سیر تاریخی مذاکرات هستهای؟ عناصر دستیابی به توافق هستهای کداماند؟ تأثیر مقاومت بر رسیدن به منافع ملی؟ بررسی سیر تاریخی دستیابی به موافقتنامه ژنو، و تبیین توانمندیهای ایران و ایرانیان و نقش آنها در این موفقیت؟
دستیابی به توافق هستهای مرهون چند عامل اصلی است.این عوامل شامل پیشرفتهای تکنولوژیک در زمینهی انرژی هستهای، تلاشهای مداوم دیپلماتیک، تأثیر نداشتن تحریمها بر پیشرفتهای هستهای و مقاومت مردم است.سیر تاریخی مذاکرات هستهای: ماه اوت سال 2002 بود که یکی از گروههای اپوزیسیون خارج از ایران مدعی شد که جمهوری اسلامی به اقدامات پنهانی در زمینهی هستهای دست زده است. از آن زمان پروندهی ایران به شورای حکام سازمان بینالمللی انرژی اتمی رفت و پس از آن قطعنامهها و تحریمهای متعددی علیه کشورمان اعمال گردید. در این میان، دستگاه دیپلماسی کشور سعی نمود با گفتوگو مشکل را حل نماید، اما رسیدن به توافق بر سر این مسئله حدود ده سال به طول انجامید. در قسمت زیر نقاط عطف تاریخی در این مذاکرات را بررسی کردهایم.
1. بیانیهی تهران، 29 مهر 1382 (21 اکتبر 2003)
تعهدات ایران: همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و پاسخ به الزامات و سؤالات باقیماندهی آژانس به صورت شفاف و حلوفصل آنها و اصلاح هرگونه قصور احتمالی/ امضای پروتکل الحاقی و آغاز فرآیند تصویب آن و اجرای پروتکل الحاقی تا پیش از تصویب آن، به عنوان یک اقدام حسن نیت/ تعلیق تمامی فعالیتهای غنیسازی اورانیوم و بازفرآوری به صورت داوطلبانه، به صورتی که آژانس تعریف میکند.
تعهدات E3: شناسایی حق ایران برای استفادهی صلحآمیز از انرژی هستهای برابر با معاهدهی منع گسترش سلاح هستهای/ اجرای کامل تصمیمات ایران که توسط مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تأیید برسد، باید موجب شود که شورای حکام آژانس وضعیت کنونی را حلوفصل نماید/ این امر موجب خواهد شد راه برای گفتوگو بر مبنای همکاریهای درازمدت باز شود و از این طریق، به تمامی طرفهای مورد نظر دربارهی برنامهی تولید انرژی هستهای ایران اطمینان داده خواهد شد. به محض اینکه نگرانیهای بینالمللی، از جمله نگرانیهای سه کشور کاملاً برطرف شود، ایران میتواند انتظار داشته باشد که بهطور آسانتری به فناوری مدرن و اقلام دیگری در حوزههای مختلف دست یابد.