در كتاب «مرزهاي نجوم» نوشته «فرهويل» ميخوانيم: «تندترين سرعت عقبنشيني كرات ]كهكشانها[ كه تاكنون اندازهگيري شده نزديك به 66هزاركيلومتر در ثانيه است، كهكشانهاي دورتر در نظر ما به اندازهاي كمنورند كه اندازهگيري سرعت آنها به سبب عدم نور كافي دشوار است، تصويرهايي كه از آسمان برداشته شده آشكارا اين كشف مهم را نشان ميدهد كه فاصلة اين كهكشانها بسيار سريعتر از كهكشانهاي نزديك افزايش مييابد».
«جان الدر» در اين زمينه ميگويد:«جديدترين و دقيقترين اندازهگيريها در طول امواجي كه از كهكشانها پخش ميشود پرده از روي يك حقيقت عجيب و حيرتآور برداشته، يعني نشان داده است مجموعة كهكشانهايي كه جهان از آنها تشكيل مييابد پيوسته با سرعتي زياد از يك مركز دور ميشوند، و هرقدر فاصله آنها از اين مركز بيشتر باشد بر سرعت سير آنها افزوده ميگردد، مثل اين است كه زماني كليه كهكشانها در اين مركز مجتمع بودهاند، بعد از آن از هم پاشيده، و مجموعة كهكشانها بزرگي از آنها جدا و به سرعت به هر طرف روانه ميشوند. دانشمندان از اين موضوع چنين استفاده كردهاند كه جهان داراي نقطه شروعي بوده است.»
«گيوركي گاموف» فيزيكدان روسي در كتاب «آفرينش جهان» در اين زمينه چنين ميگويد: «فضاي جهان كه از ميلياردها كهكشان تشكيل يافته در يك حالت انبساط سريع است حقيقت اين است كه جهان ما در حال سكون نيست، بلكه انبساط آن مسلم است. پيبردن به اينكه جهان ما در حال انبساط است كليد اصلي را براي گنجينه معماي جهان شناسي مهيا ميكند، زيرا اگر اكنون جهان در حال انبساط باشد لازم ميآيد كه زماني در حال انقباض بسيار شديدي بوده است».
و اما جالب توجه اينكه تعبير به «انا الموسعون» (ما گسترش دهندگانيم) با استفاده از جمله اسميه و اسم فاعل دليل بر تداوم اين موضوع است و نشان ميدهد كه اين گسترش همواره وجود داشته، و همچنان ادامه دارد، و اين درست همان چيزي است كه امروز به آن رسيدهاند كه تمام كرات آسماني و كهكشانها در آغاز در مركز واحدي جمع و متمركز بوده (با وزن مخصوص فوقالعاده سنگين) سپس انفجار عظيم و بينهايت وحشتناكي(بيگبانگ) در آن رخ داده، و به دنبال آن اجزاي جهان متلاشي شده، و به صورت كرات و كهكشانها درآمده ،و به سرعت در حالت انبساط و توسعه است.
اينها مواردي بود كه در تفسير نمونه ذيل آيه فوق به آن اشاره شد و در اينجا فقط به چند نكته ديگر در مورد انبساط جهان ميپردازيم.
در جهان منبسط شونده، فقط فاصله بين خوشه كهكشانها زياد ميشود. جابجايي خطوط طيفي كهكشانها نشان ميدهد كه آنها با سرعت بسيار زياد نسبت به يكديگر در حركتند. مثلاً تعدادي از كهكشانهاي گروه محلي ما سرعتهايي حدود 300 تا 400 كيلومتر در ثانيه (حدود 1000000 كيلومتر در هر ساعت) دارند. به ياري اثر دوپلر، فقط سرعت آن مؤلفه از حركت اندازهگيري ميشود كه در خط ديد، يعني در جهت و راستاي رصد ما قرار دارد.
ماهيت انبساط چيست؟ مركز آن كجاست؟ عامل اصلي انبساط كدام است؟ اينها پرسشهايي هستند كه به هنگام بحث درباره انبساط جهان مطرح ميشوند.
تقريباً همه ناظران توافق دارند كه عالم در حال انبساط است و همچنين جملگي توافق دارند كه آهنگ اين انبساط رو به كاهش است. شتاب منفي يا شتاب كاهندة سرعت انبساط عالم به اين علت است كه همة اشياء دستخوش يك جاذبة گرانشي متقابلاند كه به كند شدن اين حركت آنها گرايشدار. اما شتاب منفي ممكن است آهنگهاي متفاوتي داشته باشد. و بسته به تفاوت اين آهنگ شتاب منفي، نتايج كاملاً متفاوتي به دست آوريم.
محاسبة سن جهان از طريق مطالعة انبساط امكانپذير است، زيرا با در دستداشتن ميزان انبساط ميتوان به زماني در تاريخ جهان بازگشت كه تمام كهكشانها در نقطهاي متمركز بودهاند اما اين زمان را اصطلاحاً آغاز جهان ميناميم بنابراين، زمان بين آغاز تا حال عبارت است از سن جهان.
با توجه به اينكه سن زمين حدود 4 تا (5/4) ميليارد سال و سن منظومه شمسي كه از اندازهگيري سن شهاب سنگها عملي شده حدود 6/4 ميليارد است، ميتوان اعتقاد داشت كه سن كل جهان نيز نميتواند بيشتر از 11 ميليارد سال باشد. ولي در محاسبة سن پيرترين ستارگان كهكشان راه شيري به مقادير بين 12 تا 15 ميليارد سال ميرسيم. اين محاسبات بر مبناي مدل اقليدسي جهان ميباشد. ولي محاسبة سن جهان بر مبناي هندسههاي غيراقليدسي، رسيدن به مقادير بيشتر از 15 ميليارد سال را ممكن ميسازد.
نظرات شما عزیزان: