تربیت عبارت است از شكوفا سازى استعدادها و جهت دهى آن به سوى كمال مطلوب.
تربیت ضرورىترین نیاز انسان در زندگى است. انسان بدون تربیت صحیح ره به جایى نمىبرد، نه از باغ زندگى خویش میوه شیرین مىچیند و نه كام انسانهاى دیگر را از ثمرات درخت وجود خود شیرین مىكند؛ و بالاتر آنكه نه به درك معناى انسانیت نایل مىآید و نه به فتح قلههاىرفیع انسانیت دست مىیازد. بدین جهت تربیت عالیترین هدف پیامبران و اساسىترینپیام كتب و اولین و ضرورىترین وظیفه والدین است.
سیره تربیتى امام رضا(علیه السلام)، با توجه به سفر آن حضرت به خراسان و دورى از كانون خانواده و نیز تك فرزندى چنانكه برخى از بزرگان قایلند بسیار قابل توجه است؛ چرا كه تربیت فرزند یگانه آن هم از راه دور شیوهاى خاص مىطلبد.
1- تدریجى بودن تربیت
تربیت جریانى مستمر و فعالیتى تدریجى است كه نه مرز مىشناسد و نه زمان و مكان؛ بلكه به درازاى عمر است و به پهناى ابعاد وجودى عالم اكبر، یعنى انسان. درخت تربیت زود ثمر نمىدهد و نباید انتظارداشت یك شبه یا چند ماهه در امر ظریف و پیچیده تربیت معجزه انجام گیرد؛ بلكه باید از سالها قبل از تولد زمینه تربیت صحیح را فراهم كرد و بعد از تولد، بتدریج با صبر و حوصله، به انجام آن پرداخت. در سیره ائمه اطهار علیهم السلام و دیدگاههاى آنان مسایلى چون انتخاب همسر شایسته، لزوم رعایت آداب ازدواج، توجه به مواقع و شرایط انعقاد نطفه، مراقبتهاى ایام باردارى و ... حكایت از این نكته مهم دارد.