معاد اندیشی
یکی از اموری که در آیات قرآن بسیار به آن تأکید شده است، معاد اندیشی است. یکی از هشدارهای خداوند به بنی اسرائیل چنین است: «ای بنی اسرائیل، از روزی بترسید که هیچ کس به جای دیگری جزا نمی بیند و هیچ گونه عوضی از کسی قبول نمی گردد و شفاعت کسی در حق انسان کارساز واقع نمی گردد مگر اینکه خداوند اجازه دهد و انسان از جانب کسی یاری نمی گردد».(1)
بر این اساس کسانی چون یهود که گمان می کردند در آخرت هم به مانند دنیا می توان از مجازات با شیوه هایی چون پرداخت جریمه و متوسل شدن به شفاعت کسی یا پرداخت غرامت و غیره در امان ماند، اشتباه می کنند. از نگاه قرآن، یگانه راه نجات آدمی از مجازات، توبه، انجام وظایف، از دست ندادن شرایط بخشودگی و در یک کلام ایمان و عمل صالح است.(2)
اعتماد به عملکرد نیاکان
گرچه داشتن نیاکان شایسته و مؤمن، از جمله اموری است که می تواند در فراهم کردن بستر هدایت افراد مؤثر واقع گردد، با این همه تکیه بر نیاکان و مباهات بر آنان مخصوصا وقتی سبب توقف و ایستایی انسان شود، از نگاه قرآن بسیار مذموم است. یکی از اشتباهات یهودیان این بود که روی نیاکان و افتخارات آنها بسیار حساب باز کرده بودند. آنها معتقد بودند که اگر خودشان هم آلوده باشند، در پرتو نیاکان پاکی که داشته اند، نجات خواهند یافت. قرآن کریم در ردّ این توهم آنها می فرماید: «آنها امّتی بودند که درگذشتند، اعمال آنها مربوط به خودشان بود و اعمال شما نیز مربوط به خود شماست و هیچ گاه مسئول اعمال آنها نخواهید بود».(3) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم هم به بنی هاشم هشدار می دادند که مبادا سایر مردم برای آخرت خود کار کنند ولی شما به گذشتگانتان دل خوش کنید.(4) امیرمؤمنان علی علیه السلام نیز فرمودند: «شرافت و بزرگواری در گرو همت های عالی و تلاش افراد است، نه در استخوان های پوسیده نیاکان».(5)
______________________________
1. بقره: 123.
2. ک: شعرا: 98 و 99.
3. بقره: 134.
4. تفسیر نور، ج 1، ص 270.
5. همان.
نظرات شما عزیزان: