تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
در ميان مفسران گاهى اختلافاتى از جهت استعمال اين واژه‌ها وجود دارد كه آيا مرادف‌اند يا با هم فرق دارند، و اگر فرق دارند، اين فرق جنبة دستور زبانى دارد يا از لحاظ معناست.
پاسخ اجمالى آن است كه گاهى فصاحت و بلاغت مقتضى اين نوع كاربرد مترادفات است. گاهى اين ظرايف را كسانى كه ذوق لطيف و والايى دارند درمي‌يابند، گاهى هم قابل تبيين نيست؛ ولى چون ما بر آنيم كه قرآن در بالاترين ستيغ بلاغت و فصاحت نازل شده، معتقديم كه اينجا اين واژه و جاى ديگر، واژة ديگر مناسب بوده است.
يگانه فرقى كه در مورد كاربرد دو لفظ انسان(1) و بشر(2) وجود دارد اين است كه انسان بر جمع اطلاق نمى‌شود و اسم جنسِ فردي است، ولى بشر، هم به صورت اسم جنس فردى و هم اسم جنس جمعى به كار مى‌رود: «إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ».
1. ر.ك: محمدفؤاد عبدالباقي، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الكريم، ص 93 و حسين دامغاني، قاموس قرآن، ص 94.
2. ر.ك: حسين الراغب الاصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، ص 124 و حسين دامغاني، قاموس قرآن، ص 64.
در آية وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِّن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُون؛(1)«هنگامي كه پروردگارت به فرشتگان گفت: من از گلِ خشكيده‌اي كه از گلِ بدبويي گرفته شده، بشري مي‌آفرينم» در مورد فرد؛ و در آية إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُونَ؛(2)«سپس به ناگاه انسان‌هايي شديد و در روي زمين گسترش يافتيد» در مورد جمع استعمال شده است، ولى بازگشت اين فرق هم به دستور زبان و صرفاً قراردادى است.
ناس، اناس و انس،(3) همه اسم جمع‌اند، اما تفاوت‌هايى در كاربرد دارند: «ناس» به كل انسان‌ها هم اطلاق مي‌شود، ولى «اناس» معمولاً به دسته‌اى از انسان‌ها گفته شده است. در داستان لوط، قوم او دربارة وى و مؤمنان به او گفتند: إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ؛(4) «اينها انسان‌هايي پاك‌دامن‌اند».
باز اين فرق، دستور زبانى و قراردادى است.
«انس» بر مجموع انسان‌ها اطلاق مي‌شود ـ مثل جن كه بر مجموع اين طايفه اطلاق مي‌گردد ـ و از اين جهت مانند بشر است كه بر همة انسان‌ها اطلاق مى‌شود.
لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ...؛(5)«اگر همه انسان‌ها و جن‌ها جمع شوند...»
يكى از الفاظ، «بنى‌آدم» است كه چون از نظر قرآن همة انسان‌ها از نسل آدم‌اند، به آنها بنى‌آدم گفته مي‌شود. برخى پنداشته‌اند كه «آدم» نيز اسم جنس است و همان گونه كه ما آن را در فارسى تقريباً مرادف انسان به كار مى‌بريم، در قرآن نيز چنين است. اما هر كس حتي با اندك آشنايى به زبان عربى مي‌داند كه آدم مانند عيسى و موسى، اسم خاص است و در قرآن به ساير انسان‌ها هرگز اطلاق نمي‌شود.
1. حجر (15)، 28.
2. روم (30)، 20.
3. ر.ك: محمدفؤاد عبدالباقي، همان، ص 93، 94 و حسين الراغب الاصفهاني، همان، ص 94.
4. نمل (27)، 56.
5. اسراء (17)، 88.
نظرات شما عزیزان:
