آری مسأله جدّی و واقعاً هم جدی است و در آن جای هیچ تردید و شک و شبهه ای هم وجود ندارد. اگر می بینی علمای اخلاق و حضرات عرفا و یا ائمه معصومین آنقدر از دوستی و علاقه و عشق و محبت به دنیا، مؤمنین را برحذر داشته اند و تشویق به آخرت و سلوک الی الله نموده اند بدان که بی جهت و بدون سبب نیست. حضرت امام سلام الله علیه در کلمات و گفتار و کتب خود بارها و بارها مؤمنین را از توجه به دنیا برحذر داشته و محبت دنیا و نفس را مغایر با سلوک الی الله دانسته اند از آنجمه فرمودند:

«با حب دنیا و نفس، هوس معرفت الله در سر پختن هوس خامی است و اگر در مقام تهذیب باطن و تصفیه قلب و تعدیل اخلاق است نیز با محبت دنیا... متحلّی71 به یکی از حلیه های فضائل نفسانیه نخواهد شد... و اگر درصدد تعمیر آخرت و جنّت اعمال است از راه تقوا و اعمال صالحه نیز با حب دنیا موفق به هیچ یک از مراتب آن نشود.» 72

و نیز فرمود:

«اگر نفوس یکسره متوجه به دنیا و تعمیر آن باشند و منصرف از حق باشند گرچه اعتقاد به مبدأ و معاد هم داشته باشند منکوس هستند و میزان در انتکاس قلوب غفلت از حق و توجه به دنیا و تعمیر آن است.» 73

نکته سوم شناختن حقیقت دنیا و آخرت است. در نظر جمعی از علماء، دنیا عبارت است از دنیای مذموم و دنیای ممدوح. دنیای مذموم مرکب است از اموری که انسان را از اطاعت حقتعالی بازدارد و آخرت، هرچه باعث رضای خدای سبحان و قرب او شود، می باشد. پس دنیا و آخرت با هم متقابلند. هرچه باعث رضای خدا شود، از آخرت است اگر چه به ظاهر از دنیا باشد مثل تجارات و زراعات که مقصود از آنها گذران زندگی و معیشت عیال باشد برای اطاعت امر خدا و هرچه باعث رضای خدا نباشد از دنیاست هر چند به ظاهر از آخرت باشد مثل ریاضات مبتدعه و اعمال ریائیه. 74

ایضاً ملااحمد نراقی می فرماید: «آنچه پیش از مردن برای ایشان (مردم) حاصل می شود دنیا و آنچه را بعد از مردن بیابند آن آخرت است. پس آنچه پیش از مردن از برای بنده است از برای او دو نوع علاقه به آن چیز است: یکی علاقه دل، و دیگری گرفتاری بدن که مشغول شدن به اصلاح و تربیت آن است تا استیفای حظ خود را از آن کند. 75 و حقیقت دنیا در حق بندگان همان علاقه قلبیه و گرفتاریهای بدنیه و لذات نفسانیه است، که حاصل می شود. و آنچه را که آدمی در این عالم میل به آن دارد بر دو قسم است: یکی آنکه فایده آن بعد از مردن به او برسد مثل علم نافع و عمل صالح و دوم آنکه فایده اش در همین دنیا برای او باشد یعنی آن لذتی که وسیله لذت در آخرت نباشد.» 76 آنگاه در مذمت دنیا دوستی و بی ارزشی آن می فرمایند:

«دنیا دشمن است با خدا و بندگان خدا و دشمنی او با خدا آن است که بندگانش را از راه صواب باز می زند و ایشان را به زیورهای دنیا وامی دارد و عداوت آن با دوستانش به این است که خود را هر لحظه به نوعی آراید و در نظر ایشان جلوه دهد و نعمت های خود را برایشان عرضه دارد تا صبر برایشان دشوار گردد و غیر از آن با دشمنان خدا هم دشمن است زیرا که دام خود را در راه ایشان افکنده و به مکر و فریب آنان را به دام می کشد قال الله تعالی اولئِکَ الّذینَ اشْتَرَوا الحَیاةَ الدُّنیا بالاخِرةِ فَلا یُخَفّفُ عَنهم العَذابَ و لا هم یُنصَرون.» 77 و78

خداوند کریم در قرآن، بارها و بارها به بی ارزشی دنیا اشاره فرموده و آن را در برابر آخرت متاعی ناچیز و قلیل برمی شمرد تا جائی که فرمود: اگر مردم همه از یک جنس نبودند سقف خانه های کفّار را از نقره خام به چند طبقه چنان می ساختیم که بر بالا رفتن از آن برایشان دشوار باشد.

قال: وَلَولا ان یکون النّاسُ اُمّةً واحدةً لَجعلنا لمن یکفر بالرحمن لبیوتهم سُقفاً من فضّةً و معارجَ علیها یظهرون و لبیوتهم ابواباً و سُرراً علیها یَتَکئون و زُخرفاً و ان کلٌّ ذلک لمّا متاعُ الحیوة الدّنیا و الاخرةُ عند ربّک للمتقین. 79

و نیز در احادیث معصومین بسیار به بی ارزشی و دوری از محبت دنیا اشاره شده است از آنجمله پیغمبر فرمود: مرا با دنیا چکار! مَثَل من و دنیا، مَثَل سواره ای است که در روز گرمی به زیر درختی برسد و ساعتی در سایة آن بخوابد و آن را بگذارد و برود. 80

و نیز امام صادق(ع) فرمود: «کسی که به دنیا زاهد و بی رغبت باشد، خدا حکمت را در قلبش بر جا دارد و زبان او را به آن گویا سازد و او را به عیب های دنیا و درد و دوایش بینا گرداند و او را از دنیا سالم بیرون کند81 و به بهشت دارالسلام درآورد.» 82

و باز امام صادق فرمود: «شناختن شیرینی ایمان بر دلهای شما حرام است، تا به دنیا بی رغبت شوید.» و رسول خدا(ص) فرمود: «دنیا خانه کسی است که خانه ندارد (در آخرت) و آنکه عقل ندارد برای دنیا جمع می کند.» 83

نکته چهارم شناخت مفاسد و تبعات دوستی و علاقه به دنیا است. 84