعدتا نیروهای عراقی با آن روحیه‌ایی که از تصرف خرمشهر بدست آورده بودند و احساس قدرت و پیروزی می‌کردند، به راحتی از پل عبور می‌کردند و وارد آبادان می‌شدند و آنجا را هم تصرف می‌کردند.

عراق در طول دفاع مقدس نشان داد که هرگز توان عبور از رودخانه را ندارد

نیروهای عراقی در طول سال‌های دفاع مقدس نشان دادند که هرگز توان عبور از رودخانه را ندارند. البته عبور از رودخانه یک کار نظامی بسیار دشوار است. یعنی جزو عملیات‌های دشوار و پیچیده در نیروهای مسلح است. عراقی‌ها با وجود اینکه آبادان، محاصره بود و مرز جنوبی ما با عراق در اروند، سراسر در منطقه فاو و خاک عراق بود، هرگز این قدرت و جرأت را به خود ندادند که بخواهند از رودخانه عبور کنند. بنابراین پل خرمشهر یک موقعیت کاملا استراتژیکی بود.

در تاریخ ثبت شد که عراق با لشکر و تیپ زرهی برای تصرف یک شهر کوچک 45 روز جنگید

خرمشهر بیش از یک ماه و نیم مقاومت کرد و نهایتا به تصرف نیروهای بعثی درآمد. این در تاریخ هم ثبت است که نیرویی با آمادگی بالا و با لشکر و تیپ زرهی و مکانیزه با پشتوانه آتش هوایی بالا، برای تصرف یک شهر کوچک، مثل خرمشهر، 45روز نبرد می‌کند. در حالی که مدافعان شهر تعداد بسیار محدود نیروهایی هستند که شاید نتوان به آن‌ها نیروهای نظامی هم گفت، بلکه شبه نظامی با امکانات محدود بودند. در روزهای ابتدایی که عراق خرمشهر را محاصره کرد، بنی صدر و بعضی از فرماندهان گفتند بر اساس اصل نظامی شهر سقوط کرده است. یعنی شهر محاصره شده را سقوط کرده تلقی می‌کردند و می‌گفتند بهتر این است که نیروها عقب نشینی کنند و جان خود را نجات داده و شهر را تسلیم کنند.


مقاومت نیروها در خرمشهر سرعت پیش روی عراق را به سمت اهواز و دزفول گرفت

شاید از نظر نظامی چنین ملاکی مطرح بود، اما مقاومت نیروها در خرمشهر سرعت پیش روی عراق را به سمت اهواز و دزفول گرفت. یعنی این فداکاری که نیروها در خرمشهر کردند باعث شد ماشین جنگی حزب بعث و صدام 45 روز درگیر این نقطه باشد. هم از لحاظ روحی و روانی ضربه‌ای به نیروی بعث زدند، چون صدام گفته بود من 3 روز دیگر در تهران با خبرنگاران مصاحبه می‌کنم و هدفش این بود که خوزستان را در یک هفته بگیرد. وقتی برای گرفتن یک شهر کوچک مثل خرمشهر که تقریبا محاصره بود و نیم مرز خرمشهر با عراق است، وقتی فضای بیرونی گرفته می‌شود، دیگر ارتباط داخلی نیست. این هم روحیه و هم سرعت پیش روی را گرفت و هم به مردم و مسولان کشور ما نشان داد که می‌توانیم با روش‌هایی که خودمان برای دفاع و مقاومت ابداع می‌کنیم در مقابل متجاوز بایستیم.
به طور خلاصه می‌توان گفت بهم ریختگی اوضاع سیاسی و بنی صدر به عنوان رئیس قوه مجریه، عدم آشنایی و باورش به نیروهای سپاه و مردمی، عدم آمادگی نیروهای مسلح و ارتش جمهوری اسلامی و از طرفی آمادگی و پیش بینی رژیم بعث عراق شاید عوامل عمده‌ای بود که باعث تصرف خرمشهر به دست نیروهای عراقی انجامید.

*امام راحل زمانی که اعلام کردند "حصر آبادان باید شکسته شود" شاهد بودیم که حرکت موثری بین نیروها انجام شد. 
چون هم باعث تجدید روحیه بود و هم نیروهای مردمی و سپاه با تمام قدرت پای کار آمدند تا کار عملیاتی شود. این سخن امام باعث شد تا نیروها حیثیتی‌تر ورود کنند.
به نظر من در مورد خرمشهر هم همین‌طور بود. به نظر شما این سخن صریح امام چقدر روی رزمندگان و تقویت روحیه آنان تأثیر گذاشت؟
آیا به خاطر موقعیت استراتژیکی آبادان و خرمشهر امام این مهم را از رزمندگان خواستند؟
در تمام طول زندگی امام، این رابطه امام و امتی و رابطه نیروهای حزب الهی، بسیج، سپاه و مردم با امام که، رهبر و مرادشان بود و به او اعتقاد کامل داشتند. دیده بودند که اگر امام عمل یا حرفی را می‌زند محقق می‌شود و به آن اعتقاد پیدا کرده بودند. این باعث شده بود که وقتی امام حرفی را می‌زدند یا روی جایی دست می‌گذاشتند این احساس تکلیف در نیروها بود که این کار باید بشود و نباید حرف امام زمین بماند.
امام اسم سه شهر را می‌آورند و تاکید می‌کنند که باید آزاد شود. اولین آن در غائله پاوه است.
اولین باری که امام فرمانی را صادر می‌کند، زمانی بود که پاوه در محاصره ضد انقلاب بود و نیروهای باقی مانده از شهید چمران در بیمارستان در محاصره قرار گرفته بودند
و بررسی دولت وقت و رفت و آمدهایش، نتیجه مثبتی که نداشت هیچ، امتیازات بیشتری هم به ضد انقلاب داده بود. مصوبه‌ها از هئیت دولت در مذاکره دولت موقت با ضد انقلاب‌ها این بود که ضدانقلاب‌ها خواسته بودند که نیروهای سپاه سلاح‌هایشان را تحویل بدهند و از شهر خارج بشوند
و آن‌ها هم موافقت کرده بودند تا شرایط به شرایط عادی برگردد. 
به هر حال امام در آنجا فرمان می‌دهند به نیروها که محاصره آنجا را بشکنند و با فرمان امام این امر محقق می‌شود. با فرمان امام، هم روحیه در نیروهایی که در محاصره بودن ایجاد می‌شود و هم نیروهایی به آن‌ها ملحق می‌شوند و محاصره پاوه را می‌شکنند و آنجا را آزاد می‌کنند. 
بار دیگر درباره سوسنگرد حضرت امام فرمان می‌دهند و یک بار هم در ارتباط با آبادان این فرمان را صادر می‌کنند که حصر آبادان باید شکسته شود. 
از اول جنگ تا 5 مهر 60 نزدیک یکسال شهر آبادان محاصره بود و مردم در این شرایط مقاومت می‌کردند. 
تنها راه ارتباطی از طریق لنج با بندر ماهشهر بود. 
حماسه دفاع از آبادان در مقابل محاصره بعثی‌ها یک حماسه بسیار بزرگ است که متاسفانه چون آبادان در کنار خرمشهر قرار گرفته، توجه مناسبی به این حماسه نشده است.
چون خرمشهر سقوط می‌کند و در عملیاتی به نام بیت المقدس آزاد می‌شود و این شیرینی بسیار زیادی در کام ملت ماست و عملیات بسیار بزرگی است.
در این عملیات ما 10ها هزار اسیر گرفتیم و صدام هم گفته بود اگر شما خرمشهر را پس بگیرید من کلید بصره را به شما می‌دهم.
این کنایه از این بود که هم شما نمی‌توانید و هم این‌که این کار آنقدر بزرگ است که نیازمند توانمندی زیادی است و اگر شما بگیرید به این معنا است که ما شکست خورده‌ایم، پس بیایید بصره را هم بگیرید. موضوع آبادان چون در کنار خرمشهر قرار گرفته، مغفول مانده و به آن بی توجهی شده است.

تا زمان عزل بنی صدر، ما هیچ عملیات موفقیت آمیز و پدافندی علیه رژیم بعث نداشتیم

تا زمانی که بنی صدر فرمانده کل قوا است و نیروهای مسلح در اختیار اوست هیچ عملیات موفقیت آمیز و پدافندی علیه رژیم بعث نداریم. ما از شکست حصر آبادان یا کمی عقب‌تر از آن از عملیات "فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا" که زمانش مرداد ماه و درست روز بعد از عزل بنی صدر که به عنوان فرمانده کل قوا صادر می‌شود، بود؛
در منطقه دارخوین که سردار صفوی فرمانده سابق سپاه مسئول این خط بودند و نیروهایی را تشکیل داده بودند که جلوی پیش روی عراقی‌ها را به سمت اهواز بگیرد، اولین عملیات را انجام می‌دهیم و موفق هم می‌شویم. تا قبل از آن عملیات‌های دیگری هم شده بود، مثل عملیاتی که ارتش جمهوری اسلامی در منطقه آبادان انجام دادند. در منطقه پل نادری، دشت عباس اما همه متاسفانه با شکست همراه بوده و عراقی‌ها با تانک وارد این مناطق شده بودند و نیروهای ارتش مجبور به عقب نشینی بودند. 
در دشت عباس و پل نادری رقمی حدود 40 تا 50 تانک چیفتن که در آن موقع بهترین نوع سلاح حمله زمینی که ساخت انگلستان بود به دست عراقی‌ها می‌افتد.
تا عزل بنی صدر هیچ عملیات موفقیت آمیزی نبود و احتمالا هم نیروهای ارتش برای این عملیات‌ها دلایلی دارند و نمی‌خواهم این نیروها را متهم کنم. 
چون بعدا توانمندی‌های بسیار زیادی از نیروهای ارتش دیدیم. شاید در آن زمان فرماندهی که حاکمیت داشته دلیل شکست‌ها بوده است. بعد از عملیات منطقه دارخوین، عملیات‌های دیگر شروع می‌شود که عملیات تپه‌های مدن و شمال آبادان هم موفق بوده است. بعد عملیات ثامن الائمه(ع) است که آبادان از محاصره خارج می‌شود. فاصله این عملیات‌ها پشت سر هم بوده و جمهوری اسلامی روی، دور عملیاتی قرار می‌گیرد.
یعنی در عملیات‌ها موفق می‌شود و عراق شکست می‌خورد و بلافاصله آماده عملیات بعدی می‌شود. عملیات حصرآبادان انجام می‌شود و بلافاصله بعد از آن طریق القدس، عملیات آزاد سازی بستان را انجام می‌دهیم. عملیات بستان کاملا موفقیت آمیز انجام می‌شود. 
بلافاصله در شب عید ما عملیات فتح المبین را در منطقه بسیار عظیم فتح المبین انجام می‌دهیم. به فاصله یکی دو ماه از عملیات فتح المبین در اردیبهشت ماه عملیات بیت المقدس آغاز می‌شود که در نهایت منتهی به آزادسازی خرمشهر می‌شود.
فرمان امام و عزل بنی صدر، نیروی سپاه با اتکا به نیروهای مردمی‌اش با روحیه ایثار و جهاد و از خود گذشتگی و از طرفی نیروهای ارتش با امکاناتی که دارد از هوانیروز، توپخانه، امکانات و تجهیزاتی که در اختیار دارد و حس برادری سپاه و ارتش که بعد از عزل بنی صدر بوجود آمد ما را در مسیر پیروزی‌های پی در پی قرار داد که نقطه اوج این پیروزی‌ها بازپس گیری خرمشهر بود. این پیروزی در دفاع مقدس و جنگ‌های ایران یک نقطه عطف و بسیار شیرین برای مردم بوده است.

