اخلاص، سرّ الهي
اخلاص به معناي پاكي و صفا، در فرهنگ قرآني به معناي رهايي از غير خداست. انسان مخلص كسي است كه از همه اسباب و علل بگذرد و تنها به خدا بپيوندد. رهايي انسان از غير خدا بويژه امور مادي و اعتباري بسيار سخت و دشوار است؛ زيرا طبيعت انساني به گونه اي است كه به سادگي نمي تواند از تعلقات مادي و اعتباري چون نام و نان بگذرد و نيت خويش را خالص گرداند و به جاي آنكه منظور نظر خويش را غير خدا قرار دهد، تنها همانند سابقون و ابرار به خداوند نظر كند و به دور از هرگونه توقعات، خدا را علت العلل بشناسد و به او توكل كند و تنها خدا را مقصود و مقصد سير حركات و كمالات خويش قرار دهد.
شايد براي بسياري اين معنا دشوار باشد كه از غير خدا بيزاري جويد؛ زيرا انسان به طور فطري و طبيعي به زيبايي ها و كمالات گرايش دارد، پس چگونه مي تواند نسبت به اين امور بيزاري جويد؟
اما با تأمل در آموزه هاي قرآني به سادگي مي توان دريافت كه مراد از كراهت و بيزاري نسبت به غير خدا، بيزاري از زيبايي ها و كمالات حقيقي و واقعي نيست، زيرا همه زيبايي ها و كمالات حقيقي، تجليات الهي در عالم هستند و گرايش به آنها در حقيقت چيزي جز گرايش به كمال مطلق يعني خداوند نيست كه منشا و خاستگاه همه كمالات است.
براساس آموزه هاي قرآني، فلسفه و هدف آفرينش، رسيدن همه آفريده ها به كمالات بايسته و شايسته خودشان است. از آن جايي كه گل سرسبد آفرينش، انسان است، خداوند از او مي خواهد تا خود را به مقام متاله (خدايي) شدن برساند تا مظهر خداوند در ربوبيت شود و پروردگاري را در مقام خلافت الهي به نمايش گذارد. پس لازم است تا هر انساني، كمالات را بشناسد و در پي تحقق آن در خود برآيد، اما در اين حركت و سير خود بايد همواره هوشيار و بيدار باشد تا هدف و چكاد سير خويش را از ياد نبرد؛ زيرا چكاد اين حركت و سير صعودي انسان مي بايست مطلق كمالات و كمال مطلق يعني خداوند باشد و خدايي شدن را فراموش نكند.
اين جاست كه اخلاص معناي واقعي خود را به نمايش مي گذارد؛ زيرا اخلاص به معناي پيراستن از هرگونه آميختگي است و انسان مخلص كسي است كه خود را از هرگونه شرك در مراتب برهاند و اجازه ندهد تا در هدف يا وسيله يا روش يا راه و مانند آن، غير خدا را وارد و همراه كند. انسان مخلص سير خود را از خدا به خدا و با توسل و توكل به خدا انجام مي دهد و در هيچ مرتبه اي غير را با خدا نمي آميزد.
نويسنده در اين مطلب بر آن است تا با نگاهي به آموزه هاي قرآني، موانع تحقق اخلاص در زندگي و انقطاع از خير خدا و اتصال به او را شناسايي و تبيين كند. با هم اين مطلب را از نظر مي گذرانيم.