برای تبادل لینک ابتدا ما را با عنوان ندای وحی و آدرس nedayevahi.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.
گفته می شود که در ماه رمضان، شیطان به زنجیر کشیده می شود، پس دلیل گناهان ما در این ماه چیست؟ اصولاً چرا خداوند به شیطان مهلت داده ما را به گناه بکشاند تا مجبور باشیم با این همه سختی، خود را از شرّ او رهایی بخشیم؟
از حکمت های روزه - در محضر حضرت آیت الله جوادی آملی
نکوهش شکمبارگی ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی است برای پی بردن به اسرار عالم، باید به همان مقدار غذایی که نیروی انسان را تأمین کند بسنده کرد، هیچ کس با پر خوری به جایی نمی رسد، در تعبیرات اخلاقی اسلام آمده است که: « مَا مَلأ آدَمِیٌّ وِعَاءً شَرَّا مِنْ بَطْنِهِ » ( بحارالانوار، ج63، ص330 ): انسان هیچ ظرفی را به بدی شکم پر نکرده است، شکم که پر شد راه فهم مسدود می شود، انسان پر خور هرگز چیز فهم نیست و هرگز به اسرار و باطن عالم پی نخواهد برد. شکمبارگی، بی ارادگی و خمودی می آورد و رعایت اعتدال در خوردن، سلامتی ، طول عمر و نورانیت دل می بخشد.( حکمت عبادات، آیت الله جوادی آملی، 127 )
پاسخ: آیت الله سیستانی: جایز نیست مرد صراحتاً و یا به صورت کنایه از زنی که شوهر دارد و یا در عده طلاق رجعی است، خواستگاری نماید. توجه: شرعاً چیزی به نام «دوران نامزدی» که در جامعه شنیده و دیده می شود، نداریم. دختر و پسر به غیر از خواندن صیغه عقد شرعی، مَحرم نمی شوند.
حکم زنی که در عقد موقت مردی بوده و بدون بخشیدن مدت، توسط مرد اول به عقد مرد دوم درآمده چیست؟
پاسخ: چنانچه مرد و زن، یا یکى از آنان حکم مسئله را می دانسته و یا دخول صورت گرفته باشد حرام ابدی میشوند، اما اگر هیچ کدام حکم مسئله را نمى دانسته اند و دخول صورت نگرفته، عقد باطل است اما حرمت ابدی نیست. —— پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری
سوال: من دانشجوی ترم آخر دانشگاهم. دوست دارم برای اربعین عازم کربلا شوم؛ مطمئناً پدرم به خاطر شلوغ بودن در حین اربعین و برخی مسائل دیگر اجازه نمی دهد. آیا می شود بدون اطلاع خانواده حرکت کرده و در حین سفر به آنها اطلاع دهم؟
پاسخ:
اگر سفر شما بدون اطلاع والدین موجب ایذاء ایشان شود جایز نیست و در صورتی که پدر به جهت شفقت پدری از رفتن به سفر نهی می کند، اطاعت کنید.
——— پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری – احکام زیارت اربعین – leader.ir
سؤال: آیا در شرایطی که استفاده از تولیدات بیگانگان سبب تضعیف بُنیه اقتصادی کشور و ضرر و زیان تولیدکنندگان داخل شود، واردات این گونه کالاها جایز است؟ و آیا جایز است تولیدات داخلی را با نشان خارجی بفروشند؟.
پاسخ معظمله: بدون شک هر گاه ورود تولیدات خارجی سبب تضعیف بُنیه اقتصادی کشور شود و تولیدکنندگان داخلی گرفتار ضرر و زیان شوند، هم دولت وظیفه دارد جلوی چنین وارداتی را بگیرد و هم بازرگانان باید از ورود آن خودداری کنند و تولیدکنندگان داخلی نیز باید دقت کنند، تولیدات آن ها طوری باشد ه مردم را از خرید کالاهای بیگانه بی نیاز کند؛ همچنین جایز نیست تولیدات داخلی را با نشان خارجی بفروشند؛ حتی در صورتی که مردم از آن آگاهی داشته باشند.
√ پاسخ : آیت الله خامنهای: نماز آیات براى زلزله قضا نمىشود و هر وقت بخواند باید به نیت ادا خوانده شود.
آیت الله مکارم شیرازی: باید بلافاصله نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و احتیاط مستحب است که تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند.
آیت الله سیستانی: در زلزله باید فوراً نماز آیات را بخواند به نحوی که در نظر مردم تأخیر محسوب نشود، و اگر تأخیر کرد احتیاط مستحب آن است که بعداً بدون نیت ادا و قضا بخواند.
آیت الله وحید خراسانی: در زلزله باید فوراً نماز آیات را بخواند به نحوی که در نظر مردم تأخیر محسوب نشود، و اگر تأخیر کرد بنابر احتیاط واجب نیّت ادا و قضا نکند.
——
توضیح المسائل مراجع م ۱۴۹۸ – سایت آیت الله خامنه ای
س. آیا از نظر مقام معظم رهبری«دام ظله» فرزند طلبهای که واجبالنفقه پدر است تنها برای تهیه کتاب های مربوطه میتواند از زکات مال پدر استفاده کند یا شامل موارد دیگر هم میشود؟
ج. نمیتوان چیزی از زکات را بابت مخارج زندگی به آنها داد ولی برای مایحتاجی که تأمین آن بر پدر واجب نیست اشکال ندارد و اختصاص به کتاب ندارد.
خمس سرمایه در شرائط خاص
س. این که در اجوبه سؤال ۹۵۲ با شرایطی گفته شده سرمایه خمس ندارد، حال اگر بعداً وضع این شخص از نظر مالی خوب شد، آیا در اینجا هم خمس ندارد؟
ج. در فرض سؤال که سرمایه مؤونه شده، با خروج از مؤونه، متعلق خمس نیست.
خمس پول ثبت نام حج
س. پول ثبت نام برای حج که با کسر مقداری از آن قابل استرداد است، خمس دارد؟
ج. اگر پس از سال خمسی است، با توجه به قوانین بانکی و قرارداد فیمابین مطلقاً خمس دارد.
خمس زمین اضافی
س. زمینی را برای احداث خانه مورد نیازم از درآمد بین سال خریدم، سپس ارثیهای به من رسید و با آن خانه خریدم و نیازم به احداث خانه برطرف شد، آیا زمین خمس دارد؟
ج. در فرض سؤال احتیاط در مصالحه با ولی امر خمس و یا وکیل مجاز از طرف ایشان است.
پرداخت خمس به قیمت سر سال خمسی
س. آیا مطلب زیر درست است؟
در مورد مواد غذایی مانند نخود و لوبیا و وسایل مانند کفش و لباس اضافه و کلا همه چیز که جزء موونه نبوده و یا اضافه میآید پرداخت خمس قیمت خرید یعنی خمس پولی که ما بابت خرید آنها پراخت کردیم کافی است. اما اگر هدف از خرید آنها تجارت و سود بردن بوده ما باید خمس قیمت بازار یعنی فروش انها در سر سال خمسی را بپردازیم چه قیمت کمتر شده باشد و چه بیشتر.
ج. تفاوتی نیست و به قیمت سر سال خمسی باید بپردازد.
س. آیا اعتکافی که رجائا انجام میشود، احکام شرعی اعتکاف بر آن بار میشود؟ مثلا حرمت بیع در آن جاریست؟
ج. برای انجام اعتکاف رجائی، رعایت همه شرایط و احکام لازم است.
وضو خارج از مسجد در حال اعتکاف
س. اگر داخل مسجد امکان وضو گرفتن باشد (مثل مسجد امام حسن عسگری قم علیه السلام) ولی معتکف به خاطر ندانستن مسأله، بعد از قضای حاجت در بیرون مسجد وضو نیز میگرفته است، اعتکاف او چه حکمی دارد؟
ج. اگر وضو گرفتن در آنجا رجحان داشته باشد، اشکال ندارد.
ادامه دادن اعتکاف در مسجد دوم
س. حکم ادامه دادن اعتکاف در مسجد دوم در صورتی که مسجدها به هم متصل بوده و یا به جهت مجوزشرعی از مسجد خارج شده و فاصله تا مسجد دوم به همان مقدار و یا کمتر باشد و ادامه اعتکاف در مسجد اول به جهت خوف خرابی مسجد ممکن نباشد چیست؟
س. در نماز جماعت مانند حرم مطهر رضوی و یا نماز جمعه گاهی اتفاق میافتد که اتصال آقایان به جماعت توسط بانوان انجام میگیرد، آیا اشکال دارد؟
ج. اشکال ندارد.
نحوه نشستن هنگام اقتدا در تشهد آخر
س. در صورتی که نماز امام جماعت تمام شده برای درک ثواب نماز هنگام تشهد اقتدا کند و بنشیند و تشهد بخواند. سؤال این است که منظور از نشستن، تجافی است یا نشستن معمولی؟
ج. نشستن معمولی مراد است.
قضای نماز در مدت بیهوشی
س. اگر دکتر مریض را به دستور خود مریض بیهوش کند، آیا مریض نمازهای قضا شده را باید اعاده کند؟
ج. اگر بیهوشی مستند به خودش باشد یعنی خود او خواسته باشد که برای عمل بیهوش شود، قضای نمازهایش بنا بر احتیاط واجب است.
معیار جهر و اخفات در نماز
س. با توجه به اینکه ملاک جهر(بلند خواندن)، آشکار کردن جوهر صدا و ملاک اخفات (آهسته خواندن) آشکار نکردن آن است؛ منظور از آشکار نکردن آن چیست؟
ج. ملاک آن است که جوهر صدا آشکار نشود، نه این که اصلاً شنیده نشود.
س. آیا میتوانیم نماز غفیله را به نیت یکی از نمازهای نافلهی مغرب بخوانیم که هم نافلهی مغرب حساب شود و هم غفیله؟
ج. نماز غفیله، کفایت از نافله مغرب نمیکند.
وجود حائل در نماز جماعت
س. آیا حائل با نبودن یک نفر در بین صف نماز جماعت صدق میکند بطوری که ارتباط این طرف با آن طرف صف قطع شود؟
ج. اگر از جلو به امام متصل نباشد، و به واسطه کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده نیز به امام متصل نباشد، چنانچه بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله نباشد، نمازش صحیح است.
سجده بر سنگ عقیق
س. آیا سجده بر سنگ عقیق صحیح است. و در صورتی که نگین انگشتر باشد سجده بر آن چه حکمی دارد؟
ج. طبق نظر مقام معظم رهبری (دام ظله) سجده بر عقیق اشکال ندارد، همچنین اگر انگشتر هم باشد با رعایت سایر شرایط سجده بر آن صحیح است.
فراموش کردن رکوع
س. اگر بعد از رسیدن پیشانی به سجده و یا بین دو سجده، فرد یادش بیاید که رکوع نکرده است وظیفه اش چیست؟
ج. اگر پیش از آنکه وارد سجده دوّم شود یادش بیاید که رکوع نکرده است، باید برخیزد و بایستد و رکوع کند و پس از آن دو سجده را بهجا آورد و نماز را تمام کند و بعد از نماز احتیاطاً دو سجده سهو برای سجده زیادی بگزارد.
س. مقدم کردن مسح پای چپ بر مسح پای راست چه حکمی دارد؟
ج. جایز نیست.