 

*اشاره فرمودید که در آزادسازی خرمشهر نیروهای زیادی از سپاه، مردم و ارتش باهم متحد شدند تا خرمشهر آزاد شود و بعد از آن امام فرمودند که "خرمشهر را خدا آزاد کرد" دکترین سیاسی و الهی امام چه بود که در کنار این هجم امکانات و ایثارگری‌های مردمی و رزمندگان این جمله را عنوان می‌کنند. 
ما برای این فتح کشته و شهید هم زیاد دادیم اما امام پیروزی را از جانب خدا می‌دانند.
درکنار تفسیری عرفانی از این نگاه امام تفسیری از شرایط آن زمان می‌تواند توجیهی عقلانی برای این جمله بیان کند؟ نگاه و تفسیر شما درباره این فرموده امام(ره) چیست؟

ما فرمایشات امام را تفسیر یا تحلیل می‌کنیم. یکی دو سال پیش در جلسه فرماندهان سپاه با مقام معظم رهبری یکی از فرماندهان گزارشی درباره پیشرفت تجهیزات و پدافندی که انجام شده ارائه دادند و عنوان می‌کنند که این برنامه‌ها به مرحله عملیات رسیده است.
حضرت آقا در آنجا اشاره می‌کنند که، پیروزی‌های ملت ایران به علت پیشرفت نظامی نبوده بلکه به علت تعهد و ایمان نیروهای انسانی بوده که موفق شده است. یک مصداقی هم حضرت آقا با بیان خاطره‌ای از سال‌ها دفاع مقدس آوردند که نقل به مضمون آن این چنین است که ما برای یک گلوله آر پی جی هم، در جنگ در مضیقه بودیم و نگران بودیم که شنیدیم شهید چمران مقداری تهیه کرده است. 
گفتیم از کجا آوردید؟
تعریف کردند که از یک هواپیما که از شوروی مقداری امکانات داشتند و احتمالاً برای فلسطین و یاسر عرفات به اردن یا مصر می‌بردند، برداشته شده است. گویا این هواپیما برای سوخت گیری در مهرآباد فرود آمده بود که شهید چمران از این موضوع باخبر می‌شوند و دستور می‌دهند که اجازه پرواز ندارد و مهماتش را خالی کنید.
مقام معظم رهبری فرمودند که شهید چمران گفت من با یاسر عرفات دوستی دارم بعد جواب این‌ها را به او می‌دهم. یعنی کار به جایی رسیده بود که به مصادره مهمات روی آورده بودیم. حضرت آقا در ادامه سخنان خودشان تایید می‌کردند که ما در جنگ که پیروز شدیم به واسطه امکانات پیشرفته نبود، بلکه بخاطر روحیه سلحشوری، وحدت، برادری، شجاعت و خودباوری بود.
ما نمی‌توانیم بگوییم که با دست خالی و شعار الله اکبر رفتیم و جنگیدیم که اگر هم این را بگوییم غلو نیست چون در تاریخ انقلاب هم با دست خالی و شعار الله اکبر پیروز شدیم. اما باید به ابزار هم توجه کرد. یعنی نسل جوان باید بداند که توکل یعنی چی؟ یعنی همان که پیامبر(ص) گفتند با توکل اشتر زانو زدند. یعنی انسان باید به خدا توکل کند و از ابزاری هم که در اختیار دارد استفاده کند. این گونه نبود که در جنگ رزمنده‌ای اگر سلاحی در دست داشت زمین بگذارد و بگوید با توکل به خدا مثلا با مشت به تانک عراقی بزنیم. ما از این ابزارهایی که داشتیم استفاده می‌کردیم ولو ابزار ساده‌ای باشد.
واقعیت این بود که تا پایان جنگ هرگز امکانات ما به برابری با رژیم بعث عراق نرسید. ما در اول جنگ به واسطه امکاناتی که در ایران دپو شده بود از زمان نظام ستم شاهنشاهی قدری جلو بودیم. دپوی این‌ها همه به علت این بود که ایران ژاندارم منطقه شده بود. امکاناتی داشتیم مثل هواپیما اف 14 که پیشرفته‌ترین هواپیمای آن موقع بود. تانک و توپ خانه خیلی خوبی داشتیم. هلی کوپترهای کبری که دو سه کشور بیشتر در دنیا نداشتند از جمله آمریکا و ما.
امکانات خوبی داشتیم که عراق نداشت. جنگ که شروع شد امکانات ما رو به تحلیل رفت تا جایی که یک هواپیما که سقوط می‌کرد جایگزینی نداشت. رفته رفته امکانات ما کمتر می‌شد و به پایان جنگ که رسیدیم امکانات عراق چندبرابر می‌شد. یک تفاوت دیگری بین ما و عراق وجود داشت، ما امکاناتمان محدود به چند کشور غربی بود یعنی آمریکا و بعضا انگلیس، ولی عراق عمدتا تجهیزاتش روسی بود. جنگ که شروع شد ما توسط این کشورها تحریم شدیم و عراق را همه دنیا تجهیز می‌کردند.
ایرباس آمریکایی در اختیار عراق قرار می‌گیرد، ناو آمریکایی در خلیج فارس از عراق حمایت می‌کنند، از طرفی سوپرتانک‌های انگلیسی در اختیار عراقی‌ها قرار می‌گیرد. 
موشک اگزیسوی فرانسه، مین‌های ایتالیایی. شوروی میگ 29 و هلی‌کوپترهای 21 یا موشک‌های اسکات به عراق می‌دهند. یعنی تمام دنیا، عراق را حمایت می‌کنند.

بیش از 30کشور در دنیا تیپ و گردان رزمی به عراق اعزام می‌کردند

بر اساس آمار بیش از حدود 30 کشور نیروی انسانی در اختیار عراق قرار می‌دادند. 
ما در بین اسرا از 30 کشور اسیر داشتیم مثل اردن، مصر، سودان و... حضور این نیروها در عراق به گونه‌ای بوده که این کشورها یگان می‌فرستادند به عراق برای کمک به نیروی انسانی؛ نه اینکه یک فرد سودانی یا اردنی در عراق کار کند و چون در عراق اقامت داشته به جنگ برود؛ نه؛ آن کشورها تیپ و گردان رزمی به عراق اعزام می‌کردند.
یک تیپ از نیروهای نظامی سودان در بمباران ترمینال مسافربری عراق تلف شدند

یکی از سندهای آن این است که زمانی که قرار شد ایران هم مقابله به مثل کند و موشک به عراق بزند -البته به فرمان امام نه در شهرها بلکه در پالایشگاه‌ها و تاسیسات نظامی آن‌ها- یکی از این موشک‌ها به ترمینال جابه‌جایی نیروهای نظامی عراق برخورد می‌کند. این زمانی بوده که یک تیپ از نیروهای مزدور سودان برای مرخصی با یک تیپ دیگر در حال جابجایی بودند که موشک وسط آن‌ها می‌خورد و تلفات زیادی هم می‌دهند.

به ما سیم خاردار هم نمی‌فروختند

ما به لحاظ تجهیزات با عراق برابری نداشتیم و اصلا قابل مقایسه نبود. در آن زمان به ما سیم خاردار هم نمی‌فروختند این از پایین‌ترین امکانات است و می‌گفتند جزو امکانات نظامی محسوب می‌شود در حالی‌که استفاده آن فقط برای مصارف نظامی نیست، حالا فرض کنید برای امکانات دیگر چه برخوردی داشتند. به زحمت می‌توانستیم تجهیزات اندک با قیمت‌های گزاف از گوشه و کنار دنیا برای دفاع تهیه کنیم. امکاناتی هم که ارتش از گذشته داشت روز به روز کمتر می‌شد. در بعضی از عملیات‌ها متکی به غنایمی شده بودیم که از عراق می‌گرفتیم.

اطلاعات ما چشمی بود و اطلاعات عراق ماهواره‌ای

ادوات و خمپاره سپاه را سردار شهید حسن تهرانی مقدم و سردار شهید حسن شفیع زاده در طریق القدس ایجاد کردند و در طریق القدس و فتح المبین و بیت المقدس که از عراق توپ غنیمت می‌گیریم توپخانه سپاه را تشکیل دادند. یعنی توپخانه سپاه با توپ های غنیمتی تشکیل شد. 
به لحاظ نیروی انسانی هم تا پایان جنگ هیچ گاه با عراق برابری نداشتیم. ما نزدیک جنگ 25 تا 30 میلیون جمعیت داریم و عراق 11 میلیون جمعیت دارد.
اما با این وجود از نظر نیروی انسانی در خط مقدم هرگز با عراق برابر نبودیم چون در عراق، در جنگ بودن اجباری بود و هرکس به جنگ نمی‌آمد اعدامش می‌کردند اما در ایران آزاد و داوطلبانه بود. در جنگ معمولا سه رکن اساسی وجود دارد: اطلاعات، نیروی انسانی و فرماندهی و امکانات و تجهیزات که در همه این‌ها به طور محسوس از عراق عقب‌تر بودیم و فاصله بسیار زیادی داشتیم.

فرمانده عراقی می‌گوید در عکس ماهواره‌های آمریکایی از پادگان ایران، عدم تراز دست سرباز ایرانی در رژه را هم می‌توانستیم تشخیص دهیم

اطلاعات ما هم با عراق قابل مقایسه نبود. ما آنچه را با چشم می‌دیدیم برایمان اطلاعات بود اما آن‌ها با ماهواره و ایرباس اطلاعات کسب می‌کردند. در حدی که یکی از فرماندهان عراقی در خاطراتش عنوان کرده که عکس‌هایی که ماهواره‌های آمریکایی از یکی از پادگان‌های ایران آورده بود چنان دقیق بود که، در آن عکس می‌توان دید که کدام سرباز در خط رژه با سربازهای دیگر دستش هم تراز نیست. از نظر اطلاعات اینگونه بود که آن‌ها از پشرفته‌ترین رادارها که هر جنبنده‌ای را نشان می‌داد، استفاده می‌کردند.
ما نه امکانات و نه نیروی انسانی‌مان با عراق قابل مقایسه بود و نه اطلاعاتمان؛

لیبی قطعات حساس 9 موشکی‌ را که به ما داد، موقع پرتاب برداشت/عراق فقط در دزفول 159 موشک زد

مثلا ما توانسته بودیم 9 موشک از لیبی بگیریم و نیروهای ما آموزش آن‌ها را در سوریه دیدند. و چون قزافی با عرب‌ها بهتر بود تا جمهوری اسلامی، زمانی که قرار شد موشک‌ها پرتاب شوند، فرماندهان لیبی قطعات حساس آن‌ها را برداشتند و در سفارتشان پناهنده شدند و بعد به کشورشان بازگشتند یعنی همین همکاری را هم درمیانه راه از ما دریغ کردند.
این درحالی بود که عراق در دزفول 159 موشک زده بود. 
در آخر فرماندهی و تدبیر نظامی باقی می‌ماند که به لحاظ ظاهری در عراق کارشناسان روسی، اسرائیلی و آمریکایی بودند و کمک فکری به عراق می‌دادند. پیشرفته‌ترین خطوط پدافندی را برای آن‌ها ترسیم می‌کردند. 
مثلا در عملیات رمضان یا به تعبیری عدم الفتح که نتوانستیم پیشروی کنیم یا در کربلای4 هم اوضاع به این ترتیب بود چرا که خطوط پدافندی عراق به فرماندهی استکبار دنیا ترسیم شده بود. با جمیع این توجیهات و ارزیابی‌های عقلی و توصیف شرایط علت پیروزی ما چه بوده غیر از این که بگوییم "خرمشهر را خدا آزاد کرده است."

تحلیل دیگر آن است که امام می خواستند مانع غرور کاذب نیروهای رزمنده شوند. چون عراق با آن همه نیرو 45 روز طول کشید تا در مقابل نیروهای اندک در خرمشهر مقاومت کند. بعد از یکسال، در طی سه عملیات از ابتدا تا فتح خرمشهر 23 روز در عملیات بیت‌المقدس خرمشهر آزاد شد. به همین علت ممکن بود این غرور در نیروهای رزمنده ایجاد شود به همین علت امام فرمود خرمشهر را خدا آزاد کرد تا روحیه رزمندگان را تنظیم کند.

 

* گفته شده که قبل از آزادی خرمشهر، خیلی از عراقی‌ها خودشان را تسلیم می‌کردند و به نوعی هراس در میان آنان وجود داشته. با اینکه تعداد و تجهیزات آنان بسیار بالا بوده، این موضوع رزمندگان را شگفت زده کرده که چطور این‌ها دسته دسته تسلیم نیروهای ما می‌شوند.

این موضوع را هم بگذارید با نقل خاطره‌ای برایتان بگویم:

نیروهای زبده گارد ویژه ریاست جمهوری تسلیم شدند

بنده در این عملیات در لشکر 25 کربلا همراه مرتضی قربانی، از فرماندهان سپاه بودم. ما پلیس راه خرمشهر را هم رد کردیم و بچه‌های تخریب هم برای اینکه اگر به میدان مین رسیدیم، بیایند و مین‌ها را خنثی کنند، همراهمان بودند. رفتیم تا به جایی که عراق هنوز مقاومت می‌کرد و درگیری بود، رسیدیم.
از دور خط دفاعی عراق که نیروهای پاتک آن‌ها(یعنی نیروهای زبده‌ای که از گارد ویژه ریاست جمهوری بودند) بودند را دیدیم و بچه‌های ما هم پراکنده بودند.
گرد و غبار وسیعی دیدم که در هوا بلند شده است. به مرتضی قربانی بیسیم زدم و گفتم که ستون تانک عراق به سمت ما در حال حرکت است.
اما مرتضی قربانی گفت که بچه‌ها گزارش داده‌اند که عراقی‌ها در حال تسلیم شدن هستند حتماً چیز دیگری است، جلوتر برو و اطلاعات دقیق‌تری بگیر؛ صد متر که جلوتر رفتم دیدم ستون تانک نیست، ستون چند هزار نفره نیروهایی هستند که تسلیم شده‌اند و این غبار به دلیل هجم حرکت آنان است.
این عین واقعیتی بود که به چشم دیدم. یک ستون با عرض زیاد و طول چند صدمتری همه در حال تسلیم شدن بودند. 
در خرمشهر هم تعداد کسانی که تسلیم شدند به مراتب بیشتر از کشته شده‌ها بود. این نشان دهنده این بود که دیگر جرات مقاومت ندارند. 

تعدادی از آن‌ها هم برای فرار خود را به رودخانه اروند می‌اندازند که بخاطر عمق اروند آنجا غرق شدند.

البته باز هم متذکر می‌شوم که این جز عنایت الهی چیزی نمی‌تواست باشد. خداوند یک ابهتی را در دل نیروهای اسلامی قرار می‌دهد و این رعب را در دل دشمنان آن‌ها می‌اندازد که تسلیم می‌شوند. در کنار عنایات الهی برنامه ریزی و شکل عملیات‌های فرماندهان نیز بسیار تاثیرگذار بود.

 

یادی کنیم از حسن باقری که از طراحان عملیات خرمشهر و دفاع مقدس بوده است. 
در خرمشهر، عراقی‌ها انتظار داشتند که نیروهای ما از روبرو یعنی آبادان با آن‌ها مقابله کنند اما نیروهای ما توانستند آن‌ها را دور بزنند و از پشت غافلگیر کنند.

*یک سخنی حضرت امام داشتند که می فرمودند «جنگ جنگ تا رفع فتنه» اما خیلی از مسولان می گفتند جنگ جنگ تا پیروزی. بعد از فتح خرمشهر خیلی ها سخنرانی کردند که وقتی ما سرزمین‌های اشغال شده‌مان را پس گرفتیم چرا باید دوباره بجنگیم. آیا ما باید بعد خرمشهر هم ادامه می‌دادیم؟

باید گفت که اصلا صورت مسئله غلط است. چون ما بعد از فتح خرمشهر هنوز خیلی از مناطق اشغال شده‌مان در دست دشمن بود. ما هنوز مناطق اشغال شده‌مان را پس نگرفته بودیم، فقط خرمشهر را پس گرفته بودیم. 
خیلی از شهرها مثل سومار، قصرشیرین، مهران، دهلران از شمال غرب در دست عراقی‌ها بود. خرمشهر آزاد می‌شود. هنوز در خوزستان بخشی از خاک ما در دست عراقی‌ها بود. ما بعد از فتح خرمشهر هنوز به مرزهای جمهوری اسلامی نرسیده بودیم.
نقاطی هم در دست عراق بود که بسیار مهم بود. در اول صحبت‌هایم هم گفتم قبل از شروع رسمی جنگ عراق نقاط مهم و استراتژیکی را گرفته بود. عراق می‌دانست اگر این ارتفاعات در دست ایران بماند بغداد در تهدید است. در آن زمان صدام گفته بود عراق بدون خرمشهر، حتی بدون بصره می‌تواند باشد اما بدون بغداد نمی‌تواند. به همین علت آن ارتفاعات را نگه داشت و باز پس‌گیری آن‌ها بسیار دشوار بود.

ما باید خواسته‌مان ساقط کردن رژیم بعث می‌بود تا آن‌ها به دادن مرزهایمان راضی شوند

نکته دیگر در این سوال این بود که برخی‌ها به نقل از عربستان گفته بودند غرامت می‌دهند اما هیچ سند معتبر و پیشنهاد رسمی قابل وثوقی برای این وجود ندارد که بعد از فتح خرمشهر غرامت می‌پردازند. نکته سوم اینکه دین و بینش امام بسیار وسیع بود. چیزهایی را درک می‌کردند که ما درک نمی‌کردیم. اینکه امام عنوان می‌کنند جنگ جنگ تا رفع فتنه در معنای عوامی آن هم این است که ما زمانی می‌توانیم خواسته‌های بحق خود را از دشمن مطالبه کنیم که همیشه دست بالاتری را در اختیار داشته باشیم. ما اگر بگوییم خواسته ما گرفتن مرزهایمان است که اصلا برای این جنگی نیاز نبود. ما باید خواسته‌مان ساقط کردن رژیم بعث باشد تا آن‌ها به این خواسته راضی شوند. غیر از اینکه این شعار یک شعار اسلامی است چون خداوند گفته است باید بجنگیم تا رفع فتنه در برابر دشمنان. 
یک جنبه تاکتیکی هم داشت که ما یک خواسته بزرگتری را اعلام کرده بودیم تا دشمن به کمترش راضی شود. بنابر این در بحث خرمشهر اینکه آن‌ها آمادگی داشتند که غرامت بدهند یا ما خاک خودمان را پس گرفته بودیم یا جنگ تمام بشود و صلح شود، نبود. صدام به دنبال این بود که وقتی در اوج نقطه ضعفش بود در سخت‌ترین شرایط گفت آتش بس؛ همه تحلیلگران عنوان می‌کنند که اگر ما آتش بس را از عراق پذیرفته بودیم، رژیم بعث عراق هنوز بود و هنوز ما در آتش بس بودیم یعنی یک جنگ سی ساله با عراق داشتیم.

*آن‌روزها روحیه مقاومت هم در میان رزمنده‌ها و هم در میان مردم بخصوص مردم شهرهایی که در جنگ بودند وجود داشت. شرایط آن زمان شرایط جنگ بود. از طرفی این روزهاجمهور اسلامی شرایط سخت دیگری مثل محاصره اقتصادی، جنگ فرهنگی و ... را پیش‌رو دارد.
ملت‌های منطقه ایران را پرچم‌دار مقاومت معرفی می‌کنند و این خط ایستادگی به سردمداری ایران را تا حد بسیار زیادی پذیرفته‌اند.آیا این خط مقاومت و عدم سازش با کشورهای زورگو می‌تواند همچنان کارساز باشد؟ برخی می‌گویند دیگر وقت آن رسیده که این گفتمان را کنار بگذاریم و با این دولت‌ها کنار بیاییم و این کنار آمدن سود بیشتری برای ما دارد. نظر شما چیست مذاکره و سازش بیشتر به کار ما می‌آید یا حفظ و ادامه همان روحیه مقاومت؟

نگاه به گذشته نشان داده که ما هر جا مقاومت کردیم، پیروز شدیم

نگاه به گذشته نشان داده که ما هر جا مقاومت کردیم، پیروز شدیم. باید از تجربه‌ها درس آموخت. همه سیاستمدارانی که هرکدام پرچم‌دار یک گفتمان سیاسی در انتخابات پیش رو هستند یک سندی را مطرح کنند که در جایی سازش کردیم و موفق بودیم. یا اگر سازش می‌کردیم، موفق بودیم.
در زمان طاغوت، نزدیکترین افراد به امام راحل اعتقادشان بر این بود که امکان بیرون کردن و حذف شاه نیست. افراد متفکری که بعضی هم شهید شده‌اند با این تفکرات بلند که برای مردم الگو هستند به امام می‌گفتند ما نمی‌توانیم شاه را بیرون کنیم. پس ما مثل انگلستان شاه را بپذیریم و خودمان در کنارش دولت را تشکیل دهیم و خواسته‌های انقلاب را پیاده کنیم.
اما امام محکم ایستادند که نظام ستم شاهی باید از ایران برود و اگر آنجا سازش می‌کردند، دوباره شاه از طریق ارتش قدرت می‌گرفت و با یک کودتا مثل 28مرداد همه چیز تمام می‌شد.

در جنگ جایی نداریم که کوتاه آمده و موفق شده باشیم/قطعنامه را پذیرفتیم اما با قدرت پذیرفتیم

در جنگ هم ما جایی نداریم که کوتاه آمده باشیم و موفق شده باشیم. درست است که ما قطعنامه را پذیرفتیم اما قطعنامه را با قدرت پذیرفتیم. درست است که ما در شرایطی بودیم که امام عنوان می‌کنند من جام زهر را سرکشیدم چون اهدافی که امام ترسیم کرده بودند، اهداف بسیار بلندی بود، این نبود که ما بخواهیم فقط مرزها را پس بگیریم پس چه کسی باید جواب این خسارت‌ها و تلفات را می‌داد؟ از طرفی امام خود را به جهان اسلام متعهد می‌دانست. 
در همان عراق میلیون‌ها مسلمان در چنگال رژیم بعث بودند.

ما در این انقلاب و جنگ هیچ جایی را نمی‌بینیم که سازش کرده باشیم و خواسته‌مان پیش رفته باشد. 
در این مسئله انرژی اتمی در دولت اصلاحات وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان به ایران آمدند و به اصطلاح نماینده جمهوری اسلامی، آقای روحانی که دبیر شورای امنیت بودند به نمایندگی از دولت وقت مذاکره کردند و خیلی از موارد را هم پذیرفتند و دقیقا تعبیر اینکه کوتاه آمدند. ما پذیرفتیم که غنی سازی را متوقف کنیم یا حتی تعطیل کنیم اما آن‌ها چه کردند؟ 
اگر مثلا می‌پذیرفتند که این حق مسلم ماست اما باید تعطیل شود و آن‌ها بیایند نیروگاه برق بوشهر را بسازند، یا راکتور پزشکی برای تهران را تامین می‌کنیم یک حرفی، اما این کار را نکردند. 
ولی ما هر جا ایستادیم پیروز شدیم. 
دنیای امروز دنیای مادی است و مدیریت آن یاد گرفته در پی امتیاز گرفتن باشد نه امتیاز دادن. 
اگر اروپا در اقتصاد پیروز است بخاطر همین مدیریتی است که امتیازاتی گرفته‌اند. آن‌ها مثل ما نیستد که مثل برخی شخصیت‌ها بگویند که کوتاه بیایم. آن‌ها در باطن خودشان خیلی محکم و استوار ایستادند. 
ما هیچ صحنه‌ای را نداشتیم که با کوتاه آمدن و سازش به جایی رسیده باشیم از این پس هم همینطور خواهد بود.

حضرت آقا گفته بودند مرز این کوتاه آمدن را مشخص کنید/چقدر کوتاه بیاییم تا رابطه با آمریکا خوب و تحریم‌ها برداشته شود؟

در دولت اصلاحات عده‌ای خدمت حضرت آقا آمده بودند که ما بهتر است کوتاه بیاییم. زمانی بود که آمریکا تهدید کرده بود و احتمال بروز جنگ زیاد بود و نیروهای مسلح آماده باش بودند. حضرت آقا گفته بودند حد قذف این کوتاه آمدن را مشخص کنید. مرز این کوتاه آمدن را مشخص کنید. 
یعنی بگویید تا کجا باید کوتاه بیاییم. یعنی چقدر کوتاه بیاییم تا رابطه ما با آمریکا خوب شود، تحریم‌ها برداشته شود؟ اما دولت اصلاحات نتوانسته بودند پاسخی به رهبری بدهند.
ارتباط با آمریکا در اختیار هیچ فردی حتی در جایگاه ریاست جمهوری در این نظام نیست/این‌حرف‌ها مصرف انتخاباتی دارد

نزدیک به 25 تا 30 سال است که ترکیه در مقابل اتحادیه اروپا اصولش را زیر پا گذاشته تا به این اتحادیه بپیوندد اما هر بار اتحادیه اروپا از آن‌ها کاری خواسته انجام دهند یا شرطی برایشان قرار داده است تا اجازه دهد در اتحادیه اروپا قرار بگیرد. الان هم که ترکیه از همه اصولش گذشته، گفتند که شما هرگز اجازه ورود به اتحادیه اروپا را ندارید. 
به دستور اتحادیه اروپا حجاب در جایی که امپراتوری عثمانی بوده و نماینده اسلام بوده، برداشته شده و قانون منع حجاب در ترکیه که نیمی از افرادش مسلمان هستند زودتر از فرانسه که مسیحی‌اند، گذاشته شد.

مصر که آمریکا سالانه 3 هزار میلیارد دلار کمک بلاعوض به آن‌ها داشته و تحت سلطه کامل آمریکا بوده و هر آنچه آمریکا می‌خواسته انجام می‌دادند چه چیزی در تمام این سال‌ها داشته؟
حالا انقلاب کردند و بر ضد همه این‌ها بلند شده‌اند. تکنولوژی یا امکانات چه دارند؟ 
یا قدرت سیاسی و نظامی و اقتصادی خاصی دارند؟ 
می‌بینیم مصری که یک عمر دست آمریکا بوده چیزی ندارد که بخواهیم آن را الگوی خود قرار دهیم و مثل آن‌ها یا آمریکا سازش کنیم.
این‌ها شعارهای انتخاباتی است که برخی آقایان این روزها می‌دهند. 
ارتباط با آمریکا و کوتاه آمدن در برابر آمریکا اختیار هیچ فردی حتی در جایگاه ریاست جمهوری در این نظام نیست این در اختیارات مقام معظم رهبری است که پشتوانه ملت مسلمان ایران را دارد.
سردار حق طلب
منبع

╫**╫ شهرلاله های پرپر ╫**╫
ویژه نامه سالروز آزادی سازی خرمشهر 

به نخل های بی سرت فکر می کنم 
که گلوله های ستمگررا تاب آوردند و از پا نیفتادند.

به مردان و زنان دلیرت می اندیشم که دیوار محاصره را 
درهم شکستند و از هر ذره خاکت، خورشیدی برآوردند.

به تو فکر می کنم و حماسه ات را بر دروازه های
استقلال، اشک شوق می ریزم.

ایستادی؛ آنچنان که کوه، توفان های هرزه گرد را. 
خشت خشت جانت، بانگ تکبیر شد و فریادهای سرمست
متجاوزان را تکه تکه بر زمین ریخت.

ایستادی و آموختی مان که بر پنجره های شکسته نیز
آفتاب طلوع می کند. نامت، تا همیشه آذین عزتمان باد!

معصومه داوودآبادی

تبيين کرامت انساني در قرآن کريم 
 

شناخت موقعيت انسان در هر ديدگاهي بستگي به نوع مباني و مؤلفه هاي آن ديدگاه درباره انسان دارد تا زمينه قضاوت در خصوص موفقيت و عدم موفقيت آن ديدگاه فرآهم آيد. در انديشه اسلامي، خداوند کمال مطلق علي الاطلاق بوده، همه موجودات از جمله انسان از طريق افاضه الهي به خلعت زيباي وجود و کمال آراسته مي شوند. بنابراين توجه خداوند به موجودات بيانگر موقعيت آنها در مقام خداوندي است و از همين رهگذر اعتقاد به مراتب وجودي عالم امکان تبيين پذير است. 
از آنجا که در انديشه اسلامي خداوند توجهي خاص و متفاوت از ديگر موجودات به انسان دارد بنابراين او از ارجمندي و عظمت فوق العاده اي برخوردار است. بلندي مقام انسان نسبت به ديگر مخلوقات را مي توان در آيات فرآواني از قرآن که بيانگر نگاه انسان شناختي اسلامي است، مشاهده کرد. 

