از مهمترین ویژگی های تفکر بسیجی عدالتخواهی همه جانبه است در همه ابعاد اجتماعی، حقوقی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی. 
بسیجی تفسیر عدالت علی(علیه السلام) است که به قیمت تمام جهان حاضر نیست به قدر گرفتن پوست جویی از دهان مورچه ای به کسی ستم کند اگرچه آن کس دشمن او باشد.

«بسیجی» از جمله واژه هایی است که به لطف انفاس قدسی امام تنها در لغتنامه و دایره المعارف انقلاب اسلامی یافت می شود. «بسیجی» فرد عاشق سراز پا نشناخته ای است که لحظه لحظه زندگی خویش را وقف اسلام و قرآن و ولایت و انقلاب اسلامی کرده است.
شناخت بسیجی در وضعیت کنونی و آینده از ضروریات بزرگی است که در سرنوشت سامان دادن به کشور، ترویج اسلام ناب و تداوم راه مقدس انقلاب و امام راحل (سلام الله علیه) نقش تعیین کننده دارد. 
ملاک و مبنا برای معرفت بسیجی، تفکر بسیجی است که ما را می تواند به گوشه هایی از حیات معنوی او رهنمون و ماهیت و شخصیت واقعی این انسان معنوی و الهی را برای ما روشن سازد. 
در این نوشتار که به قلم سرلشکر بسیجی دکتر فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به رشته تحریر درآمده ویژگی های بسیجی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است که تقدیم حضورتان می کنیم؛ 

بررسی مفهوم واژه های اساسی تحقیق 

۱) بسیجی 
«بسیجی» از جمله واژه هایی است که به لطف انفاس قدسی امام تنها در لغتنامه و دایره المعارف انقلاب اسلامی یافت می شود. «بسیجی» فرد عاشق سراز پا نشناخته ای است که لحظه لحظه زندگی خویش را وقف اسلام و قرآن و ولایت و انقلاب اسلامی کرده است. او مطیع اوامر «ولی فقیه» زمان است؛ بر دشمن می تازد و امان از او می برد؛ »پارسای» شب است و «شیر» روز؛ هدف غایی بسیاروالای بسیجی او را در جایگاهی بس مقدس قرار داده است. یک چریک یا یک پارتیزان برای جنگ خود علیه دشمن هدف عالی دارد. او می جنگد تا کشور و مردمش را از تجاوز دشمن و از یوغ استعمارگر نجات دهد. این به نوبه خود هدفی عالی است؛ اما در این راه چیز دیگری نیست. آخرش همین است و بس. اما بسیجی می جنگد چون به واسطه ولی فقیه زمان خودمطیع اوامر الهی است؛ یعنی می جنگد چون دستور خداوند، جهاد است و صلح می کند چون اراده خدا بر آن قرار دارد. این است که به بسیجی روح و نشاط می دهد و او را تا ردیف اولیای الهی ارتقا می بخشد. همین درجه از عبودیت و بندگی است که آن یار سفر کرده را به وجد می آورد تا آنجا که بسیجی را فرزند خود می خواند و با آن درجه از خلوصی که در وجود مبارکش سراغ داریم، برانگیخته شدن در روز محشر را با فرزندان بسیجی اش از خدا می خواهد. بدین ترتیب معلوم می شود که بسیجی مفهومی کلی تر از رزمنده است چرا که مراتب بندگی فقط در جنگ نیست که تبلور می یابد بلکه در تمام شئون زندگی بشری عینیت دارد. بسیجی کسی است که در هیچ یک از دسته بندی های مادی و متعارف قرار نمی گیرد. نه متعلق به حزب است و نه متعلق به زمان، مکان، طایفه، صنف بخصوصی و نه هر دسته بندی دیگر. زیرا بسیجی یار امام است و بسیجی عبد خداست وانسانی از تبار ابراهیم (علیه السلام) که اسماعیل وار، مصمم وعاشقانه به مسلخ عشق می رود؛ راه حق می جوید و سالک همیشه کوی دوست است. 
۲) تفکر بسیجی و ویژگی های آن 
این واژه مقدس که اولین بار از پرتو کلام نورانی امام راحل تجلی یافت به یک معنا همان اندیشه واعتقادی است که شریف ترین فرزندان امام آن را آگاهانه برگزیدند و تمام فکر و خلق و خوی و عمل خود را با آن میزان، تنظیم کردند تا آنجا که انسان های دیگری شدند با رایحه ای ولایی و صبغه ای الهی و جلوه ای قرآنی و به معنای دیگر تفکر بسیجی به تمام و کمال، همان اندیشه و اعتقاد کامل به اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله) است یعنی بی اسلام ناب، بسیجی نتوان شد و بی تفکر بسیجی، اسلام، اسلام محمدی نخواهد بود. بنابراین تفکر بسیجی، تعبیری بدیع از مکتب اسلام و آئین الهی تشیع است. این تفکر ویژگی هایی دارد که همان شاخصه های اسلام ناب محمدی(صلی الله علیه و آله) و شاخصه های اسلام علوی و اسلام زهرایی و اسلام عاشورایی حسینی و زینبی است. 
امام خمینی(سلام الله علیه)احیاگر اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه وآله) و پایه گذار و معلم مکتب «تفکر بسیجی» در عصر ما بزرگترین تفسیر را از بسیج و تفکر بسیجی، ارائه می فرماید: »من... از خدا می خواهم که با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام». 
با این تعبیر امام راحل هم بسیجی و تفکر بسیجی را تا اعلا درجه ستود زیرا به بسیجی بودن افتخار کرد و هم به رهروان آموخت که تفکر بسیجی چیست و اسوه بسیجی کیست. 
از برکات نهضت عظیم و مقدس اسلامی به رهبری حضرت امام راحل حضور هرچند کوتاه مدت ولی موثر و همه جانبه تفکر امام راحل در همه صحنه های حیات امت اسلامی بویژه در مهمترین حادثه انقلاب اسلامی یعنی دفاع مقدس بود. 
این حضور که از پشتوانه گرانبها از عالی ترین درجات ایمان و عمل صالح برخوردار بود در کوتاه ترین مدت منشاء چنان تحولات شگرفی در میان رهروان شد که حتی گاهی راه باور را بر همرهان دشوار می کرد و رنگ و بوی افسانه به خود می گرفت، اما عاقبت دشمنان هم دریافتند که تفکر بسیجی آن گونه که امام راحل پایه گذاری کرد، کیمیایی است که حتی افسانه ها را در وادی واقعیت به مبارزه می طلبد. 
تفکر بسیجی آن چنان حقانیت اصحاب کربلا را به نمایش گذاشت که دیگر هیچ منکری نتواند شائبه مبالغه در داستان فداکاران کربلا را به دل راه دهد. 
تفکر بسیجی با اوصاف اعجاب آورش چیزی نیست جز برنامه بی نظیر توحید وعدالتخواهی وشاخصه های آن چنین است: 
۱) پیوند و بیعت با ولایت: 
از محمد(صلی الله علیه وآله) و علی(علیه السلام) تا مهدی(عج) و در زمان غیبت با ولایت فقیه. 
۲) ایمان و اخلاص: 
تفکر بسیجی بیش از هر چیز بر ایمان خالص و محض به غیب مبتنی است؛ ایمان به الله با همه اسما و اوصاف جمال و جلالش بدون ذره ای تردید یا شرک. 
۳) حریت در عبودیت: 
در این مکتب، بندگی نه از روی طمع و نه از روی خوف بلکه از روی آزادگی و عشق به معبود است؛ همان گونه که امیرمومنان(علیه السلام) در وصف خویش بیان فرمود لذا بسیجی بنده رب است نه بنده زر و زور؛ چه او شرافتمندتر از این است که غیر از این باشد. 
۴) اطاعت آگاهانه: 
از آنجا که بسیج در اصل خود تبلور آیه شریفه «اطیعواالله و اطیعواالرسول و اولی الامر منکم» (نساء ۵۹) است، بدون تردید اطاعت و فرمانبرداری آگاهانه در تفکر بسیجی جایگاه منحصر به فردی را به خود اختصاص می دهد زیرا در تفکر بسیجی عنایت نهایی برای انسان، کسب رضایت معبود است و چنین غایتی جز با فرمانبرداری مطلق از اوامر الهی که همانا عمل به تکلیف معین شده از سوی امام و ولی فقیه در زمان غیبت است، حاصل نمی شود. 
اطاعت از فرماندهی از بدیهی ترین ویژگی ها و آشناترین شاخصه های رزمندگان است که یک روز ندای هل من ناصر حسین زمانه را با ترک مال و منال و جاه و مقام و درس و مدرسه پاسخ دادند و روز دیگر جام زهر پذیرش قطعنامه را به امر فرمانده عزیزشان بر خویش گوارا کردند و سپس بلافاصله برای خرد کردن دندان تهاجم خائنان منافق و صدام پلید «مرصاد» را آفریدند و ثابت کردند آن کس که بسیجی است چون موم در دست فرمانده بحق خود نرم و انعطاف پذیر است و انعطاف پذیری در برابر فرمان حق، خصلت خاص همه صاحبان تفکر بسیجی است. 
۵) عدالتخواهی: 
از مهمترین ویژگی های تفکر بسیجی عدالتخواهی همه جانبه است در همه ابعاد اجتماعی، حقوقی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی. 
بسیجی تفسیر عدالت علی(علیه السلام) است که به قیمت تمام جهان حاضر نیست به قدر گرفتن پوست جویی از دهان مورچه ای به کسی ستم کند اگرچه آن کس دشمن او باشد. 
بسیجیان به حکم «کونوا قوامین لله شهداء بالقسط...» (مائده، ۸) قائمان به قسط هستند و بدکاری هیچ قومی آنها را به ستمکاری نمی کشاند. خودداری رزمندگان ما از مقابله به مثل با جنایات صدام علیه مردم از همین تعهد ناشی می شد. 
۶) ظلم ستیزی: 
بسیجی مصداق فریاد عادل ترین مظلوم و مظلوم ترین عادل خلقت یعنی فریاد «کونوا للظالم خصما و للمظلوم عونا» امیرمومنان (علیه السلام) است. بسیجی فرمانبردار امامی است که فرمود: »ما تا آخر در کنار مظلومان جهان می ایستیم و با ظالم می جنگیم» یعنی ما تا فنای فتنه در جهان مجاهده می کنیم (انفال، ۳۹) و در میدان مبارزه با ظلم، لبه تیز شمشیر خود را متوجه ریشه همه مظاهر فرهنگی، حقوقی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ستمگران می کنیم و تا قطع تمامی آن ریشه های متعفن از پا نخواهیم نشست.

اصولا آنچه بوی تکبر و خودبینی می دهد هزاران سال از فرهنگ متعالی بسیج و تفکر بسیجی فاصله دارد زیرا بسیجی پیش از هر چیز همه سدهای منیت و خودبینی را در هم شکسته است او در میان اسمای الهی محو و در میان بندگان خدا ناشناس است. او علو و مرتبت را از آن خدا می بیند و اسوه ای دارد که هرگاه تازه واردی بر جمع او و یارانش وارد می شد، نمی توانست بدون راهنمایی یاران دیگر او را از دیگران بازشناسد (سنن النبی علامه طباطبایی) او سردار رشیدی چون مالک اشتر داشته است که از شدت تواضع،جاهلان بر او جسارت می کردند و او با کرامت آنان را دعا می کرد

اشتیاق غرقه شدن در خون خود همواره بزرگترین آرزوی اولیای الهی بوده است و «فزت و رب الکعبه» زبان حال همه عاشورائیانی است که یک عمر استغاثه برای توفیق شهادت در راه خدا را پیشه خود می ساختند و در انتظار آن بیتابانه لحظه شماری می کرده اند. 
داستان پیشی گرفتن اصحاب امام حسین(علیه السلام) در میدان کربلا و رزمندگان ما در ایام دفاع مقدس علاوه بر اثبات این حقیقت شگرف، گویای اوج ازخودگذشتگی و کمالی است که از آشکارترین ویژگی های تفکر بسیجی است. 
۸) ایثارگری کریمانه: 
هرچند ایمان خالص به غیب، این باور را که انسان هرچه را در این دنیای مادی در راه خداوند از دست بدهد در واقع حقیقت آن را در اعلا مرتبه اش به دست آورده است، در تفکر بسیجی ایثارگری معنای گسترده تری دارد و آن از خودگذشتگی است به تمام معنا. همه چیز برای رضای خداوند در طبق اخلاص گذاشته می شود. 
چنین تفکری انسان را تا آن اندازه متعالی می کند که حاضر می شود در گمنام ترین وضعیت دنیوی در اوج بی توقعی و وارستگی از همه چیز خود بگذرد و چون حسین(علیه السلام) با زمزمه «رضا برضاک» پای در میدانی می گذارد که در نظر خلایق چیزی جز دام بلا و مصائب نیست. 
۹) زهد و قناعت: 
پس از روشن شدن ارتباط عمیق ایثارگری با تفکر بسیجی دیگر نمی توان آن را منهای زهد و قناعت تصور کرد زیرا اساس این تفکر بر چیزی است که حتی سایه رفاه طلبی، راحت طلبی، شکمبارگی، اسراف، تبذیر، تجمل پرستی و دنیادوستی در قاموس آن راه ندارد. 
تفکر بسیجی این است که کوله بار زهدی علی وار، توشه ای از ساده ترین طعام ها و سرپناهی از بی تجمل ترین بناها و پوشاکی از مردمی ترین پوشش ها را به همراه دارد. 
بسیجی هنوز تصویر خانه گلی علی (علیه السلام) و اتاق کوچک امام خمینی(ره) و حسینیه بی تجمل جماران را بر لوح دل خویش دارد و می داند که تفکر بسیجی یعنی عزم راسخ مبارزه و این عزم همان طور که امام بسیجیان فرمودند با رفاه طلبی و راحت طلبی هرگز سرسازش ندارد. 
۱۰) تواضع و صمیمیت: 
اصولا آنچه بوی تکبر و خودبینی می دهد هزاران سال از فرهنگ متعالی بسیج و تفکر بسیجی فاصله دارد زیرا بسیجی پیش از هر چیز همه سدهای منیت و خودبینی را در هم شکسته است او در میان اسمای الهی محو و در میان بندگان خدا ناشناس است. او علو و مرتبت را از آن خدا می بیند و اسوه ای دارد که هرگاه تازه واردی بر جمع او و یارانش وارد می شد، نمی توانست بدون راهنمایی یاران دیگر او را از دیگران بازشناسد (سنن النبی علامه طباطبایی) او سردار رشیدی چون مالک اشتر داشته است که از شدت تواضع،جاهلان بر او جسارت می کردند و او با کرامت آنان را دعا می کرد. 
او امامی دارد که وقتی استقبال کنندگان لجام اسب او را کشیدند و در رکاب او دویدند به خشم آمد و بر آنان خروشید که این رسم نه شایسته امیرمومنان است که خودمشی اهل ایمان را مشی تواضع می داند. 
او امامی دارد که دعوت فقرا را به صرف غذایی از آب استخوان پخته می پزد و پیامبری دارد که چون بردگان، متواضعانه مشی می کند و همچون آنان طعام صرف می کند و همچون آنان جلوس می کند در حالی که عزیزترین و شریف ترین است نزد خدای (نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹، فراز ۲۲.) خود او آنگاه که در کنار زیردستان خود بر پشت وانت سوار می شود و دیگران را بر جای بهتر می نشاند می خواهد بگوید که من پرچمدار تفکر بسیجی ام؛ تفکر آن پیامبری که در زمان رواج رفتارهای اشرافگرانه و استکباری سفیانیان در اوج عزت و اقتدار بر استر یا چارپایی بدون زین و پالان سفر می کرد(سنن النبی علامه طباطبایی.) بر بوریایی می آرمید و پیاده مسافتهای طولانی کوچه های مدینه را طی می کرد و همه اینها در حالی بود که حتی جبرئیل شایسته همراهی او تا «قاب قوسین اوادنی» (النجم، ۹) نبود. ندای «ولاتمش فی الارض مرحا انک لن تخرق الارض و لن تبلغ الجبال طولا» (اسرا، ۳۷) آویزه گوش اوست تا مجمع یاران و اهل ایمان را مقرون صفا و صمیمیت کند و بوستان دین را بارورتر سازد. 
۱۱) شجاعت و دلاوری: 
حرکت شجاعانه پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) در صفوف مقدم نبرد با دشمنان، مبارزه یک تنه حضرت امیر(علیه السلام) با قوی ترین پهلوان عصر خویش آنجا که یک ضربت او بر همه عبادات جن و انس برتری یافت و ایستادگی شجاعانه مظلومان کربلا در برابر سپاه بی شمار قساوت پیشگان یزیدی همه و همه برگ های زرینی از پرونده درخشان شجاعت های اعجاب انگیز تربیت شدگان مکتب اسلام ناب یعنی تفکر بسیجی است. نبرد تن با تانک، نبرد نوجوانان دریادل بسیجی با رزمدیده ترین فرماندهان دشمن و نبرد پابرهنگان جانباخته با میدان های بی ترحم مین و انفجار، پیشروی به قلب دشمن زیرباران آتش دشمن و بالاخره نبرد بدن با فولاد و آتش، جملگی آثار انکارناشدنی تحولی هستند که تفکر بسیجی در همه معیارهای محاسباتی انسان مومن پدید آورد. 
سرگذشت فرماندهان شهید که به مانند ستارگان درخشانی آسمان مصفای انقلاب اسلامی را منور کرده اند، گواهان صادق این حقیقتند که تفکر بسیجی محرک مقدسی است که همواره بهترین ها را مشتاقانه به سوی سهمگین ترین میدان های مبارزه و نبرد سوق می دهد. شهیدان گرانقدری نظیرچمران، خرازی، حاج همت، باقری، باکری ها، میثمی، چراغی، کریمی، بروجردی، شفیع زاده، زین الدین و... الواح زرین دفتر عشق و شهادت و مکتب تفکر بسیجی هستند. 
۱۲) صلابت و کوبندگی: 
تفکر بسیجی آنگاه که دفاع از کیان اسلام و عزت مسلمین و حقوق مستضعفین در میان باشد، صیقل دهنده شمشیر عدالتجو و ظلم ستیز رزمندگان و استحکام بخش گام های استوار همراهان و یاران رسول الله خواهد بود. چه اینان در کنار رسول الله(صلی الله علیه و آله) اشداء علی الکفار (فتح، ۲۱) هستند و نامشان چون نام مولایشان لرزه بر اندام منحرفان و مفسدان می اندازد. 
اینان احیاگر خاطره رشادت های امیرمومنان و فرمانده دلاورش مالک و فرزند شهیدش عباس علمدار هستند و اینان کسانی بودند که یک تکبیر آنان شیرازه سپاه دشمن را از هم می گسیخت و گروه گروه از آنان را ذلیلانه به شکست و اسارت وا می داشت. 
اینان فرزندان خمینی(رحمه الله علیه) بودند که چون ابراهیم با ندای تکبیر بت های شرق و غرب را در هم کوبیدند و مستکبران را به عجز و ذلت کشاند. 
۱۳) ابتکار و خلاقیت: 
طراحی خندق در نبرداحزاب، آنگاه که جمعیت مومنان در محاصره سهمگین کفار و مشرکین قرار داشتند، نشان داد که عنایت الهی چگونه اذهان اهل ایمان را به نور خود پویا می کند و البته این امر بدیهی است. او خود وعده فرمود: »ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا». (انفال، ۲۹) او که به اهل تقوا شناخت عالی از همه رموز خلقت می دهد، طبیعی است که کشف رموز جهان مادی در چنین مکتبی برای اهل ایمان و تقوا بسیار پیش پا افتاده خواهد بود. 
تفکر بسیجی ذهن را چنان صیقل می دهد که پرده های غیب را کنار می زند. حال چگونه در وادی روابط و حوادث مادی چیزی بر صاحب این تفکر می تواند پوشیده بماند. اقدامات شگفت آور امام بسیجیان در مقاطع مختلف انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و نیز صدها نمونه استثنایی از ابتکارات رزمندگان اسلام در صحنه های دفاع مقدس، حقایقی است که نشانگر شکوفایی استعداد ابتکار و خلاقیت در مومنان است. 
۱۴) شاخصه های دیگری نظیر عزت نفس، گمنامی و دوری از شهرت طلبی، مدیریت و تدبیر شایسته، غیرت و جوانمردی، تعهد و وفاداری، صبر و پایداری، ترحم و نوع دوستی حتی با دشمنان، عبادت واستغاثه به درگاه خداوند، تکبر در برابر استکبار و ... نیز همگی درفرهنگ و تفکر بسیجی از درخشندگی خاصی برخوردارند که به جهت رعایت اختصار از بیان آنها پرهیز می شود.

منبع: روزنامه رسالت به نقل از راسخون