غسل زیارت امام حسین(ع)
س. آیا برای ورود به حرم سیدالشهداء(علیه السلام) باید غسل کرد یا با گرد وغبار راه وارد حرم شد؟
ج. برای سفر زیارتی امام حسین «علیه السلام» غسل مستحب است و برای ورود به حرم رجائاً انجام شود.
احکام بانوان
زود سپری شدن عده با مصرف قرص
س. خانمی مطلقه برای زود سپری شدن عدّه، اقدام به خوردن قرص هایی می نماید که موجب می شود خانم زودتر از موعد، عادت ماهیانه شود؛ در این حال عادت دوم ایشان در روز نهم شروع شده است. با توجه به اینکه فاصله حیض دوم ۱۰ روز نبوده است، آیا این امر صحیح است؟
ج. خوردن قرص های مذکور فی نفسه اشکال ندارد، ولی در فرض مذکور که خون دوم شرایط حیض را نداشته، کفایت از اتمام عده نمی کند.
نگاه به عکس دختر بچه
س. حکم نظر به عکس دختر بچهای که سرش لخت است و الآن سنش بالاست برای مرد نامحرمی که او را میشناسد چیست؟ آیا اگر به قصد لذت باشد و یا مفسده داشته و یا هتک باشد، حرام است؟
و یا مطلقاً حرام است ؟
س. اصل جواز امامت برای اقامه نماز جمعه متوقف بر این اجازه نیست ولی ترتّب احکام نصب وی برای امامت جمعه متوقف بر این است که منصوب از طرف ولیّ امر مسلمین باشد. منظور از «ترتّب احکام نصب» چیست؟
ج. از جمله موارد ترتب احکام نصب: الف) انجام نماز عید فطر و قربان به جماعت، به نیت استحباب توسط ائمه جمعه منصوب و به نیت رجاء توسط دیگران. ب) اگر کسی نذری مربوط به امام جمعه منصوب داشته باشد، فقط برای او باید انجام دهد.
اجازه حاکم شرع در ردّ مظالم
س. در ردّ مظالم از چه کسی باید اذن گرفت؟
ج. بنا بر احتیاط از حاکم شرع اجازه بگیرند.
احکام طهارت و نجاست
وجود خون بعد از نماز در لباس نمازگزار
س. اگر عابری از کنار ذبح حیوان عبور کند و احتمال پاشیدن خون بدهد اما برسی نکند بعد از نماز متوجه شود خون بیشتر معفو در لباس است نماز خوانده شده صحیح است؟
ج. نماز صحیح است اگر چه احتیاط مستحب در صورت باقی بودن وقت، اعاده است.
احکام روزه (استفتائات روزه بر اساس فتوای مقام معظم رهبری)
س731:دختری که به سن تکلیف رسیده، ولی به علت ضعف جسمانی توانایی روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارک رمضان هم نمیتواند قضای آن را به جا آورد تا اینکه ماه رمضان سال بعد فرا میرسد، چه حکمی دارد؟
ج: ناتوانی از گرفتن روزه و قضای آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضای روزه نمیشود، بلکه قضای روزههای ماه رمضان که از او فوت شده، بر وی واجب است.
س732:دخترانی که تازه به سن تکلیف رسیدهاند و روزه گرفتن بر آنها مقداری مشکل است، چه حکمی دارند؟ آیا سن بلوغ شرعی دختران اکمال نه سال قمری است؟
ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعی دختران همان تکمیل نه سال قمری است که در این هنگام روزه بر آنها واجب است و ترک آن به مجرد بعضی از عذرها جایز نیست، ولی اگر روزه گرفتن برای ایشان ضرر داشته باشد یا تحمل آن برایشان همراه با مشقت زیاد باشد، افطار برای آنها جایز است.
س733:من زمان دقیق رسیدن به سن تکلیف خود را نمیدانم، از جناب عالی خواهشمندم بیان فرمایید که از چه زمانی قضای نماز و روزه بر من واجب است؟
ج: فقط قضای آن مقدار از نمازها و روزهها که یقین به فوت آن بعد از رسیدن به سن قطعی تکلیف شرعی دارید، بر شما واجب است.
س 734: اگر دختر نه سالهای که روزه بر او واجب شده، به دلیل دشواری، روزهاش را افطار نماید، آیا قضا بر او واجب است یا خیر؟
ج: قضای روزههایی که از ماه رمضان افطار کرده، بر او واجب است.
س735:اگر فردی به خاطر عذری قوی، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولی بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمی دارد؟
ج: اگر افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وی باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایی داشته باشد، کفّاره واجب نیست، ولی قضا بر او واجب است.
س736:شخصی مشغول انجام خدمت سربازی است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمیتواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگیرد، و هنگام حلول ماه رمضان امسال نیز در محل خدمت است و احتمال دارد که باز هم نتواند روزه بگیرد، اگر پس از پایان دوره خدمت سربازی بخواهد روزه این دو ماه را قضا نماید، آیا کفّاره هم بر او واجب است یا خیر؟
ج: کسی که بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آینده استمرار داشته، فقط قضای آن بر او واجب است و کفّاره تأخیر واجب نیست.
س737:اگر شخص روزه دار جنب باشد و تا قبل از اذان ظهر متوجه آن نشود و پس از آن غسل ارتماسی نماید، آیا روزهاش باطل میشود؟ و اگر بعد از غسل متوجه شود که در حال روزه غسل ارتماسی نموده است، آیا قضای آن واجب است؟
ج: اگر غسل ارتماسی بر اثر فراموشی و غفلت از روزه دار بودن باشد، غسل و روزه او صحیح است و قضای روزهاش بر او واجب نیست.
س738:اگر شخصی بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولی در راه به خاطر پیشامد حادثهای نتواند در زمان معیّن به مقصد برسد، آیا روزه او اشکال دارد و آیا کفّاره بر او واجب است یا فقط قضای روزه آن روز را باید به جا آورد؟
ج: روزهاش در سفر صحیح نیست و بر او فقط قضای روزه آن روزی که پیش از ظهر به محل اقامتش نرسیده، واجب است و کفّارهای هم ندارد.
س739:اگر هواپیما در ارتفاع بالا و مسیر طولانی در حال پرواز باشد و پرواز حدود دو ساعت و نیم تا سه ساعت طول بکشد، مهماندار و خلبان هواپیما برای حفظ تعادل خود هر بیست دقیقه احتیاج به نوشیدن آب دارند، در این صورت آیا در ماه مبارک رمضان، کفّاره و قضای روزه بر آنها واجب میشود؟
ج: اگر روزه برای آنها ضرر داشته باشد، جایز است که با نوشیدن آب افطار نمایند و قضای آن را بجا آورند و در این حالت کفّاره بر آنها واجب نیست.
س 740: اگر زن در ماه مبارک رمضان دو ساعت یا کمتر مانده به اذان مغرب حیض شود، آیا روزهاش باطل میشود؟
ج: روزهاش باطل است.
س 741: کسی که با پوشیدن لباس مخصوص (مانند لباس غواصی) بدون اینکه بدنش خیس شود، در آب فرو رود، روزهاش چه حکمی دارد؟
ج: اگر لباس به سر او چسبیده باشد، صحّت روزهاش محل اشکال است و بنا بر احتیاط وجوبی قضای آن لازم است.
س 742: آیا مسافرت عمدی در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
ج: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو اینکه برای فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
س743:شخصی که روزه واجب بر عهدهاش است و قصد دارد که آن را بگیرد، ولی بر اثر پیشامدی نتواند روزه بگیرد مثلاً بعد از طلوع خورشید آماده مسافرت شد و به سفر رفت و بعد از ظهر برگشت و در بین راه هم مرتکب هیچیک از مفطرات نشد، ولی وقت نیت روزه واجب از وی فوت شد، و آن روز هم از روزهایی است که روزه در آن مستحب است، آیا میتواند نیت روزه مستحبی کند یا خیر؟
ج: اگر قضای روزه ماه رمضان بر ذمّهاش باشد، نیت روزه مستحبی حتی بعد از فوت وقت نیت روزه واجب، از وی صحیح نیست.
س744:من معتاد به سیگار هستم و در ماه مبارک رمضان هر چه تلاش میکنم که تندخو نباشم نمیتوانم و همین باعث ناراحتی زیاد افراد خانوادهام شده است و خودم هم از وضعیت دشوارم رنج میبرم، تکلیف من چیست؟
ج: روزه ماه مبارک رمضان بر شما واجب است و بنا بر احتیاط واجب جایز نیست در حال روزه سیگار بکشید، و نباید بدون دلیل با دیگران تند برخورد کنید.
زن باردار و شیرده
س 745: آیا روزه گرفتن بر زن بارداری که نمیداند روزه برای جنین او ضرر دارد یا خیر، واجب است؟
ج: اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنین داشته باشد و خوف وی هم دارای منشأ عقلایی باشد، افطار بر او واجب است و در غیر این صورت واجب است که روزه بگیرد.
س746:زنی که کودک خود را شیر میداده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زایمان فرزندش مرده به دنیا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را میداده و در عین حال روزه گرفته است:
ج: اگر با وجود خوف از ضرری که دارای منشأ عقلایی است، روزه گرفته باشد و یا بعداً برایش معلوم شود که روزه برای وی یا برای جنیناش ضرر داشته، روزهاش صحیح نیست و قضای آن بر او واجب است، ولی ثبوت دیه جنین متوقف بر این است که ثابت شود فوت جنین مستند به روزه گرفتن وی است.
س747:من به لطف خداوند متعال دارای فرزندی هستم که شیرخوار است. ان شاء الله تعالی بزودی ماه مبارک رمضان فرا خواهد رسید. در حال حاضر میتوانم روزه بگیرم ولی در صورت روزه گرفتن، شیرم خشک خواهد شد. با توجه به اینکه دارای بنیه ضعیفی هستم و کودکم هر ده دقیقه شیر میخواهد، چه وظیفهای دارم؟
ج: اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزهتان را افطار کنید، ولی برای هر روزی باید یک مدّ طعام به فقیر بدهید و قضای روزه را هم بعداً بجا آورید.
اعتکاف، در لغت به معنای توقف در جایی است و در اصطلاح فقهی، عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند، با شرایطی که خواهد آمد.
اعتکاف، در لغت به معنای توقف در جایی است و در اصطلاح فقهی، عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند، با شرایطی که خواهد آمد. به گزارش پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری در بخش استفتائات خود، جدیدترین پاسخهای رهبری درباره مراسم معنوی اعتکاف را به شرح زیر منتشر کرده است:
وقت فضیلت اعتکاف س. چه زمانی اعتکاف مستحب مؤکد است؟ و به عبارت دیگر در چه اوقاتی اعتکاف مستحب است؟
ج: اعتکاف وقت خاصی ندارد، هرچند اعتکاف در ده روز آخر ماه مبارک رمضان فضیلت بیشتری دارد.
استحباب اعتکاف در ماه رجب
س. آیا اعتکاف در ماه رجب مستحب است؟
ج: دلیل خاصی بر استحباب اعتکاف در خصوص ماه رجب نیافتیم.
شرط ترک اعتکاف س. آیا شخص معتکف میتواند در ابتدای اعتکاف هنگام نیت کردن شرط کند که اگر برای او عذری پیش آید حتی در روز سوم هم دست از اعتکاف بردارد؟
ج: بله میتواند.
اعتکاف بعد از طلوع فجر س. معتکفی میخواهد سه روز اعتکاف کند و مدّت ۷۲ ساعت اعتکاف انجام دهد، اگر اعتکافش را از بعد از طلوع فجر مثلاً از ظهر شروع کند و ظهر هم به پایان برساند بهگونهای که مجموع آن ۷۲ ساعت شود، آیا این اعتکاف صحیح است؟
ج: اعتکاف باید از شروع روز اول تا پایان روز سوم باشد و تلفیق کردن بدینگونه که جزئی از روز اول را با جزئی از روز آخر یک روز کامل به حساب بیاورد صحیح نیست.
تأخیر از وقت واجب اعتکاف س. اگر معتکف مثلاً یک ساعت از ابتدای روز بعد از طلوع فجر تأخیر کند آیا این روز به عنوان روز اول اعتکاف حساب میشود؟ چه تأخیر عمدی باشد یا اضطراری؟
ج: در اعتکاف باید از ابتدای روز اول شروع کرد، لذا روزی که ناقص مانده جزو اعتکاف محسوب نمیشود هرچند که تأخیر از روی اضطرار باشد.
نذر اعتکاف دو روز و یا سه روز منفصل س. اگر انسان نذر کند دو روز معتکف شود نه بیشتر از آن، آیا نذرش منعقد میشود؟
ج: منعقد نمیشود.
س. اگر کسی نذر کند سه روز منفصل معتکف شود، آیا نذرش منعقد میشود؟
ج: منعقد نمیشود.
اعتکاف بیش از سه روز
س. آیا بیشتر از سه روز میتوان معتکف بود بهطوری که آن زیاده بخشی از یک روز یا شب باشد؟
ج: اعتکاف بیشتر از سه روز جایز و صحیح است و در طرف زیاده حدّی ندارد، ولی زیاد کردن بخشی از روز یا بخشی از شب به نیت اعتکاف محل اشکال است.
س. اگر معتکف نیّت چهار روز اعتکاف کند، آیا روز چهارم هم جزو اعتکاف است یا اینکه باید شش روز را تکمیل کند تا روز چهارم به حساب آید؟
ج: روز چهارم نیز داخل در اعتکاف است، و اگر پنج روز اعتکاف کند، واجب است روز ششم را کامل کند.
تعریف شب و روز
س. منظور از شب و روز در اعتکاف چیست؟
ج: روز از طلوع فجر تا مغرب شرعی است و شب از مغرب تا طلوع فجر.
اعتکاف بیمار و معذور از روزه
س. آیا بیمار و کسی که روزه برایش ضرر دارد میتواند معتکف شود و اگر در اعتکاف باشد و روزه بگیرد ثوابی میبرد؟
ج: با علم و یا احتمال عقلاییِ ضرر داشتنِ روزه، اعتکاف صحیح نیست.
نوع روزه اعتکاف
س. چه نوع روزههایی را نمیتوان در اعتکاف گرفت؟
ج: هر نوع روزهای را در اعتکاف میتوان گرفت.
معتکف شدن زنان
س. آیا زنها میتوانند معتکف شوند؟
ج: اعتکاف اختصاص به مردان ندارد ولی چنانچه اعتکاف وی موجب از بین رفتن حق شوهر باشد بنا بر احتیاط واجب باید از او اجازه بگیرد.
اعتکاف ممیّز
س. آیا اعتکاف بچه ممیّز صحیح است؟
ج: اعتکاف او نیز صحیح است.
وجوب عبادت برای معتکف
س. آیا مشغول بودن به عبادات بر معتکف واجب است یا صِرف ماندن در مسجد کافی است؟
ج: عبادات مستحبی، فی نفسه بر معتکف واجب نیست.
عدالت امام جماعت مسجد
س. آیا عدالت امام جماعت مسجد جامع در صحّت اعتکاف شرط است؟
ج: عدالت امام جماعت مسجد در صحّت اعتکاف شرط نیست.
زمان نیت اعتکاف
س. زمان نیت اعتکاف چه وقت است آیا میتوان اول شب نیت کرد؟
ج: وقت نیت اعتکاف، اول طلوع فجر روز اول است و نیت اول شب در صورتی صحیح است که اول شب شروع در اعتکاف نموده باشد.
قصد وجه
س. آیا قصد وجه* در اعتکاف لازم است؟
ج: لازم نیست.
قصد وجه: نیت از جهت استحباب یا وجوب عمل
تجدید نیت روز سوم
س. آیا تجدید نیت در روز سوم اعتکافِ مستحب لازم است؟
ج: لازم نیست، گرچه بهتر است. عدول از نیّت اعتکاف
س. آیا میتوان به علّتی یا بدون علّت در روز اول یا دوم، اعتکاف را قطع نمود؟ و اگر در قطع نمودن اعتکاف تردید کنم آیا نیّت اعتکاف بههم میخورد و در نتیجه اعتکاف باطل میشود؟ و آیا لازم است که نیّت مستمر باشد؟
ج: در اعتکاف مستحبی جایز است که در روز اول و دوم اعتکاف قطع شود و نیّت اعتکاف باید تا پایان روز سوم ادامه پیدا کند. قصد نمودن عبادت دیگر
س. آیا در اعتکاف نیازی به قصد نمودن عبادت دیگری هم هست؟
ج: نیازی نیست.
نذر اعتکاف در شهر خاص
س. آیا میتوان نذر کرد در شهر خاصی معتکف شد؟
ج: اگر اعتکاف در آن شهر، به نحوی رجحان داشته باشد، اشکال ندارد. اعتکاف در غیر از مساجد چهارگانه
س. آیا اعتکاف در غیر از مساجد چهارگانه جایز است؟ و نیّت آن چگونه میباشد؟
ج: اعتکاف در غیر از مساجد چهارگانه* (اعم از جامع و غیر آن) به قصد رجاء مطلوبیت (به امید اینکه مطلوب خداوند واقع شود) مانعی ندارد.
* مسجد الحرام، مسجد النبی (صلی الله علیه وآله وسلّم)، مسجد کوفه و مسجد بصره
مکانهای جایز برای اعتکاف
س. آیا اعتکاف در مسجدی غیر از مسجد جامع باطل است و آیا ممکن است هر محله و حومهای، مسجد جامعی غیر از مسجد جامع شهر یا روستا داشته باشد؟ و آیا ممکن است که در شهر چند مسجد جامع باشد؟
ج: قبلاً گذشت که اعتکاف در هر مسجدی جایز است مشروط به اینکه در غیر مساجد اربعه به قصد رجاء باشد یعنی به امید اینکه مطلوب خداوند واقع شود و مختص به مسجد جامع نیست و ممکن است که یک شهر یا روستا چند مسجد جامع داشته باشد.
س. اگر در یک شهر دو یا چند مسجد جامع وجود داشته باشد میتوان در هر کدام که خواست معتکف شد؟
ج: به قصد رجاء اشکال ندارد.
تعریف مسجد جامع
س. مسجد جامع چیست؟ و راه تشخیص آن را بگویید.
ج: مسجد جامع، مسجدی است که برای اجتماع عامه مردم شهر، بنا شده، بدون این که اختصاص به گروه و محله خاصی پیدا کند.
اعتکاف در مساجد دانشگاه
س. اعتکاف در مساجد دانشگاههای سراسر کشور چه حکمی دارد؟
ج: به قصد رجاء اشکال ندارد.
شک در مسجد بودن مکان اعتکاف
س. اعتکاف در مکانهایی که شک است که آیا جزء مسجد است یا نه، چه حکمی دارد؟
ج: غیر از سرداب و محراب و پشت بام مسجد، در جاهای دیگری که معلوم نباشد جزو مسجد است یا نه، اعتکاف صحیح نیست.
اعتکاف در پشت بام مسجد
س. آیا پشت بام مسجد تابع مسجد است یا بستگی به وقف کننده دارد؟
ج: پشت بام مسجد در حکم مسجد است مگر اینکه احراز شود که هنگام وقفِ مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است.
اعتکاف در حیاط مسجد
س. اعتکاف در حیاط مسجد چه حکمی دارد؟
ج: اگر جزو مسجد نباشد، اعتکاف صحیح نیست. حق سبقت در مکان
س. آیا گذاشتن وسایل یا نوشتن نام موجب سبقت در محلی از مسجد میشود؟
ج: بنا بر احتیاط واجب گذاردن وسائلی مانند کیف موجب حق سبقت میشود به شرط آن که از زمان گذاردن آن وسیله تا آمدن شخص زیاد فاصله نشود، به نحوی که منجر به تعطیلی مکان شود.
غصب محل معتکف دیگر
س. اگر کسی جای شخصی را که معتکف بوده غصب کند در صورتی که جاهل بوده و یا عامد آیا ضرری به اعتکافش میزند؟ و اگر ضرر میزند آیا شامل کفاره و... میباشد.
ج: گرچه بنابر احتیاط مرتکب خلاف شده ولی اعتکاف صحیح است و کفاره هم ندارد.
حصول مانع در مسجد محل اعتکاف
س. الف) اگر در مسجدی که معتکف شده مانعی از ادامه دادن اعتکاف در آن مسجد برایش پیش آید، آیا اعتکافش باطل میشود؟
ب) چنانچه آن اعتکاف واجب باشد باید در مسجدی دیگر معتکف شود و یا بعداً قضا کند؟
ج) اگر مانع برطرف شد آیا باید به مسجد قبلی بازگردد؟
جواب: الف: باطل میشود.
ب: واجب است اعتکاف را در مسجدی دیگر یا همان مسجد بعد از رفع مانع، شروع کرده و یا قضا نماید.
ج: لازم نیست.
استفاده از سرویسهای بهداشتی خارج از مسجد
س.رفتن به سرویسهای بهداشتی متعلق به مسجد که در خارج از مسجد است در موارد زیر چه حکمی دارد؟ الف: برای حمام کردن(نظافت)؛ ب: برای غسل مستحب؛ ج: برای اینکه با وضو باشد؛ د: وضو گرفتن برای خواندن قرآن یا نماز مستحبی؛ ه: برای شستن دندانها و دستها.
ج: خارج شدن از مسجد به دلایل مذکور اشکال ندارد، ولی باید به قدر حاجت اکتفا کند و طول ندهد.
وضو گرفتن بیرون از مسجد
س. آیا در اعتکاف با بودن آب در مسجد میتوان برای وضو به خارج از مسجد رفت؟
ج: در فرض مذکور معتکف نباید از مسجد خارج شود.
خروج از مسجد برای غذا خوردن
س. آیا در هنگام اعتکاف، بیرون رفتن از مسجد برای غذا خوردن جایز است؟ و اگر خیر، آیا خوردن در داخل مسجد جایز است؟
ج: خروج برای تهیه غذای مورد نیاز و یا غذا خوردن در بیرون اشکال ندارد؛ همانطور که غذا خوردن در داخل مسجد فی حدّ نفسه منعی ندارد.
س. با توجه به مشکلاتی که صرف غذا در مسجد دارد، آیا صرف غذا در سالن غذاخوری که در محوطه مسجد قرار دارد برای معتکفین جایز است؟
ج) چنانچه عرفاً ضرورت دارد که برای صَرف غذا از مسجد بیرون رود جایز است، اما زیاد معطّل نشود و اگر ضرورت عرفی ثابت نباشد، جایز نیست.
خروج از مسجد برای خرید
س. هیأت برگزاری اعتکاف که متشکل از تعدادی از معتکفین است، وظیفه خدمت به معتکفین و فراهم کردن نیازمندیهای آنها را بر عهده دارد لذا باید نیازمندیهای معتکفین مثل افطاری و سحری را خریداری کند، آیا این مسئله به اعتکاف آنها ضرر نمیرساند؟
ج: خارج شدن از مسجد برای خرید چیزهای ضروری مثل غذا و غیره اگر در ضمن آن نیازمندیهای خود را نیز تهیه میکنند، اشکال ندارد؛ البته با رعایت قیودی که در استفتای «خرید و فروش توسط معتکف» خواهد آمد.
رفتن به مکانهای ملحق به مسجد
س. حکم رفتن به حیاط بیرونی که ملحق به مسجد است چیست؟
ج: رفتن به جاهایی که در حکم مسجد است، اشکال ندارد اما رفتن به خارج از مسجد جایز نیست مگر مواردی که خروج از مسجد به خاطر آنها جایز است.
انتخاب مسیر کوتاه در خروج اضطراری
س.هنگام خروج از مسجد برای امور ضروری، انتخاب کوتاهترین راه و رفتن زیر سایه چه صورتی دارد؟
ج: احتیاط واجب آن است که نزدیکترین راه را انتخاب کند و واجب است در صورت امکان زیر سایه ننشیند لکن راه رفتن زیر سایه اشکال ندارد؛ گرچه احتیاط مستحب ترک آن است.
س. در صورت نزدیک بودن مکانی جهت قضاء حاجت یا وضو گرفتن یا مسواک زدن مسلم است که باید به مکان نزدیکتر برود؛ حال اگر مکان نزدیک مستلزم صف ایستادن و معطّل شدن شود و مکان دیگری با فاصلهی کمی بیشتر باشد که معطّلی نداشته و زمان کمتری گرفته میشود تکلیف چیست؟ (مثلاً سرویس بهداشتی در جنب شبستان اعتکاف هست ولی شلوغ است اما در وسط حیاط مسجد حوض هست و میتوان آنجا بدون معطلی وضو گرفت) آیا باید به مکان دوم برود؟ یا مستحب است؟ یا بهخاطر فاصله بیشتر، رفتن به مکان دوم جایز نیست؟
ج: رفتن به مکان دوم در فرض سؤال اشکالی ندارد.
خارج شدن از مسجد برای تشییع جنازه
س. آیا رفتن به تشییع جنازه در هنگام اعتکاف مدّت زمان مشخص دارد؟ حکم رفتن زیر سایه در این هنگام چه در ماشین و یا غیر آن چیست؟
ج: زمان مشخصی ندارد و رفتن به تشییع جنازه در صورتی که ضرورت عرفی بهحساب آید و آنقدر طولانی نشود که باعث محو صورت اعتکاف شود، اشکال ندارد و در صورت امکان واجب است که زیر سایه ننشینند و احتیاط مستحب این است که زیر سایه حرکت نکند.
شرکت در امتحان
س. نظر مبارکتان را در مورد «شرکت در امتحان برای معتکفین» بیان فرمایید.
ج: اگر شرکت در امتحان ضرورت ندارد خارج نشوند و برای افرادی که شرکت در امتحان ضرورت عرفی دارد مانع ندارد ولی خروج از مسجد نباید به حدّی برسد که صورت اعتکاف محو شود.
شرکت معتکف در نماز جمعه
س. آیا شخص معتکف برای شرکت در نماز جمعه میتواند از مسجد محل اعتکاف خارج شود؟
ج: با انتخاب نزدیکترین راه و معطّل نشدن در بین راه اشکال ندارد؛ ولی نباید خروج او به مقداری باشد که صورت اعتکاف بههم بخورد.
س. آیا میتوان برای غسل امّ داوود از محل اعتکاف خارج شد؟ بر فرض خروج (سهواً یا عمداً) آیا باعث ابطال اعتکاف میشود؟
ج: با مراعات آنچه در جواب سؤال قبل گفته شد، اشکال ندارد.
رفتن به محل کار در حین اعتکاف
س. آیا اشخاصی که مشغول کارند اعم از کارمندان، کارگران و معلمان و... میتوانند در ایام کار معتکف شوند و در عین اعتکاف به محل کار رفته و بعد از اتمام کار به محل اعتکاف برگردند؟
ج: نمیتوانند.
تهیه مکان وضو در داخل مسجد
س. اگر مکانهایی برای وضو و شستن دستها و دندانها در خارج از مسجد فراهم شده باشد، آیا واجب است مکان خاصی در داخل مسجد تهیه شود تا معتکف از مسجد خارج نشود؟
ج: صِرف نیاز به خروج از مسجد برای طهارت و نظافت برای جواز خروج کافی است و تهیه مکانی در داخل مسجد واجب نیست.
خروج در غیر از موارد مجاز
س. اگر کسی سهواً به غیر از جهاتی که تجویز شده برای بیرون رفتن از مسجد در هنگام اعتکاف بیرون رود، آیا اعتکافش باطل میشود؟
ج: اگر به جهت فراموشی خارج شود و خروجش زیاد طول نکشد، اعتکافش باطل نمیشود.
محرّمات اعتکاف
س. کارهای حرام در هنگام اعتکاف چیست؟
ج: معتکف باید از این کارها پرهیز کند:
* بوییدن چیزهای خوشبو و عطریّات حتی گیاهان خوشبو، همراه با لذّت؛ پس برای کسی که حس بویایی ندارد اشکال ندارد.
* خرید و فروش
* سایر انواع تجارت؛ مثل صلح و اجاره و مضاربه و غیر اینها (بنابر احتیاط واجب).
* مجادله و جدال چه در امور دینی و چه دنیوی به قصد غلبه بر دیگری و اظهار فضل و برتری بر او؛ اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طریق باطل باشد، مانعی ندارد.
* امور جنسی و شهوتآمیز مانند بوسه، لمس و آمیزش.
* استمناء(۱) (بنا بر احتیاط واجب)
(۱) گرچه استمناء در هر حال حرام و از گناهان بزرگ است ولی در حال اعتکاف گناهی بزرگتر است.
رفتن به مکانی به گمان تابع مسجد بودن
س. اگر معتکف به گمان اینکه مکانی تابع مسجد است، به آن مکان برود و بعد معلوم شود که آنجا جزو مسجد نبوده، حکم اعتکافش چیست؟
ج: خروج عمدی از مسجد ولو از روی جهل اعتکاف را باطل میکند.
افطار اجباری روزه
س. اگر معتکف مبتلا به مرضی شود که مجبور به افطار روزه است چه باید بکند و حکم اعتکاف او چیست؟
ج: اعتکاف بدون روزه صحیح نیست لذا با افطار روزه، اعتکاف باطل میشود.
خرید و فروش توسط معتکف
س. آیا در صورت ضرورت یا عدم ضرورت میتوان شخصاً در ایام اعتکاف خرید و فروش نمود و یا باید توکیل یا نقل به غیر بیع نمود؟
ج) خرید و فروش بر معتکف حرام است ولی هرگاه برای تهیه مواد خوراکی ناچار از خرید و فروش شود و شخص غیرمعتکفی که این کار را انجام دهد، نیابد و تهیه اجناس مذکور بدون خرید نیز امکان نداشته باشد، در این صورت خرید و فروش مانعی ندارد.
وکیل کردن غیر برای خرید
س. آیا جایز است که معتکف کسی را برای خرید چه ضروری و چه غیر ضروری وکیل نماید؟
ج: اگر برای خرید نیازمندیهای هنگام اعتکاف باشد، اشکال ندارد و اما در غیر آن موارد اگر وکیل کردن در هنگام اعتکاف باشد، اشکال دارد.
موارد مجاز خرید و فروش
س. موارد ضروری که خرید و فروش در آنها برای معتکف جایز است چیست؟
ج: مواردی که در هنگام اعتکاف برای خودش و نفقه خانوادهاش به آن نیاز دارد.
معاملات معتکف غیر از خرید و فروش
س. آیا اجاره و دیگر معاملات غیر از خرید و فروش در هنگام اعتکاف جایز است؟
ج) سایر معاملات (غیر از خرید و فروش) بنابر احتیاط واجب در هنگام اعتکاف جایز نمیباشد.
اجرای عقود و ایقاعات
س. آیا اجرای عقود و ایقاعات (غیر از معاملات) در هنگام اعتکاف جایز است؟
ج: مانعی ندارد.
گفتگوی مباح در حال اعتکاف
س. آیا گفتگو در مورد چیزهای مباح هنگام اعتکاف جایز است؟
ج: اشکال ندارد.
غسل معتکف در مسجد
س. انجام غسل برای معتکف در مسجد چه حکمی دارد و آیا فرقی بین غسل واجب و مستحب میباشد؟
ج: غسل جنابت و حیض در دو مسجد شریف مکّه و مدینه، مطلقاً جایز نیست بلکه باید تیمّم نموده فوراً خارج شود و در مساجد دیگر نیز اگر غسل، موجب درنگ کردن و یا آلودگی مسجد شود، جایز نمیباشد و سایر اغسال واجب و یا مستحب در صورت امکان و عدم مزاحمت برای دیگران اشکال ندارد.
استفاده از عطر و گلاب
س. عطر و گلاب زدن و یا بو کردن عطر و گلاب اعتکاف را باطل میکند یا نه؟ اگر سهواً باشد چهطور؟
ج: در صورتی که عطر یا گلاب را برای لذت بردن بو کند، بنا بر احتیاط واجب اگر اعتکاف واجب معیّن باشد باید اعتکاف را به پایان ببرد و قضای آن را بهجا آورد؛ و در واجب غیرمعیّن، اگر در دو روز اول باشد باید اعتکاف را از سر بگیرد و اگر روز سوم باشد اعتکاف را اتمام و سپس از سر بگیرد و در اعتکاف مستحب قبل از اتمام روز دوم چیزی بر عهده او نیست و اگر روز سوم باشد باید دوباره اعتکاف را از سر بگیرد و در آنچه ذکر شد بنا بر احتیاط واجب فرقی بین عمد و سهو وجود ندارد.
کفّاره مُحرّمات اعتکاف
س. کفّاره هر یک از مُحرّمات را بهطور جداگانه بیان کنید؟
ج: اگر اعتکاف واجب را با آمیزش جنسی (جماع) هرچند در شب باطل نماید کفّاره بر او واجب میشود اما در اعتکاف مستحب (در دو روز اول) اگر با این عمل قصد دارد که از اعتکاف صرفنظر نماید کفاره ندارد و در غیر این صورت بنا بر احتیاط واجب کفاره ثابت است لکن انجام سایر مُحرّمات کفّاره ندارد گرچه احتیاط مستحب پرداخت کفّاره میباشد و کفّاره ابطال اعتکاف (در موارد وجوب کفّاره) کفّاره ابطال روزه ماه رمضان است.
بوی خوش خمیر دندان
س. با توجه به اینکه بوی خمیردندان بوی خوشی است آیا مسواک زدن با خمیردندان در حین اعتکاف مخلّ به اعتکاف هست؟
ج: مسواک زدن با آن مانع ندارد و آنچه حرام است بوییدن بوی خوش است.
ترک محل خوشبو
س. اگر در مکانی از مسجد بوی خوشی میآمد آیا ترک آنجا لازم است؟ اگر وضوخانه بود و بوی خوش به سبب خمیردندان یا صابون بود چه باید کرد؟
ج: اگر بودن در آن مکان مستلزم بوییدن بوی خوش است باید آنجا را ترک کند.
عارضشدن حیض یا استحاضه در زمان اعتکاف
س. حکم اعتکاف زنی که در ایام اعتکاف چه در روز اول یا دوم یا سوم حیض یا استحاضه بر او عارض شده، چیست؟
ج: در صورت حائضشدن حتی اگر در ساعات آخر روز سوم باشد اعتکاف باطل میشود و باید فوراً از مسجد خارج شود؛ ولی در صورت استحاضه اگر به وظیفه مستحاضه نسبت به روزهاش عمل کند، اعتکافش صحیح است.
حائض شدن پس از اتمام روز دوم اعتکاف
س. من در سال گذشته در ایام البیض در مسجدی معتکف شدم، پس از اتمام روز دوم اعتکاف، حائض شدم. با توجه به این امر که اعتکاف بر من واجب شده است، آیا قضای آن حتماً باید در ایام البیض ماه رجب و در همان مسجد باشد یا اینکه زمان و مکان آن مهم نیست؟
ج: با پیداشدن حیض ولو در بعض روز سوم اعتکاف باطل میشود و قضا ندارد و اگر از قبل اعتکافی به سبب نذر بر او واجب شده قضای آن را میتواند در هر مسجدی و در هر زمانی بهجا آورد مگر آنکه در نذر، اعتکاف در مسجد خاص و زمان خاصی را ملحوظ داشته باشد که در این صورت باید بر طبق همان نذر خود عمل کند.
شک در تحقّق حیض یا استحاضه
س. حکم اعتکاف زنی که شک در حیض یا استحاضه دارد، چه در روز اول یا دوم یا سوم، چیست؟
ج: اگر قبلاً پاک بوده، به شکش اعتنا نکند.
خوردن قرص برای جلوگیری از عادت
س. اگر زن در روزهای عادت قرض بخورد تا از حالت عادت خارج شود میتواند روزه بگیرد؟
ج: اشکال ندارد.
خوردن قرص برای جلوگیری از عادت
س. اگر زن در روزهای عادت قرض بخورد تا از حالت عادت خارج شود میتواند روزه بگیرد؟
ج: اشکال ندارد.
غسلهای معتبر در صحّت اعتکاف
س. آیا غسلهای استحاضه شرط صحّت اعتکاف است؟
ج: این غسلها شرط صحّت اعتکاف نیست، مگر غسلهایی که در صحّت روزه معتبرند.
زمان قضای اعتکاف واجب
س. اگر قضای اعتکاف به علت بطلان، واجب باشد و ده روز پایانی ماه رمضان تمام شود. آیا جایز است که برای درک فضیلت، قضای اعتکاف را در ماه رمضان آینده بهجا آورد یا اینکه باید فوراً قضا نماید؟
ج: قضا در هر ماهی که خواست اشکال ندارد، مگر اینکه نذر کرده باشد که در ماه خاصی اعتکاف نماید.
شرایط صحّت اعتکاف در سفر
س. آیا میتوان برای شرکت در مراسم اعتکاف به شهر دیگری که بیش از چهار فرسخ با ما فاصله دارد مسافرت کرد و اعتکاف در صورت سفر صحیح است؟
ج: اگر قصد اقامت ده روز و یا نذر روزه در سفر نباشد، روزه در سفر صحیح نیست و با عدم صحّت روزه، اعتکاف هم صحیح نیست.
س. آیا انسان میتواند در شهر دیگری معتکف شود؟
ج: اگر مسافر باشد نمیتواند مگر اینکه نذر کرده باشد در سفر روزه بگیرد؛ و بنا بر احتیاط واجب این نذر باید قبل از شروع سفر انجام گیرد.
اعتکاف مسافر با نذر
س. من علاقه زیادی دارم که در مراسم اعتکاف در مرکز استان شرکت کنم ولی چون در شهرستان زندگی میکنم و اگر بخواهم به مرکز استان بروم باید نماز خود را شکسته بخوانم، آیا از این نظر مشکلی نخواهم داشت؟
ج: کسی که بخواهد در سفر معتکف شود، میتواند نذر کند که در سفر روزه بگیرد و میتواند اعتکاف نماید.
شرایط و صیغه نذر روزه در سفر
س. اگر کسی بخواهد در خارج از شهر خود اعتکاف کند، بهطور مثال در مکّه مکرّمه و از ساکنین مکّه نباشد و قصد ده روز هم نکند، آیا نذر کافی است؟ و صیغه آن چیست؟
ج: نذر روزه در سفر مانعی ندارد و با این نذر روزه و اعتکافش صحیح است، ولی احتیاط واجب آن است که نذر قبل از شروع مسافرت باشد و صیغه آن عبارت است از: «لله علیّ أن اصوم فی سفری إلی کذا».(۱)
۱- و میتواند ترجمه آن را بگوید که عبارت است از: « برای خدا بر من است که در سفر به فلان مکان روزه بگیرم»
اعلان عمومی اعتکاف
س. آیا اعلام عمومی اعتکاف در محافل عمومی با اخلاص منافات دارد؟
ج: اعلام اعتکاف اگر برای تشویق مردم باشد، مانعی ندارد.
پنهان کردن اعتکاف از دیگران
س. اگر از معتکف سؤال شود که آیا جزء معتکفین است بهتر است پنهان کند یا آشکار نماید؟
ج: آشکار کردن مانعی ندارد، مگر اینکه برای ریا باشد.
مرور درسها در حال اعتکاف
س. آیا جایز است دانشجویان معتکف درسهای دانشگاهی خود را مرور کنند؟
سؤال1358.آیا استمناء یعنى آن که انسان با خود کارى کند که منى بیرون بیاید و یا اگر به تصویرى یا فیلمى نگاه کند و یا با تخیّل، منى از او خارج شود نیز استمناء است و روزه را باطل مىکند؟
پاسخ:فرقی نمی کند
استمناء بدون خروج منى
سؤال1359.اگر به قصد بیرون آمدن منى، استمناء کند ولى منى خارج نشود، آیا روزهاش باطل است؟
پاسخ:روزهاش باطل است، ولى کفّاره ندارد.
جهل به باطل شدن روزه با استمناء
سؤال1360.آیا روزهدارى که استمناء کرده و نمىدانسته استمناء روزه را باطل مىکند، روزهاش باطل است؟ و در صورت بطلان، آیا کفّاره هم دارد؟
پاسخ:روزه باطل است و بنابر احتیاط واجب، کفّاره جمع دارد؛ مگر در صورتى که جاهل قاصر و غیر ملتفت به سؤال باشد که خصوص قضاى بعد از رفع قصور واجب است.
ملاعبه با همسر بدون انزال
سؤال1361.آیا بازى و شوخى کردن با همسر، بدون این که منى خارج شود، روزه را باطل مىکند؟
پاسخ:خیر، باطل نمىکند.
ملاعبهى با خود
سؤال1362.شخصى در ماه رمضان با خود بازى مىکند؛ ولى منى خارج نمىشود و علایم جنب هم در او نیست، بعد از ساعتى بول مىکند و مایع سفید رنگى خارج مىشود که شک دارد منى هست یا نه، حکم روزهى این شخص در صورت قصد انزال یا عدم انزال چیست؟
پاسخ:با قصد انزال، روزهاش باطل است.
ملاعبه با همسر همراه با انزال
سؤال1363.حکم روزهى شخصى که در ماه مبارک رمضان در حال بازى با همسرش جنب شده چیست؟
پاسخ:اگر قصد انزال داشته یا عادت او در این کار این بوده که به انزال منجر مىشده، روزه وى باطل است.
انجام ندادن غسل بعد از جنب شدن
سؤال1364.روزه کسى که جنب شده و بدون غسل و تیمم روزه گرفته، چگونه است؟
پاسخ:روزهاش باطل است.
جهل به حکم جنابت
سؤال1365.به علت ندانستن حکم جنابت در زمان جوانى و مجرّدى، نسبت به صحت نمازها و روزههایم شک دارم، چه کنم؟
پاسخ:با شک، تکلیفى ندارید.
سؤال1366.از ابتداى بلوغ مدت شش سال بر اثر نادانى و بدون عذر شرعى روزه نمىگرفتم، یک سال را هم بدون این که بدانم جنب هستم، روزه گرفتهام، وظیفه من چیست؟
پاسخ:تمام آن روزهها قضا دارد و آن شش سال اگر جاهل مقصر بودید، کفاره هم دارد و کفارهى تأخیر هم دارند.
غسل نکردن به علت کمرویى
سؤال1367.شبى به علت کمرویى نتوانستم غسل جنابت کنم، لذا عمدا یک روز ماه رمضان را روزه نگرفتم، اکنون وظیفهى من چیست؟
پاسخ:مىتوانستید نزدیک طلوع فجر تیمّم کنید، ولى چون با جنابت وارد صبح شده و عمدا روزه آن روز را نگرفتهاید، قضا و کفاره بر شما واجب است.
استبراء پس از جنابت یا احتلام
سؤال1368.آیا استبراء یا بول ـ با این که مىداند بقایاى منى همراه بول خارج مىشود ـ روزه را باطل مىکند؟
پاسخ:خیر، باطل نمىکند.
تأخیر انداختن غسل جنابت
سؤال1369.اگر در ماه رمضان کسى بعد از اذان بیدار شود و متوجه گردد که جنب است و غسل را تا عصر تأخیر بیندازد، روزهاش صحیح است؟
پاسخ:بله، صحیح است.
غسل جنابت هنگام اذان صبح
سؤال1370.آیا روزهدار مىتواند در هنگام اذان صبح، غسل جنابت کند؟
پاسخ:اگر قبل از اذان تیمم کرده است، مانعى ندارد.
خیال جنابت و غسل نکردن براى آن
سؤال1371.شخصى در ماه رمضان قبل از طلوع فجر، مایعى از خود دیده و خیال کرده که محتلم شده، اما عملاً غسل نکرده است، ولى قبل از ظهر فهیمده که جنب نبوده و آن مایع منى نبوده و مفطرى هم انجام نداده، آیا مىتواند آن روز را روزه بگیرد؟ و در صورت بطلان حکم این شخص در روزه و کفاره و قضا چیست؟
پاسخ:جایز نیست مفطرى را انجام دهد و اگر اطمینان به جنابت داشته با علم به مسأله، به طورى که نیّت از او متمشّى نشده، فقط قضا دارد.
احتلام در طول روز
سؤال1372.شخصى در روز ماه رمضان محتلم شده است، آیا فورا باید غسل کند، یا مىتواند تا غروب غسل نکند؟
پاسخ:لازم نیست فورا غسل کند.
اجبار زن به جماع
سؤال1373.اگر مردى زن خود را مجبور به جماع نماید، وظیفه زن به لحاظ قضا و کفاره چیست؟
پاسخ:کفاره روزه خودش و روزه زنش را باید بدهد، ولى اگر زن در بین جماع راضى شود، بنابر احتیاط واجب مرد دو کفاره بدهد و زن یک کفاره و در هر صورت زن باید قضاى روزه آن روز را به جا آورد.
ترشح پس از ملاعبه
سؤال1374. اگر خانمى با همسر خود در ماه مبارک رمضان شوخى و ملاعبه کند، سپس ترشّحى در خود ببیند،پاسخ:اگر منى انزال نشده و قصد انزال هم نداشته، اشکال ندارد.
میزان در تعدّد خواب
سؤال1375.آیا کسى که دچار خوابهاى کوتاه مدّت ـ مثلاً یک ربع ـ مىباشد و زود به زود بیدار مىشود، آیا هر کدام در حکم یک خواب محسوب گردیده و اگر غسل واجب نکرده، کفّاره روزه هم به گردنش خوهد آمد؟
پاسخ:اگر واقعا خواب برود، کم بودن زمان دخالتى ندارد.
فراموشى تیمّم
سؤال1376.شبى در ماه مبارک رمضان جنب شدم و چون امکان حمام کردن برایم نبوده، تصمیم گرفتم بعد از خوردن سحرى و قبل از اذان صبح تیمّم بدل از غسل نمایم. ولى متأسفانه پس از خوردن سحرى یادم رفت که تیمّم نمایم و هنگام اذان یادم افتاد و سریعا تیمّم کردم. آیا روزهاى که گرفتم صحیح بوده است؟
پاسخ:روزهى آن روز باطل است.
غسل کردن روزهدار هنگام اذان
سؤال1377.شخص جُنُبى قبل از اذان بیدار شده و مشغول غسل مىشود و در حین غسل، اذان مىگویند. آیا روزهى او صحیح است؟
پاسخ: اگر هنوز یقین به طلوع فجر ندارد، سریعا غسل را تمام کند و صحیح است.
تعارض بین خوردن سحرى و غسل
سؤال1378.شخص جنبى، ده دقیقه به اذان صبح بیدار شده و مدّت باقى مانده تا اذان را نمىتواند صرف خوردن سحرى و غسل کند، وظیفهى او چیست؟ با توجّه به این که اگر سحرى نخورد، به ضعف شدید منجرّ مىشود.
پاسخ: اگر سحرى نخوردن، سبب ضعف و مشقّت غیر قابل تحمّل عادةً مىشود، زود سحرى بخورد و به جاى غسل، تیمّم نماید.
جاهل به وجوب غسل
سؤال1379.روزه دارى که به وجوب غسل جنابت یا اصل جنابت جهل دارد (جاهل مقصّر)، آیا باید کفاره روزههایى را که در حال جنابت گرفته بدهد؟
پاسخ:وجوب آن مبنى بر احتیاط است
تعدّد غسل در ماه رمضان و باطل بودن یکى از آنها
سؤال1380.کسى در ماه مبارک رمضان چند غسل کرده، در روزهاى متعدد، بعد یقین کند یکى از این غسلها باطل بوده حکم روزههاى این شخص چه مىباشد؟
پاسخ:به مقدارى که یقین به بطلان روزهها دارد، روزهها را قضا کند.
غسل با خیال وسعت وقت
سؤال1381.فردى در سحرگاه ماه مبارک رمضان گمان مىکند وقت براى غسل وجود دارد و شروع به غسل جنابت مىکند؛ اما در اثناى غسل، وقت صبح داخل مىشود.آیا روزهاش صحیح است یا قضا و کفاره دارد؟
پاسخ:روزهاش صحیح است و قضا و کفّاره ندارد.
مفطر نبودن احتلام بعد از طلوع فجر
سؤال1382.فردى که پس از طلوع صبح محتلم مىشود، آیا روزهاش باطل است؟ چه وظیفهاى دارد؟
پاسخ:کسى که پس از طلوع فجر محتلم شده، تا قبل از ظهر مىتواند نیّت روزه کند، زیرا احتلام مفطر نیست.
آشکار شدن بطلان غسل بعد از اذان
سؤال1383.روزه دارى پس از اذان صبح متوجه مىشود که غسل او باطل بوده است، آیاروزهاش صحیح است یا قضا و کفاره دارد؟
پاسخ:در روزهى ماه رمضان روزهى او صحیح است و قضا و کفاره ندارد و در روزهى واجب معین هم همین طور است و در واجب غیر معین، روزهاش باطل است.
غلط بودن تیمّم روزه دار
سؤال1384.فردى روزه دار به علت تنگى وقت، تیمّم بدل از غسل کرده است، امّا در وسط روز متوجّه مىشود، به علت فراموشى ـ با وجود این که تیمّم صحیح را از روى رساله عملیّه بلد بوده ـ تیمّم را غلط انجام داده است. آیا روزهاش صحیح است؟
پاسخ:روزهاش صحیح است و قضا ندارد، زیرا تعمّد، صادق نیست.
روزه گرفتن با غسل باطل
سؤال1385.اگر غسل فرد جنب، به دلیل جهل به مسأله، داراى خللى بوده که مبطل بوده است و با همان غسل، روزه گرفته باشد، آیا کفاره دارد؟
پاسخ:عمل او تعمّد بر صبح کردن با جنابت نیست تا موجب قضا یا کفاره شود و این غیر از جهل به اصل وجوب غسل است که تعمّد صادق است.
جنابت اختیارى در شب ماه رمضان
سؤال1386.فردى که در شب ماه مبارک رمضان به آب دسترسى ندارد، آیا مىتواند به صورت اختیارى خود را جنب کند؟
پاسخ:جواز جنب نمودن اختیارى او مورد تأمل است. گرچه اگر خود را جنب نماید، روزهاش با تیمم صحیح است.
قضاى روزههاى در حال عادت
سؤال1387.خانمى هر سال پیش از ماه مبارک رمضان، عدد روزهاى عادتش را مىدانسته، لذا زودتر از ماه مبارک رمضان، روزه آن روزها را مىگرفته است. حکم روزههایش چگونه است؟
پاسخ:هر وقتى که روزه مىگرفته، براى سال قبل که قضا شده حساب مىشود و فقط روزهى سال آخر بر ذمّهاش است.
گرفتن جلوى عادت با استفاده از قرص
سؤال1388.آیا اگر با قرص جلوى عادت گرفته شود، براى روزه اشکال دارد؟
پاسخ:خیر.
به هم خوردن عادت در رمضان
سؤال1389.اگر کسى عادت وقتیه و عددیه داشته و طبق عادت قبلى پاک شده و پس از غسل روزههایش را گرفته است، ولى پس از یکى دو روز دوباره لکههایى را مشاهده نموده است، آیا این لکهها حکم حیض را داشته و روزههاى دو روز قبل را نیز باید دوباره قضا کند یا حکم استحاضه دارد و مىتواند بقیه روزها را نیز روزه بگیرد؟
پاسخ:اگر آن لکهها در قبل از ده روز کامل باشد، حکم حیض را دارد و روزههاى آن دو روز را هم باید دوباره قضا کند
سؤال: آيا مى توان از روزه ى مستحبّى به روزه ى واجب عدول كرد؟
پاسخ: كسى كه روزه ى قضا دارد، از او روزه ى مستحبى صحيح نيست؛ پس اگر قبل از زوال متوجه شد، مى تواند نيّت روزه ى واجب كند. بله، اگر در آخر شعبان به نيّت استحباب روزه گرفته، چنان چه در بين روز فهميد كه رمضان است، بايد به رمضان عدول كند و تجديد نيّت براى آن مى كند؛ هر چند بعد از زوال باشد، بنابر احوط.
نيّت روزه مردّد بين واجب و مستحبّ
سؤال: كسى كه نمى داند روزه ى قضا دارد يا نه اگر روزه بگيرد، به نيّت اين كه اگر قضا دارد قضاى واجب و گرنه مستحبّ باشد، آيا اين گونه نيّت كردن صحيح است؟
پاسخ: بله، صحيح است.
سؤال: آيا مى شود روزه اى به نيّت روزه ى قضاى احتياطى پدر و مادر گرفت كه اگر بر ذمّه ى آن ها روزه ى قضا است ادا بشود و اگر نيست، روزه ى مستحبّى خود انسان باشد؟
پاسخ: بله، مى شود.
نيّت روزه ى استيجارى قبل از ظهر
سؤال: آيا مى توان قبل از ظهر، نيّت روزه استيجارى كرد؟
پاسخ: اگر باطل كنندهاى روزه به جا نياورده و يا با جنابت وارد صبح نشده باشد، مى تواند تا قبل از ظهر نيّت روزه استيجارى نمايد.
انصراف از روزه و تجديد نيت
سؤال: كسى غير ماه رمضان قصد روزه كرده و بعد منصرف شده، ولى چيزى نخورده است. آيا مى تواند دوباره قبل از ظهر نيّت روزه قضاى ماه رمضان يا استيجارى كند؟
پاسخ: مانعى ندارد.
نيّت روزه براى جُنُبى كه قبل از ظهر غسل كرده
سؤال: شخصى قبل از طلوع فجر يا بعد از آن محتلم شده و قبل از ظهر غسل كرده و چيزى نخورده است، آيا مى تواند نيّت روزه ى قضاى ماه رمضان يا استيجارى كند؟
پاسخ: اگر قبل از فجر محتلم شده است، نمى تواند و اگر بعد از فجر محتلم شده است، مى تواند.
تعارض بين روزه ى نذرى و قضا
سؤال: كسى كه، هم روزه ى قضا و هم روزه ى نذرى دارد، كدام را بايد اوّل به جا بياورد؟
پاسخ: اگر وقت يكى تنگ است، اوّل آن را به جا آورد و اگر وقت هر دو وسيع است، مخيّر است كه هر يك را خواست انجام دهد.
نذر به جا آوردن قضاى روزه ى رمضان در سفر
سؤال: آيا انسان مى تواند نذر كند كه روزه ى قضاى ماه رمضان خود را در سفر بگيرد؟
پاسخ: صحيح نيست.
عدول از روزه ى مدت دار به روزه مدت دار ديگر
سؤال: عدول از روزه ى واجب مدت دار ـ مثل روزه قضا ـ به روزه ى واجب مدت دار ديگر ـ مثل روزه نذرى ـ جايز است يا نه؟
پاسخ: در قبل از ظهر اشكال ندارد.
جهل به زمان روزه ى قضا
سؤال: اگر شخصى نداند كه قضاى ماه رمضان را بايد تا رمضان بعد گرفت و گرنه كفّاره ى تأخير دارد، در اين صورت (ندانستن حكم)، اگر شخصى تا رمضان بعد روزه ى قضا را نگرفت، آيا كفاره ى تأخير واجب مى شود؟
پاسخ: علم و جهل در اين مسأله فرقى ندارد.
باطل كردن سهوى روزه
سؤال: اگر در روزه ى واجب يا مستحبّ سهوا مُبطلى به جا آورده شود، روزه چه حكمى دارد و آيا فرقى بين روزه ماه رمضان و غير آن هست يا نه؟ و آيا فرقى در روزه اى كه وقتش وسيع است يا غير آن وجود دارد؟
پاسخ: در غير بقاى بر جنابت، فرقى در عدم ابطال نيست و در آن مورد به مسأله ى 1317 رساله رجوع شود.
قصد روزه نبودن
سؤال: اگر روزه دارى قصد كند كه روزه نباشد ولى تا غروب افطار نكند و مبطلى انجام ندهد، آيا روزه اش باطل است و در صورت بطلان آيا كفاره دارد؟
پاسخ: اگر روزه ى واجب معين باشد، روزه اش باطل است و عدم وجوب كفّاره، محلّ تأمّل است. (مسأله ى 1270 رساله).
نيّت روزه يوم الشّك
سؤال: تكليف روزه دار در مورد نيّت روزه ى يوم الشّك چيست؟
پاسخ: روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اوّل رمضان، واجب نيست روزه بگيرد، و اگر بخواهد روزه بگيرد، نمى تواند نيّت روزه رمضان نمايد؛ بلكه بايد نيّت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنان چه بعدا معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مى شود و در صورتى كه قصد كند آن چه را كه فعلاً خدا از او خواسته است انجام دهد و بعد معلوم شود رمضان بوده نيز كافى است و چنان چه در چنين روزى به نيّت روزه قضا يا روزه مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه رمضان است، بايد نيّت روزه رمضان كند.
تبديل نيّت از مستحبى به قضا
سؤال: شخصى نيّت روزه مستحبى كرده؛ ولى قبل از ظهر مى فهمد كه روزه ى قضا بر ذمّه اش مى باشد، آيا مى تواند نيّت روزه قضا بكند و اگر نيّت كند، آيا ثواب روزه ى مستحبى را هم مى برد؟
پاسخ: بله، مى تواند نيّت روزه قضا كند و ثواب روزه ى مستحبى را هم مى برد.
زمان نيّت روزه
سؤال: شخصى در روزه ماه رمضان تا طلوع آفتاب خوابيده و نيّت روزه آن روز را نكرده، آيا مى تواند از آن هنگام نيّت روزه كند؟
پاسخ: اگر از شب قبل از خوابيدن نيّت داشته، همان كافى است.
ترديد در بطلان روزه
سؤال: اگر به گمان شخصى در روزه اش خلل ايجاد شده و شك دارد كه روزه اش باطل شده يا نه و اين ترديد بين بطلان و عدم بطلان چند ساعت طول مى كشد و بعد ترديدش برطرف شده و مى فهمد كه مبطل روزه انجام نداده است، آيا روزه اش صحيح است، در اين مورد چه فرقى بين روزه ى واجب و غير واجب وجود دارد؟
پاسخ: روزه اش صحيح است و فرقى بين اقسام آن نيست.
يوم الشّك
سؤال: مى دانيم اگر در يوم الشّك ـ كه نمى داند آخر شعبان است يا اوّل ماه رمضان ـ نيّت رمضان كند، روزه ى آن روز باطل است. آيا در مسأله ى فوق تفاوتى بين اين كه قبل از ظهر يا بعد از ظهر بفهمند وجود دارد به اين كه اگر ساعت 9 صبح فهميده باشد كه ماه رمضان است و تجديد نيّت كرد، آيا باز هم روزه ى آن روز باطل است و اگر باطل است، آيا مى تواند افطار كند؟
پاسخ: اگر قصد قربت متمشّى شد ـ مثل اين كه جاهل به مسأله بوده ـ اشكال ندارد و در صورت بطلان، نمى تواند افطار كند.
روزه در عيد فطر
سؤال: اگر كسى از روى بى اطلاعى در روز عيد فطر روزه بگيرد، چه حكمى دارد؟
پاسخ: اشكالى ندارد.
*********************************************
مبطلات روز
خوردن وآشامیدن
خوردن داروهايى كه جنبه ى غذايى ندارند
سؤال: آيا خوردن داروهاى خوراكى كه هيچ جنبه ى غذايى نداشته باشد و جهت تسكين دردهاى بيمارى به كار مى رود، باطل كننده روزه مى باشد؟
پاسخ: به حسب ظاهر، مثل خوردن ريگ است و در خوردنى هايى كه موجب بطلان روزه مى شود، چيزهاى معمول و غير معمول فرقى نمى كند. بله، ممكن است اگر محتاج به خوردن آن باشد، مضطرّ به افطار باشد.
داخل شدن خون دماغ در حلق
سؤال: اگر روزه دار خون دماغ شود، اگر سر را بالا بگيرد و خون دماغ داخل حلق شود، آيا روزه اش باطل است؟
پاسخ: مثل ترشّحات بينى است كه اگر به فضاى دهن نرسد و داخل حلق شود و در حال غير روزه هم اين كار معمول باشد، قطع نظر از عناوين ديگر مبطل روزه نيست.
چرك و خلط گلو
سؤال: آيا چرك و خلط گلو، روزه را باطل مى كند يا نه؟
پاسخ: اگر به فضاى دهان نرسد، باطل نمى كند.
جمع شدن اخلاط در دهان در حال نماز
سؤال: اگر بين نماز در دهان روزه دار اخلاط سر و سينه جمع شود، به صورتى كه اگر فرو دهد، روزه اش باطل مى شود و اگر بخواهد بريزد، بايد نماز را قطع كند. وظيفه اش چيست؟
پاسخ: اگر گرفتن آن به دستمال و مانند آن ممكن نباشد، قطع نماز براى ضرورت و عذر جايز است.
مسواك زدن
سؤال: آيا مسواك كردن با خمير دندان در حال روزه، اشكال دارد؟
پاسخ: اگر چيزى به حلق نرسد، اشكال ندارد.
تنفّس بخار آب در مواقع روزه دارى
سؤال: تنفّس بخار آب غليظ در حمام براى روزه دار چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر مشكوك است كه به حدّ غبار غليظ مبطل رسيده است يا نه، اشكال ندارد.
فرو بردن آب دهان مخلوط به خون
سؤال: اگر روزه دارى به دستور پزشك، آب دهان مخلوط به خون را فرو ببرد، روزه اش باطل است؟ در صورت بطلان، آيا قضاى روزه كافى است يا كفّاره هم دارد؟
پاسخ: اگر خون را عمدا فرو دهد، روزه اش باطل مى شود و فرقى بين ضرورت و عدم آن نيست. بلى، در مورد ضرورت كفّاره ندارد؛ ولى دستور پزشك به تنهايى ضرورت آور نيست.
افطار كردن بعد از خوردن سهوى غذا
سؤال: اگر انسان در روزه ى واجب سهوا چيزى بخورد و به خيال اين كه روزه اش باطل شده است افطار كند، آيا غير از قضا، كفّاره هم بر او واجب است؟
پاسخ: اگر جاهل قاصر و غير ملتفت به سوال از اين مسأله بوده، كفاره ندارد.
پاسخ: تا ممكن و ميسور است بايد خون را خارج كند و اگر ممكن نشد و ضرورت بر فرو بردن داشت؛ چون ضرورت، مفطر را از ابطال ساقط نمى كند، او از مصاديق مضطرّ به افطار است.
فرو بردن خلط سينه بدون اختيار
سؤال: روزه دارى كه خلط سينه به فضاى دهانش آمده، آن را نگه مى دارد تا پس از مدّت كوتاه ى به بيرون دهان بريزد. امّا ناگهان بدون اختيار آن را فرو مى دهد، آيا روزه اش صحيح است؟
پاسخ: صحيح است.
افطار با مالى كه خمس آن داده نشده است
سؤال: روزه دار با مالى كه متعلّق خمس است و خمس آن را نداده است، در ماه مبارك رمضان افطار مى نمايد، آيا كفّاره ى جمع دارد؟
پاسخ: كفّاره ى جمع ندارد، مگر در بعض موارد كه در هر صورت به حكم خوردن چيز غصبى است، مثل اين كه در تمام عين متعلّق خمس تصرّف شده باشد و او نيز قصد اداى از مال ديگر را نداشته باشد.
خوردن سهوى
سؤال: اگر در هنگام روزه چيزى سهوا از گلو پايين رود، آيا روزه باطل است؟
پاسخ: باطل نمى شود.
معيار خوردن در بطلان روزه
سؤال: معيار در خوردن و آشاميدن چيست؟ آيا به محض رسيدن به حلق، روزه را باطل مى كند يا فرو بردن اشيا روزه را باطل مى كند؟
پاسخ: معيار، داخل شدن در حلق است.
استعمال ناس
سؤال: مادّه اى است به نام ناس كه اعتيادآور است. درهر نوبت مقدار دو گرم يا بيشتر از آن را زير زبان مى گذارند و از اين طريق تأثير كامل آن ظاهر مى شود و بعد از دهان خارج مى كنند. آيا اين عمل در ماه رمضان باعث بطلان روزه مى شود؟
پاسخ: اگر چيزى به حلق نرسد، از جهت روزه اشكال ندارد.
فرو دادن پوست هاى خشكيده لب
سؤال: آيا فرو بردن پوست هايى كه گاهى اوقات از لب جدا مى شود و خشك است، روزه را باطل مى كند؟
پاسخ: بله، باطل مى كند.
افطار با اذان افق محل ديگر
سؤال: اگر با شنيدن صداى اذان تهران گمان كند كه اذان اصفهان شده و افطار كند، چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر غروب خورشيد (غايب شدن قرص خورشيد در زمين مسطح) به افق اصفهان شده بوده، اشكالى ندارد.
گرد و غبار گچ و سيمان
سؤال: آيا گرد و غبار اشيايى مانند آرد و گچ و سيمان، روزه را باطل مى كند؟
پاسخ: اگر عمدا فرد رود، موجب بطلان روزه مى شود.
زمان افطار كردن
سؤال: در ماه مبارك رمضان چه وقت مى توان افطار كرد؟
پاسخ: در وقت مغرب شرعى كه بنابر اظهر همان استتار (پنهان شدن) قرص خورشيد در افق مستوى (زمين مسطح) است.
استمناء چيست؟
سؤال: آيا استمناء يعنى آن كه انسان با خود كارى كند كه منى بيرون بيايد و يا اگر به تصويرى يا فيلمى نگاه كند و يا با تخيّل، منى از او خارج شود نيز استمناء است و روزه را باطل مى كند؟
پاسخ: فرقى نمى كند.
افطار كردن قبل از اذان مغرب
سؤال: يك روز اشتباها اذان مغرب كمى زودتر گفته شد و ما افطار كرديم، آيا روزه آن روز صحيح است؟
پاسخ: اگر بعد از غروب آفتاب بوده صحيح است، هر چند قبل از زوال حُمره مشرقيّه بوده است.
عدم اعتماد به اذان راديو و تلويزيون
سؤال: اگر كسى به اذان راديو و تلويزيون اعتماد نداشته باشد و يقين به دخول فجر صادق ننمايد، آيا مى تواند پس از پخش اذان از راديو و تلويزيون باز هم غذا بخورد؟
پاسخ: خلاف احتياط است.
**************************************
استمناء، جماع، باقى ماندن بر جنابت و حيض
استمناء بدون خروج منى
سؤال: اگر به قصد بيرون آمدن منى، استمناء كند ولى منى خارج نشود، آيا روزه اش باطل است؟
پاسخ: روزه اش باطل است، ولى كفّاره ندارد.
جهل به باطل شدن روزه با استمناء
سؤال: آيا روزه دارى كه استمناء كرده و نمى دانسته استمناء روزه را باطل مى كند، روزه اش باطل است؟ و در صورت بطلان، آيا كفّاره هم دارد؟
پاسخ: روزه باطل است و بنابر احتياط واجب، كفّاره جمع دارد؛ مگر در صورتى كه جاهل قاصر و غير ملتفت به سؤال باشد كه خصوص قضاى بعد از رفع قصور واجب است.