خلقت انسان 
 

«الرحمن، علم القرآن، خلق الانسان» (سوره الرحمن/1-3) نخستين کرامت خداوند بر هر انساني نعمت حيات است. انسان موجوديت خويش را از خدا وام گرفته است. شکي نيست که در وجود يا عدم وجود هر آنچه که استعداد وجود و رشد و کمال داشته باشد، وجود آن بهتر از نبود آن است و لطف خداوند نيز بر چنين وجودي تعلق گرفته و او را مي آفريند. انسان نيز موجودي است که استعداد رشد و پيشرفت و طي کردن پله هاي ترقي در او وجود داشت و خداوند نيز از بذل چنين لطفي دريغ نکرده است؛ «ربنا الذي اعطي کل شيء خلقه ثم هدي» (سوره طه/50). پروردگار ما کسي است که هر چيزي را خلقتي که در خور اوست داده سپس آن را هدايت کرده است.

چکيده: عالم ذرّ، از مسائلي است که در قرآن و روايات، درباره ي آن سخن رفته است و شناخت آن به فهم معناي توحيد، کمک مي رساند. در اين گفتار، نظرات يازده تن از دانشمندان قرن پانزدهم هجري در اين مورد، نقل و نقد و بررسي شود. از جمله: سيدمحمّدحسين طباطبايي، ميرزا حسنعلي مرواريد، سيدعبدالرسول جهرمي، عبدالله جوادي آملي، محمدتقي مصباح يزدي، ناصر مکارم شيرازي.
کليدواژه: عالم ذرّ/ توحيد/ طباطبايي، سيدمحمدحسين/ مرواريد، حسنعلي / جهرمي، سيدعبدالرسول/ جوادي آملي، عبدالله/ مصباح يزدي، محمّدتقي/ مکارم شيرازي، ناصر.

1. سيد محمد حسين طباطبايي( 1401ه.ق)
 

خلاصه ي بيان ايشان چنين است:
1-1- در تفسير آيه ي ذرّ(1)، بعد از معناي اجمالي آيه، قول مثبتين عالم ذرّ را بيان مي کند، يعني آنان که محتواي روايات را تفسير آيه دانسته اند.علامه ميان رواياتي که به اخراج ذريّه ي حضرت آدم از پشت او دلالت دارند و آيه که اخراج ذريّه از پشت فرزندان آدم را مطرح مي کند، هيچ گونه تخالفي نمي بينند. ايشان عقيده دارند که خداوند بعد از اخراج تمام انسان ها به صورت ذرّ، خود و پيامبرش و ائمه(ع) را به آنها معرفي کرد و از آنها بر اين امور عهد و پيمان گرفت. سپس به پشت حضرت آدم (ع)برگرداند و در اين دنيا همه ي آنها را به تدريج بيرون مي آورد.
آنگاه قول منکران و اشکالات آنها را بر قول مثبتين ذکر مي کند و به آنها پاسخ مي دهد. پس از آن، حاصل فهم مثبتين را به اين صورت بيان مي کند:
اخرج نطفة آدم التي هي مادة البشر، و وزعها بفصل بعض اجزائه من بعض، الي ما لا يحصي من عدد بني آدم بحذاء کل فرد ما هو نصيبه من اجزاء نطفة آدم، و هي ذرات منبثة غير محصورة. ثم جعل الله سبحانه هذه الذرات المنبثه عند ذلک، او کان قد جعلها قبل ذلک کل ذرّه منها انساناً تاماً في انسانيته، هو بعينه الانسان الدنيوي الذي هو جزء المقدم له. فالجزء الذي لزيد هناک هو زيد هذا بعينه، و الذي لعمرو هو عمرو هذا بعينه. فجعلهم ذوي حياة و عقل، و جعل لهم ما يسمعون به و ما يتکلمون به، و ما يضمرون
به معاني فيظهرونها أو يکتمونها. و عند ذلک عرفهم نفسه فخاطبهم فأجابوه، و اعطوه الاقرار بالربوبيه، اما بموافقة ما في ضميرهم لما في لسانهم او بمخالفته ذلک.
ثم إن الله سبحانه ردهم بعد اخذ الميثاق الي مواطنهم من الاصلاب، حتي اجتمعوا في صلب آدم و هي علي حياتها و معرفتها بالربوبيه، و إن نسوا ماوراء ذلک مما شاهدوه عند الاشهاد و اخذ الميثاق، و هم بأعيانهم موجودون في الاصلاب، حتي يؤذن لهم في الخروج الي الدنيا؛ فيخرجون و عندهم ما حصلوه في الخلق الاول من معرفة الربوبية، و هي حکمهم بوجود رب لهم من مشاهدة انفسهم محتاجة الي من يملکهم و يدبر امرهم.(8:ج 9، ص 315).

2. شيخ علي نمازي شاهرودي( 1406ه ق)
 

ايشان هم به مانند استاد خويش( مرحوم ميرزا مهدي اصفهاني) معتقد به وجود انسان در عالم ذرّ است و در جواب به شبهه ي تناسخ مي نويسد:
اين اشکال مبني بر آن است که بدن هاي ذرّي غير از بدن هاي دنيوي باشند، در حالي که مقتضاي روايات برخلاف اين مبنا است، زيرا بدنهاي دنيوي عين همان بدنهاي ذرّي است. و همين انسان در مرتبه ي ذرّ خلق شده و او را روحي است که دو هزار سال پيش از بدن ها آفريده شده است، و با همين روح در اصلاب و ارحام حرکت کرده، تا اينکه به تقدير الاهي پا به اين دنيا نهاده است و در اين دنيا با تغذيه، رشد و نموّ مي کند و آنچه با تغذيه به او مي افزايد، خارج از حقيقت اوست.( 14:ص 219)

3. سيّد عبدالحسين طيب( 1411ه ق)
 

ايشان، آيه ذرّ را از مشکلات آيات- بلکه از متشابهات- دانسته است . و در مورد
اخبار ذرّ مي نويسد:
ردّ اين ها[ يعني اخبار آيه ذرّ] - بعد از اخذ از کتب معتبره و فوق حد تظافر من حيث السند- بسيار مشکل است. بلي، من حيث الدلالة مي توان گفت از متشابهات اخبار است...
خلاصه ي آنچه به نظر مي رسد، اين است که خداوند تبارک و تعالي، ارواح بندگان را قبل از اجساد آفريد... و اين ارواح در عوالمي سير دارند که يکي در همين عالم، تعلّق به اجساد گرفته و مناط تکليف و ثواب و عقاب در اين عالم است، و يکي به عالم مثال که صور برزخيّه و قالب مثالي صورت بدون ماده... و من جمله از اين عوالم، عالم ذرّ است که خداوند، تمام ذرّيه ي آدم را تا روز قيامت، در صلب حضرت آدم قرار داد، آن هم نه به نحو عرضي؛ تا مورد بعض اشکالات و خلاف ظاهر آيه باشد، بلکه به نحو طولي؛ مثلاً جناب عالي در صلب پدر و او در صلب جدّ و هکذا. پس به يک معنا همه در صلب آدم و به يک معنا هريک در صلب پدر بلاواسطه ي خود. و مي توان همه را ذرّيّه آدم گفت و نسبت مفرد داد... و مي توان هريک را ذريّه ي ديگري گفت و نسبت جمع داد... به اين بيان بسياري از اشکالات که کرده اند حلّ مي شود.
و مطلب ديگر آن که خداوند قادر متعال، پس از اخراج اين ذريّات ارواح را که از مجرّدات بودند، هريک را تعلّق به يکي از اين ذراري داد که اين اوّلين تعلّق ارواح بود و اينها داراي عقل و شعور و ادراک شدند، چنانچه قبل از تعلّق در همان عالم ارواح، داراي عقل و شعور و ادراک بودند. بنابراين قابل خطاب و سؤال و جواب شدند.
و اشکال به اينکه:« اگر چنين بود، بايد اقلاً بعض آنها متذکّر آن عالم باشند، نه به کلّي غافل شوند»، اين هم مرفوع است به نقض به عالم ارواح که جنود مجنّدة بودند و تألف و تناکر داشتند و در اين عالم، احدي خبر از آن عالم ندارد و خداوند به توسط انبياء و اوصياء خبر داده.( 9: ج6، ص 24-26)

حديث1- رفاه مردم در عصر امام زمان : ابوسعيد خدرى از پيامبر اكرم (ص) روايت كرده كه فرمود : يكون من امتى المهدى ان قصر عمره فسبع سنين و الافثمان و الافتسع يتنعم امتى فى زمانه نعيما لم يتنعموا مثله قطّ البر و الفاجر يرسل السماء عليهم مدراراً و الا تدخر الارض شيئاً من نباتها .   مهدى از ميان امت من برخاسته شود مدت سلطنت او هفت يا هشت يا نه سال مى باشد ، همه طبقات امت من در زمان ظهور او چنان در رفاه زندگى نمايند كه قبل از وى هيچ بّر و فاجرى بدان نرسيده باشند، آسمان باران رحمت خود را بر آنان مى بارد و زمين از روئيدنيهاى خود چيزى فرو گذار نمى كند. حديث2- عدل مهدى (عج) :  ابوسعيد مى گويد پيغمبر فرمود:  تملاء الارض ظلماً و جوراً فيقوم رجل من عترتى فيملاءها قسطاً و عدلاً يملك سبعاً او تسعاً . زمين پر از ظلم و ستم گردد، پس مردى از عترت من قيام كند و آن را پر از عدل و داد گرداند و هفت يا نه سال سلطنت نمايد. حديث3:  و باز نقل كرده كه پيغمبر(ص) فرموده : لا تنقضى الساعة حتى يملك الارض رجل من اهل بيتى يملاء الارض  عدلاً كما ملئت جوراً يملك سبع سنين . قيامت منقضى نخواهد شد تا اين كه مردى از اهل بيت من به سلطنت رسد و او زمين را پر از عدل و داد كند ، چنان كه پر از ظلم شده باشد و مدت سلطنت هفت سال است . حديث4- مهدى فرزند فاطمه  زهرا (س) : از امام زين العابدين و آن حضرت از پدرش روايت نموده كه پيامبر اكرم (ص) به فاطمه زهرا (س)  فرموده :  المهدى من ولدك . ( مهدى از فرزندان تو است ). حديث5- مهدى برگزيده خداست : على بن هلال از پدرش روايت نموده كه گفت در مرض پيامبر (ص) ، حضورش شرفياب شدم ، ديدم فاطمه (س) در بالين پدرش نشسته و اشك مى ريزد چون صداى گريه اش بلند شد، پيامبر سر برداشت و فرمود: فاطمه جان ! چرا گريه مى كنى ؟ عرض كرد: مى ترسم بعد ازشما احترام ما از دست برود ؟ فرمود : عزيزم ، مگر نمى دانى كه خداوند به اعل زمين نگاه كرد و پدرت را از ميان آنان برگزيد، سپس نظر كرد و شوهرت را انتخاب كرد، و به من وحى فرمود كه تو را به او تزويج كنم ؟ دخترم ! ما اهل بيتى هستيم كه خداوند عزوجل هفت فضيلت به ما عطا فرموده كه به هيچ كس قبل و بعد ازما عطا نفرموده است، و آن اين كه : من خاتم پيامبران نزد خدا و بهترين آنها و محبوبترين بندگان مى باشم و با اين امتيازات پدر تو مى باشم، جانشين من بهترين جانشينان پيغمبران و محبوبترين آنها نزد خداست، و او شوهر تو است شهيد ما بهترين شهداء و محبوبترين آنان نزد خداوند است و او حمزه بن عبدالمطلب عموى پدر و شوهرت مى باشد، جعفربن ابيطالب كه با دو بال در بهشت با فرشتگان پرواز مى كند پسر عموى پدرت و برادر شوهرت از ما است ، در سبط اين امت كه حسن و حسين دو فرزند تو و دو آقاى اهل بهشت مى باشند از ماست، و به خدا قسم كه پدرشان افضل از آنهاست. يا فاطمة و الذى بعثنى بالحق ان منهما مهدى هذه الامة اذا صارت الدنيا هرجاً و مرجاًًً و تظاهرت الفتن و انقطعت السبل و اغار بعضهم على بعض فلا كبير يرحم صغيراً و لا صغير يوقر كبيراً فيبعث الله عند ذلك منهما من يفتح حصون الضالة و قلوباً غلفاً يوم بالدين فى آخر الزمان كما قمت به فى آخر الزمان و يملاء الارض عدلاً كما ملئت جوراً . اى فاطمه ! به خداوندى كه مرا به راستى برانگيخته ، مهدى اين امت نيز از ايشان مى باشد، موقعى كه دنيا هرج و مرج شود و آشوبها پديد آيد و راهها مسدود گردد و اموال يكديگر را به غارت برند، نه بزرگتر به كوچكتر رحم كند و نه كوچكتر احترام بزرگتر را نگاه دارد، خداوند كسى را برانگيزد كه قلعه هاى ضلالت و دلهاى قفل زده را بگشايد و اساس دين را در آخر الزمان استوار سازد، چنان كه من در آخر الزمان پايدار گردم و زمين را پراز عدل نمايد چنان كه از ظلم پر شده باشد.... حديث6- مهدى ، حسينى است : در آن كتاب از حذيفة بن يمان روايت مى كند كه گفت: پيامبر خطبه اى ايراد فرمود و آنچه مى بايد اتفاق بيفتد به ما اطلاع داد سپس فرمود :  لولم يبق من الدنيا الا يوم واحد لطول الله عزوجل ذلك اليوم حتى يبعث رجلاً من ولدى اسمه اسمى . اگر از عمر دنيا جز يك روز بيشتر نمانده باشد. خداوند آن روز را چندان دراز گرداند تا مردى از اولاد من برانگيزد  كه همنام من باشد.  سلمان برخاست و عرض كرد: اى رسول خدا(ص) از كدام فرزند شما خواهد  بود؟ فرمود : از اين فرزندم ، و دست روى شانه حسين (ع) گذاشت. حديث7- قريه اى كه مهدى از آنجا قيام مى كند : به سند خود از عبدالله بن عمر روايت نموده كه گفت :  يخرج المهدى من قرية يقال لها كرعة مهدى از قريه اى قيام مى كند كه آن را كرعه مى گويند . حديث8- ويژگيهاى حضرت : همچنين حذيفة از پيامبر(ص) نقل كرده كه فرمود : المهدى رجل من ولدى وجهه كالكوكب الدرى مهدى از فرزندان من است كه چهره اش چون ستاره تابان است . حديث9  :  حذيفه روايت نموده كه پيامبر (ص) فرمود : المهدى رجل من ولدى لونه لونٌ عربىٌ و جسمه جسمٌ اسرائيلى على خدّه الآيمن خال كانه كوكب درى يملاء الارض عدلاً كما ملئت جوراً يرضى فى خلافته اهل الارض و اهل السماء والطير فى الجوّ.   مهدى مردى از اولاد من است رنگ بدن او رنگ نژاد عرب و اندامش مانند اندام بنى اسرائيل است،در گونه راست وى خالى است كه چون ستاره تابناكى بدرخشد زمين را پر از عدل كند چنان كه پر از ظلم شده باشد، ساكنان زمين و آسمان و پرندگان هوا در خلافت وى خشنود خواهند بود. حديث10: ابو سعيد خدرى مى گويد پيامبر فرمود :  المهدى منا اجل الجبين اقنى الانف مهدى ما پيشانيش روشن و وسط بينيش كمى برآمده است

حديث11:  المهدى منا اهل البيت رجل من امتى اشم الانف يملاء الارض عدلاً كما ملئت جوراً  مهدى ما اهل بيت مردى از امت من است كه وسط بينيش برآمده و او زمين را پر از عدل كند، چنان كه پر از ظلم باشد. حديث12:  ابوامامه باهلى از پيغمبر (ص) روايت كرده كه فرمود:  بينكم و بين الروم اربع هدن يوم الرابعةعلى يد رجل من آل هرقل يدوم سبع سنين .. ميان شما و روميان چهار صلح است ، چهارمين آن به دست مردى از نسل هرقل خواهد بود و هفت سال دوام مى يابد مردى از طائفه عبدقيس به نام مستور بن بجلانعرض كرد اى رسول خدا (ص) در آن روز پيشواى مردم كيست ؟ فرمود : المهدى من ولدى ابن اربعين سنة، كان وجهه كوكب درى فى خده الايمن خال اسود عليه عباء تان قطريتان كانه من رجال بنى اسرائيل يستخرج الكنوز يفتح مدائن الشرك . پيشواى مردم مهدى است كه از فرزندان من مى باشد كه چون ظهور كند به صورت مرد چهل ساله مى نمايد.رخسارش چون ستاره تابان مى درخشد و در سمت راست رخسارش خال سياهى است، دو عباى قطرى پوشيده (و از لحاظ سلامت بنيه ) گوئى ازمردان بنى اسرائيل است، ذخائر زمين را استخراج كند و شهرهاى شرك را بگشايد . حديث13: عبدالرحمن بن عوف روايت نموده كه پيغمبر فرمود:  ليبعثن الله من عترتى رجلاً افرق الثنايا، اجلى الجبهه ، يملاء الارض عدلاً يفيض المال فيضاً خداوند از عترت من مردى را برانگيزد كه ميان دندانهايش باز ، و رويش روشن باشد، زمين را پر از عدل كند و به مردم اموال فراوان بخشد. حديث14:  پيشوا صالح ابوامامه نقل مى كند كه رسول اكرم (ص) براى ما خطبه ايراد كرد و درضمن ، از دجّال نام برد و فرمود : پس شهر مدينه از پليديها پاك شود چنان كه كوره آهنگرى از كثافات فلزات پاك گردد ، آن روز اعلام خواهند كرد كه امروز روز آزادى است . زنى به نام ام شريك عرض كرد: اى رسول خدا (ص) عرب كجا خواهند بود؟ فرمود : در آن روز آنها اندكى بيش نيستند ، بيشتر آنان در بيت المقدس مى باشند ، اممهم المهدى ، رجل صالح پيشواى آنها مهدى است كه مردى صالح مى باشد . حديث15: ظهور هويدا : ابو سعيد خدرى روايت مى كند كه پيغمبر (ص) فرمود : يخرج المهدى فى امتى يبعثه الله عياناً للناس يتنعم الامة و تعيش الماشية و تخرج الارض نباتها و يعطى المال صحاحاً . مهدى ميان امت من قيام خواهد كرد و خداوند او را به طور آشكار براى مردم برانگيزد ، مردم در رفاه ، و چهار پايان در آسايش باشند، و زمين روئيدنيهاى خود را بيرون دهد و او مال را به طور مساوى ميان مردم تقسيم نمايد . حديث16- ابر بر سر او سايه افكند : عبدالله بن عمر نقل كرد كه پيغمبر فرمود :  يخرج المهدى و على رأسه عمامة فيهما مناد ينادى هذا المهدى خليفة الله فاتبعوه . مهدى در حالى كه قطعه ابرى بر سر او سايه افكنده قيام مى نمايد ، در آن وقت گوينده اى اعلام مى دارد كه اين مهدى خليفة الله است از وى پيروى كنيد. حديث17: بالاى سرحضرت مهدى (ع) فرشته اى است : عبدالله بن عمر مى گويد : پيامبر (ص) فرمود: يخرج المهدى و على رأسه ملك ينادى هذا المهدى فاتبعوه . مهدى در حالى قيام مى كند كه فرشته اى بالاى سر او قرار دارد و مى گويد : مهدى اين است از وى پيروى نمائيد . حديث18: مژده پيامبر (ص) به ظهور مهدى (ع) : ابوسعيد خدرى از پيغمبر (ص) نقل كرده كه فرمود : ابشركم بالمهدى يبعث فى امتى على اختلاف من الناس زلزال فيملاء الارض عدلاً و قسطاً كما ملئت ظلماً و جوراً يرضى عنه ساكن السماء و ساكن الارض يقسم المال صحاحاً فقال له رجل : و ما صحاحاً ؟ قال : السوية بين الناس . شما را مژده به ظهور مهدى مى دهم كه به هنگام اختلاف زياد و تزلزل مردم ، قيام كند و زمين را پر از عدل و داد نمايد چنان كه از ظلم و ستم پر شده باشد ساكنان آسمان و زمين از حكومت او راضى خواهند بود و اموال را ميان مردم به طور مساوى قسمت كند. حديث19: نام آن حضرت : عبد الله بن عمر از رسول خدا (ص) روايت نموده كه فرمود :  لا يقوم الساعة حتى يملك رجل من اهل بيتى ، يواطى اسمه اسمى يملاء الارض عدلاً و قسطاً كما ملئت ظلماً و جوراً . پيش از قيامت مردى از اهل بيت من به سلطنت مى رسد كه همنام من باشد زمين را پر از عدل و داد كند چنان كه پر از ظلم و جور شده باشد. حديث20- كنيه او : حذيفه از آن حضرت روايت كرده كه فرمود: لولم يبق من الدنيا الا يوم واحد لبعث الله فيه رجلا اسمه اسمى و خلقه خلقى يكنّى ابا عبدالله . اگر از عمر دنيا جز يك روز نمانده باشد، خداوند در آن روز مردى را بر انگيزد كه نامش نام من وخويش چون  خوى من و كنيه اش ابوعبدالله مى باشد .