ملاعبه با همسر بدون انزال
سؤال: آيا بازى و شوخى كردن با همسر، بدون اين كه منى خارج شود، روزه را باطل مى كند؟
پاسخ: خير، باطل نمى كند.
ملاعبه ى با خود
سؤال: شخصى در ماه رمضان با خود بازى مى كند؛ ولى منى خارج نمى شود و علايم جنب هم در او نيست، بعد از ساعتى بول مى كند و مايع سفيد رنگى خارج مى شود كه شك دارد منى هست يا نه، حكم روزه ى اين شخص در صورت قصد انزال يا عدم انزال چيست؟
پاسخ: با قصد انزال، روزه اش باطل است.
ملاعبه با همسر همراه با انزال
سؤال: حكم روزه ى شخصى كه در ماه مبارك رمضان در حال بازى با همسرش جنب شده چيست؟
پاسخ: اگر قصد انزال داشته يا عادت او در اين كار اين بوده كه به انزال منجر مى شده، روزه وى باطل است.
انجام ندادن غسل بعد از جنب شدن
سؤال: روزه كسى كه جنب شده و بدون غسل و تيمم روزه گرفته، چگونه است؟
پاسخ: روزه اش باطل است.
جهل به حكم جنابت
سؤال: به علت ندانستن حكم جنابت در زمان جوانى و مجرّدى، نسبت به صحت نمازها و روزه هايم شك دارم، چه كنم؟
پاسخ: با شك، تكليفى نداريد.
سؤال: از ابتداى بلوغ مدت شش سال بر اثر نادانى و بدون عذر شرعى روزه نمى گرفتم، يك سال را هم بدون اين كه بدانم جنب هستم، روزه گرفته ام، وظيفه من چيست؟
پاسخ: تمام آن روزه ها قضا دارد و آن شش سال اگر جاهل مقصر بوديد، كفاره هم دارد و كفاره ى تأخير هم دارند.
غسل نكردن به علت كم رويى
سؤال: شبى به علت كم رويى نتوانستم غسل جنابت كنم، لذا عمدا يك روز ماه رمضان را روزه نگرفتم، اكنون وظيفه ى من چيست؟
پاسخ: مى توانستيد نزديك طلوع فجر تيمّم كنيد، ولى چون با جنابت وارد صبح شده و عمدا روزه آن روز را نگرفته ايد، قضا و كفاره بر شما واجب است.
استبراء پس از جنابت يا احتلام
سؤال: آيا استبراء يا بول ـ با اين كه مى داند بقاياى منى همراه بول خارج مى شود ـ روزه را باطل مى كند؟
پاسخ: خير، باطل نمى كند.
تأخير انداختن غسل جنابت
سؤال: اگر در ماه رمضان كسى بعد از اذان بيدار شود و متوجه گردد كه جنب است و غسل را تا عصر تأخير بيندازد، روزه اش صحيح است؟
پاسخ: بله، صحيح است.
غسل جنابت هنگام اذان صبح
سؤال: يا روزه دار مى تواند در هنگام اذان صبح، غسل جنابت كند؟
پاسخ: اگر قبل از اذان تيمم كرده است، مانعى ندارد.
خيال جنابت و غسل نكردن براى آن
سؤال:شخصى در ماه رمضان قبل از طلوع فجر، مايعى از خود ديده و خيال كرده كه محتلم شده، اما عملاً غسل نكرده است، ولى قبل از ظهر فهيمده كه جنب نبوده و آن مايع منى نبوده و مفطرى هم انجام نداده، آيا مى تواند آن روز را روزه بگيرد؟ و در صورت بطلان حكم اين شخص در روزه و كفاره و قضا چيست؟
پاسخ: جايز نيست مفطرى را انجام دهد و اگر اطمينان به جنابت داشته با علم به مسأله، به طورى كه نيّت از او متمشّى نشده، فقط قضا دارد.
احتلام در طول روز
سؤال:شخصى در روز ماه رمضان محتلم شده است، آيا فورا بايد غسل كند، يا مى تواند تا غروب غسل نكند؟
پاسخ: لازم نيست فورا غسل كند.
اجبار زن به جماع
سؤال: اگر مردى زن خود را مجبور به جماع نمايد، وظيفه زن به لحاظ قضا و كفاره چيست؟
پاسخ: كفاره روزه خودش و روزه زنش را بايد بدهد، ولى اگر زن در بين جماع راضى شود، بنابر احتياط واجب مرد دو كفاره بدهد و زن يك كفاره و در هر صورت زن بايد قضاى روزه آن روز را به جا آورد.
ترشح پس از ملاعبه
سؤال: اگر خانمى با همسر خود در ماه مبارك رمضان شوخى و ملاعبه كند، سپس ترشّحى در خود ببيند، وظيفه چيست؟
پاسخ: اگر منى انزال نشده و قصد انزال هم نداشته، اشكال ندارد.
ميزان در تعدّد خواب
سؤال: آيا كسى كه دچار خواب هاى كوتاه مدّت ـ مثلاً يك ربع ـ مى باشد و زود به زود بيدار مى شود، آيا هر كدام در حكم يك خواب محسوب گرديده و اگر غسل واجب نكرده، كفّاره روزه هم به گردنش خوهد آمد؟
پاسخ: اگر واقعا خواب برود، كم بودن زمان دخالتى ندارد.
فراموشى تيمّم
سؤال: شبى در ماه مبارك رمضان جنب شدم و چون امكان حمام كردن برايم نبوده، تصميم گرفتم بعد از خوردن سحرى و قبل از اذان صبح تيمّم بدل از غسل نمايم. ولى متأسفانه پس از خوردن سحرى يادم رفت كه تيمّم نمايم و هنگام اذان يادم افتاد و سريعا تيمّم كردم. آيا روزه اى كه گرفتم صحيح بوده است؟
پاسخ: روزه ى آن روز باطل است.
غسل كردن روزه دار هنگام اذان
سؤال: شخص جُنُبى قبل از اذان بيدار شده و مشغول غسل مى شود و در حين غسل، اذان مى گويند. آيا روزه ى او صحيح است؟
پاسخ: اگر هنوز يقين به طلوع فجر ندارد، سريعا غسل را تمام كند و صحيح است.
تعارض بين خوردن سحرى و غسل
سؤال: شخص جنبى، ده دقيقه به اذان صبح بيدار شده و مدّت باقى مانده تا اذان را نمى تواند صرف خوردن سحرى و غسل كند، وظيفه ى او چيست؟ با توجّه به اين كه اگر سحرى نخورد، به ضعف شديد منجرّ مى شود.
پاسخ: اگر سحرى نخوردن، سبب ضعف و مشقّت غير قابل تحمّل عادةً مى شود، زود سحرى بخورد و به جاى غسل، تيمّم نمايد.
جاهل به وجوب غسل
سؤال: روزه دارى كه به وجوب غسل جنابت يا اصل جنابت جهل دارد (جاهل مقصّر)، آيا بايد كفاره روزه هايى را كه در حال جنابت گرفته بدهد؟
پاسخ: وجوب آن مبنى بر احتياط است.
تعدّد غسل در ماه رمضان و باطل بودن يكى از آن ها
سؤال: كسى در ماه مبارك رمضان چند غسل كرده، در روزهاى متعدد، بعد يقين كند يكى از اين غسل ها باطل بوده حكم روزه هاى اين شخص چه مى باشد؟
پاسخ: به مقدارى كه يقين به بطلان روزه ها دارد، روزه ها را قضا كند.
غسل با خيال وسعت وقت
سؤال: فردى در سحرگاه ماه مبارك رمضان گمان مى كند وقت براى غسل وجود دارد و شروع به غسل جنابت مى كند؛ اما در اثناى غسل، وقت صبح داخل مى شود.آيا روزه اش صحيح است يا قضا و كفاره دارد؟
پاسخ: روزه اش صحيح است و قضا و كفّاره ندارد.
مفطر نبودن احتلام بعد از طلوع فجر
سؤال: فردى كه پس از طلوع صبح محتلم مى شود، آيا روزه اش باطل است؟ چه وظيفه اى دارد؟
پاسخ: كسى كه پس از طلوع فجر محتلم شده، تا قبل از ظهر مى تواند نيّت روزه كند، زيرا احتلام مفطر نيست.
آشكار شدن بطلان غسل بعد از اذان
سؤال: روزه دارى پس از اذان صبح متوجه مى شود كه غسل او باطل بوده است، آياروزه اش صحيح است يا قضا و كفاره دارد؟
پاسخ: در روزه ى ماه رمضان روزه ى او صحيح است و قضا و كفاره ندارد و در روزه ى واجب معين هم همين طور است و در واجب غير معين، روزه اش باطل است.
غلط بودن تيمّم روزه دار
سؤال: فردى روزه دار به علت تنگى وقت، تيمّم بدل از غسل كرده است، امّا در وسط روز متوجّه مى شود، به علت فراموشى ـ با وجود اين كه تيمّم صحيح را از روى رساله عمليّه بلد بوده ـ تيمّم را غلط انجام داده است. آيا روزه اش صحيح است؟
پاسخ: روزه اش صحيح است و قضا ندارد، زيرا تعمّد، صادق نيست.
روزه گرفتن با غسل باطل
سؤال: اگر غسل فرد جنب، به دليل جهل به مسأله، داراى خللى بوده كه مبطل بوده است و با همان غسل، روزه گرفته باشد، آيا كفاره دارد؟
پاسخ: عمل او تعمّد بر صبح كردن با جنابت نيست تا موجب قضا يا كفاره شود و اين غير از جهل به اصل وجوب غسل است كه تعمّد صادق است.
جنابت اختيارى در شب ماه رمضان
سؤال: فردى كه در شب ماه مبارك رمضان به آب دسترسى ندارد، آيا مى تواند به صورت اختيارى خود را جنب كند؟
پاسخ: جواز جنب نمودن اختيارى او مورد تأمل است. گرچه اگر خود را جنب نمايد، روزه اش با تيمم صحيح است.
قضاى روزه هاى در حال عادت
سؤال: خانمى هر سال پيش از ماه مبارك رمضان، عدد روزهاى عادتش را مى دانسته، لذا زودتر از ماه مبارك رمضان، روزه آن روزها را مى گرفته است. حكم روزه هايش چگونه است؟
پاسخ: هر وقتى كه روزه مى گرفته، براى سال قبل كه قضا شده حساب مى شود و فقط روزه ى سال آخر بر ذمّه اش است.
گرفتن جلوى عادت با استفاده از قرص
سؤال: آيا اگر با قرص جلوى عادت گرفته شود، براى روزه اشكال دارد؟
پاسخ: خير.
به هم خوردن عادت در رمضان
سؤال: اگر كسى عادت وقتيه و عدديه داشته و طبق عادت قبلى پاك شده و پس از غسل روزه هايش را گرفته است، ولى پس از يكى دو روز دوباره لكه هايى را مشاهده نموده است، آيا اين لكه ها حكم حيض را داشته و روزه هاى دو روز قبل را نيز بايد دوباره قضا كند يا حكم استحاضه دارد و مى تواند بقيه روزها را نيز روزه بگيرد؟
پاسخ: اگر آن لكه ها در قبل از ده روز كامل باشد، حكم حيض را دارد و روزه هاى آن دو روز را هم بايد دوباره قضا كند.