حديث21:  همچنين فرمود : لا يذهب الدنيا حتى يبعث الله رجلاً من اهل بيتى يواطىء اسمه اسمى و اسم ابيه اسم ابى يملاءها قسطاً و عدلاً كما ملئت جوراً و ظلماً. عمر دنيا به پايان نمى رسد تا اين كه خداوند مردى از اهل بيت من برانگيزد كه نامش نام من و  نام پدرش نام پدر من است . (1) او دنيا را پر از عدل و داد نمايد چنان كه از ظلم و جور پر شده باشد . حديث22-عدل مهدى (عج): ابوسعيد خدرى از پيامبر اكرم (ص) روايت كرده كه فرمود: لتملان الارض ظلما و عدواناً ثم ليخرجن رجل من اهل بيتى حتى يملاءها قسطاً و عدلاً كما ملئت جوراو ظلماً. چون روزى فرارسد كه زمين پر از ظلم و ستم شود خداوند مردى از اهل بيت من ظاهر گرداند تا جهان را پر از عدل و داد كند .  حديث23-اخلاق آن حضرت : عبدالله بن عمر روايت نموده كه پيغمبر فرمود : يخرج رجل من اهل بيتى يواطى اسمه اسمى و خلقه خلقى يملاءها قسطاً و عدلاً. مردى از اهل بيت من خارج مى شود كه نامش مطابق نام من و اخلاقش چون اخلاق من مى باشد، و او جهان را پر از عدل و داد كند. حديث24- بخشش مهدى (ع) : ابوسعيد خدرى گفت رسول اكرم (ص) فرمود: يكون عند انقطاع من الزمان و ظهور من الفتن رجل يقال له: المهدى يكون عطاؤه هنيئاً . در آخرالزمان و موقعى كه آشوبها پديد آيد، مردى به قدرت مى رسد كه به او مهدى گفته مى شود كه بخشش او گوارا باشد. حديث25-علم مهدى به سنت پيغمبر (ص): ابو سعيد خدرى روايت كرده كه پيغمبر فرمود : يخرج رجل من اهل بيتى و يعمل سنتى و ينزل الله له البركة من السماء وتخرج الارض بركاتها و تملاء به الارض عدلاً كما ملئت ظلماً و جوراً و يعمل على هذه الامة سبع سنين و ينزل بيت المقدس . مردى از اهل بيت من به سلطنت خواهد رسيد كه به سنت من (آن طور كه بايد) عمل نمايد و خداوند از آسمان براى وى روزى فرستد، و زمين آنچه دارد، بيرون دهد و او زمين را پر از عدل كند چنان كه پراز ظلم و ستم باشد او به بيت المقدس درآيد و هفت سال سلطنت نمايد. حديث26-آمدن مهدى با پرچمها : ثوبان از پيامبر (ص) روايت نموده كه فرمود: اذا رأيتم الرأيات السود قد اقبلت من خراسان فائتوها و لو حبوا على الثلج فيها خليفةالله المهدى .  چون پرچمهاى سياه ببينيد كه ازسوى خراسان مى آيد به استقبال آن بشتابيد هرچند با رفتن از روى برف باشد زيرا كه همراه آن جماعت مهدى خليفة الله است . حديث27-آمدن وى از جانب مشرق: عبدالله عمر گفت : روزى در خدمت پيامبر (ص) بوديم كه عده اى از جوانان بنى هاشم بيامدند، از مشاهده آنها ديدگاه پيامبر پر از اشك شد و رنگ مباركش تغيير كرد، اصحاب عرض كردند: يا رسول الله سيماى مباركتان گرفته است ما نمى توانيم شما را بدين حالت ببينيم فرمود: انا اهل بيت اختارالله لنا الآخرة على الدنيا و ان اهل بيتى سيلقون بعدى بلاء و تشريداً و تطريداُ حتى يأتى قوم من قبل المشرق و معهم رايات سود فيسألون الحق فلا يعطونه فيقاتلون و ينصرون فيعطون ماسألوا فلا يقبلون حتى يدفعوه الى رجل من اهل بيتى فيملاء ها قسطاً كما ملاءها جوراً فمن ادرك ذلك منكم فليأتهم و لحبواً على الثلج . ما اهل بيتى هستيم كه خداوند آخرت را براى ما بر دنيا ترجيح داده ، بعد از اين اهل بيت من مصيبتها مى بينند و از وطن آواره مى گردند ، تا آنگاه كه مردمى از جانب مشرق با پرچمهاى سياه به طلب حق قيام كنند، اين حق را به آنها نمى دهند تا جنگ كنند ، و پيروزى يابند و حق را بگيرند و آن را به مردى از اهل بيت من بسپارند كه دنيا را پر از عدل كند چنان كه از ظلم پر شده باشد هر كس ، آن زمان را درك كند به آنها بپيوندد اگر چه به رفتن از روى برف باشد. حديث28- تجديد عظمت اسلام با ظهور او: حذيفه روايت نموده كه از پيغمبر (ص) شنيدم مى فرمود : واى بر اين امت از سلطه اى كه پادشاهان ستمگر بر آنها پيدا مى كنند و آنها را كشته، و مؤمنين را به وحشت مى اندازند، مگر كسى كه فرمان آنها را گردن نهد شخص با ايمان به زبان با آنها مى سازد ولى قلباً از آنان مى گريزد و چون خداوند عزوجل اراده نمايد كه عزت اسلام را تجديد كند ، شوكت هر ستمگر جبارى را درهم بشكند زيرا خداى توانا قادر است امتى را كه در ميان فساد افتاده اند، به ساحل صلاح آورد. سپس فرمود: اى حذيفه ، لولم يبق من الدنيا الا يوم واحد لطول الله ذلك اليوم حتى يملك رجل من اهل بيتى تجرى الملاحم على يديه و يظهر الاسلام لا يخلف وعده و هو سريع الحساب. اگر از عمر دنيا جز يك روز نمانده باشد، خداوند آن روز را چندان دراز گرداند تا مردى از اهل بيت من به سلطنت رسد كه با بى دينان جنگها كند تا اسلام را آشكار سازد. حديث29- رفاه و آسايش مسلمانان در عصر مهدى (عج): ابوسعيد خدرى از پيغمبر (ص) روايت نموده كه فرمود: يتنعم امتى فى زمن المهدى (ع) نعمة لم يتنعموا قبلها قطّ يرسل السماء عليهم مدراراً و لا تدع الارض شيئاً من بناتها الاخرجته . امت من در زمان مهدى چنان در فراخى معيشت به سر برند كه هيچگاه پيش از آن نديده باشند . آسمان پى در پى بركات خود را براى آنان فرو مى ريزد و زمين آنچه دارد بيرون مى دهد . حديث30- مهدى يكى از سروران بهشت : انس بن مالك روايت كرده كه پيغمبر (ص) فرمود: نحن بنو عبدالمطلب سادات اهل الجنة، انا و  اخى على و عمى حمزه و جعفر و الحسن و الحسين و المهدى . ما فرزندان عبدالمطلب سروران اهل بهشتيم ، من و برادرم على و عمويم حمزه و جعفر و حسن و حسين و مهدى .

حديث31- سلطنت مهدى (ع): ابوهريره روايت كرده كه پيغمبر (ص) فرمود: لولم يبق من الدنيا الا ليلة لملك فيها رجل من اهل بيتى . اگر از عمر دنيا جز يك شب نماند، در همان شب مردى از اهل بيت من به سلطنت رسد . حديث32- خلافت مهدى (ع) : ثوبان از پيامبر اكرم (ص) روايت كرده كه فرمود: نزد گنج شما سه نفر به قتل رسند كه هر سه پسران خليفه مى باشند و پس از آن ديگر هيچ يك از آنها خليفه نمى شود تا آن كه مردمى با پرچمهاى سياه سررسند و طورى آنها را به قتل رسانند كه هيچ قومى را بدان وضع نكشته باشند. ثم يجيئى خليفة الله المهدى فاذا سمعتم به فأتوه فيبايعوه فانه خليفة الله المهدى . سپس خليفه خدا مهدى بيايد ، چون بشنويد كه ظهور نموده به سوى او رو آوريد و با او بيعت كنيد زيرا او مهدى خليفه حقيقى خداوند است . حديث33- بيعت با حضرت:  ثوبان از پيامبر (ص) روايت كرده كه فرمود:  مردمى با پرچمهاى سياه از جانب شرق پديد آيند كه دلهاى آهنين دارند هر كس از آمدن آنها مطلع گشت به سوى آنها رو آورد و با آنان بيعت كند و لو با رفتن از روى برف باشد . حديث34- پيوند دهنده دلها : از على (ع) روايت شده كه فرمود: به پيغمبر اكرم (ص) عرض كردم :  يا رسول الله (ص) أمنا آل محمد المهدى أم من غيرنا ؟ اى رسول خدا مهدى از ما اهل بيت است يا از غير ما؟   پيامبر فرمود: لا،  بل منا يختم الله به الدين كما فتح بنا و بنا ينقذون من الفتن كما انقذوا من الشرك و بنا يؤلف الله بين قلوبهم بعد عداوة الفتنة  اخوانا كما ألف بينهم بعد عداوة الشرك اخواناً فى دينهم .    او از ماست خداوند دين را به وسيله او ختم كند چنان كه توسط ما گشود ، مردم به وسبله ما از آشوبها نجات يابند چنان كه از منجلاب شرك بيرون آمدند، دلهاى آنها را به هم پيوند دهد و بعد از دشمنيها آنها را با هم برادر كند، چنان كه بعد از نجات از شرك ، آنها را با هم برادر دينى كرد. حديث35- بعد از مهدى زندگى بى فائده است : عبدالله بن مسعود مى گويد پيامبر اكرم (ص) فرمود :  لولم يبق من الدنيا الا ليلة لطول الله تلك الليلة حتى يملك رجل من اهل بيتى يواطى اسمه اسمى و اسم ابيه اسم ابى يملاء ها قسطاً و عدلاً كما ملئت ظلماًً و جوراً و يقسم المال بالسوية و يجعل الله الغنى فى قلوب هذه الامة فيملك سبعاً او تسعاً لاخير فى العيش بعد المهدى  . اگر از عمر دنيا جز يك شب نماند، خداوند آن شب را چندان دراز گرداند تا مردى از اهل بيت من به سلطنت رسد كه نامش نام من و نام پدرش نام پدر من مى باشد . و او زمين را پر از عدل و داد كند چنان كه پر از ظلم و جور شده باشد، اموال را بالسويه ميان مردم تقسيم كند، و خداوند دلهاى امت مرا بى نياز گرداند، هفت سال يا نه سال سلطنت نمايد سپس بعد از مهدى زندگى فائده ندارد. حديث36- قسطنطنيه به دست مهدى (ع) فتح شود: ابوهريره از پيغمبر (ص) روايت كرده كه فرمود: لا تقوم الساعة حتى يملك رجل من اهل بيتى يفتح القسطنطنية و جبل الديلم و لو لم يبق الا يوم واحد لطول الله ذلك اليوم حتى يفتحها. پيش از آنكه قيامت شود و مردى از اهل بيت من به سلطنت رسد و قسططنطنيه و جبال ديلم (2) را فتح كند اگر يك روز از عمر دنيا باقى باشد خداوند آن روز را چندان دراز گرداند تا آنجا را فتح كند. حديث37- مهدى (ع) پس از پادشاهان ستمگر: قيس بن جابر از پدرش و او از جدش ، از رسول خدا (ص) روايت نموده كه فرمود:  سيكون بعدى خلفاء و من بعد الخلفاء امراء و من بعد الامراء ملوك جبابرة ثم يخرج رجل من اهل بيتى يملاء الارض عدلاً كما ملئت جوراً . بعد ا ز من خلفاء خواهند بود و بعد ازخلفاء امراء و بعد از امراء پادشاهان ستمگر بيايند آنگاه مردى از اهل بيت من خواهد آمد كه زمين را از عدل و داد پركند چنانكه پراز ظلم باشد. حديث38-عيسى (ع) مأموم مهدى (ع) : ابوسعيد از پيغمبر (ص) نقل كرده كه فرمود: منا الذى يصلى عيسى ابن مريم (ع) خلفه . آن كس كه عيسى بن مريم پشت سر او نماز مى گذارد ، از ما است . حديث39- مهدى با عيسى بن مريم سخن مى گويد: جابر بن عبدالله انصارى از آن حضرت روايت نموده كه فرمود: ينزل عيسى بن مريم (ع) فيقول امير هم المهدى تعال صل بنا فيقول : الا ان بعضكم على بعض امراء تكرمة من الله عزوجل لهذه الامة.   چون اصحاب مهدى قيام كنند، عيسى بن مريم از آسمان فرود آيد، امير قيام كنندگان به عيسى مى گويد بيا تا با تو نماز بگذاريم عيسى مى گويد: شما خود از جانب خدا برخى بر برخى ديگر امير هستيد و اين لطف خدا نسبت به اين امت است . حديث40- مهدى (ع) حافظ امنيت : عبدالله بن عباس از پيغمبر اكرم (ص) روايت كرده كه فرمود: لن تهلك امة انا فى اولها و عيسى بن مريم فى آخرها و المهدى فى وسطها .(3) امتى كه من در اول آنها و عيسى بن مريم در آخر آنها و مهدى در وسط آنها باشيم، هرگز هلاك نمى شوند.

همه اين چهل حديثى كه ابونعيم از ميان انبوه احاديث حضرت مهدى جهت كتاب خود برگزيده ، در ساير كتب حديث اهل تسنن نيز نقل شده است و اين احاديث بعضى از آن احاديثى است كه علماى اهل سنت در كتابهاى خود نوشته اند . يكى از علماى شيعه كتابى تأليف كرده و نام آن را كشف المخفى فى مناقب المهدى ناميده است. (4) و در اين كتاب 110حديث از طريق رجال عامه روايت كرده كه به خاطر اختصار و رعايت حال از نقل آن نيز خوددارى نموديم ، زيرا برخى از روايات گذشته كه نقل كرديم خواننده را از تفضيل بيشتر بى نياز مى كند و همانها براى اهل انصاف و دارنده عقل سليم كافى بود و در اينجا فقط اسامى كسانى  كه اين يكصدو ده حديث را در كتابهاى خود آورده اند، ذكر مى كنيم تا اهل توفيق با تحقيق ازمضامين آن مستحضر گردند:      مؤلف  نام كتاب: احاديث بخارى صحيح  3  حديث  مسلم صحيح 11  حديث  حميدى جمع بين الصحيحين 2  حديث  زيد بن معاويه عبدرى  بين صحاح سته 11  حديث عبدالعزيز عكبرى فصال الصحابة 7  حديث  ثعلبى تفسير 5  حديث  ابن قتيبه  غريب الحديث 6  حديث ابن شيرويه ديلمى الفردوس 4  حديث حافظ ابوالحسن دار قطنى مسند فاطمه (س) 6  حديث حافظ ابوالحسن دار قطنى  مسند علي (ع) 3  حديث كسائى المبتداء 2  حديث حسن بن مسعود فراء المصابيح 5  حديث ابوالحسن منارى الملاحم 36  حديث حافظ بن مطيق از كتاب وى 3  حديث محمد بن اسماعيل فرغانى الرعاية لا هل الرواية 3  حديث  حميدى (نامبرده )    در خبر سطيح 2  حديث يوسف بن عبدالبر نميرى  استيعاب 2  حديث مرحوم سيد بن طاوس مى نويسد : جلد دوم سنن ابن ماجه قزوينى را كه تاريخ كتابت آن سال 300هجرى يعنى زمان مؤلف است، به دست آورديم ، در كتاب نامبرده روايات بسيارى درباره ملاحم (پيشگوئيها ) از جمله هفت حديث در باب ظهور مهدى با سلسله سند نقل كرده است كه وى از فرزندان فاطمه است و زمين را پر از عدل مى كند چنان كه پر از ظلم شده باشد . همچنين وى مى گويد : كتابى ديگر به نام المقنص على محدث الاعوام لنبأ ملاحم عابر الايام تلخيص ابوالحسن احمد بن جعفر بن محمد منارى به دست آوردم كه در زمان مؤلفش نوشته شده ، در آخر آن نسخه نوشته شده بود: در سنه 330از تأليف آن فراغت حاصل شد، در آن كتاب ، هيجده روايت با سند از پيغمبر درباره قيام و ظهور حتمى مهدى (ع) و اوصاف آن حضرت و اين كه او از اولاد فاطمه زهرا (س) دختر پيغمبر است و زمين را پر از عدل مى كند ، نقل كرده است . سپس مرحوم سيد ابن طاوس چهل حديثى را كه حافظ ابونعيم اصفهانى در توصيف مهدى موعود جمع آورى نموده، آورده ، آنگاه نتيجه گرفته است كه احاديث راجع به مهدى كه دانشمندان اهل تسنن روايت كرده اند، يكصدو پنجاه و شش حديث است، و آنچه شيعه در اين باره نقل كرده اند بايد در چندين جلد تدوين شود. (5) آرى در كتابهاى اهل تسنن كه روايات حضرت مهدى آمده است ، به نقل روايات كلى اكتفاء نگرديده بلكه از اوصاف و خصوصيات آن نيز سخن رفته است . فرقه زيديه جاروديه نيز احاديث بسيارى درباره امام زمان (عج) از پيامبر اكرم (ص) و امام باقر (ع) روايت مى كنند، از علماى بزرگ آنان در كوفه و ابوسعيد عبادبن يعقوب رواجينى عصفرى (متوفى 250هـ ) بود، او كتابى تحت عنوان اخبارالمهدى  نوشت. (6)ذهبى نقل مى كند كه عباد مبلغى رافضى بود، قيام مهدى را در آينده نزديك انتظار مى كشيد، او شمشيرى را با خود حمل مى كرد و مى گفت كه آن را براى جنگ در راه مهدى آماده نگه مى دارد . (7) ذكر اين نكته جالب است كه او اين عقيده را قبل از غيبت امام دوازدهم در سال 260هجرى داشت زيرا وى در سال 250 درگذشت .