1 - قدرت کنترل: احساس قدرت کنترلِ رویدادها، از جمله ویژگیهای یک انسان موفق است. به خاطر داشته باشید گرچه وقوع حوادث در اختیار ما نیست، ولی کنترلْ و مدیریت آنها و سرانجام هدایت شرایط در مسیر سازنده و تعالی بخش، در اختیار ماست.

2 - احساس تعهّد: یک انسان موفق در مقابل بحران، فردی متعهّد و مسئولیت پذیر است؛ چون او به حقیقتْ باور دارد و جریان زندگی را هدفمند و معنادار می داند، و اهمیت و ارزش خویشتن را در فرآیند هدفمندی آفرینش به نیکی درک می کند.

3 - تلاش و مبارزه: او به جای تسلیم شدن در مقابل حوادث زندگی با آنها روبه رو می شود و با شرایط بحران مبارزه می کند و با باور به اینکه رویدادهای پیش آمده، فرصتی برای رشد و تعالی هستند، خود را ملزم به تلاش و مبارزه در برابر حوادث و بحرانهای زندگی می داند.

4 - داشتن تفکّر مثبت: داشتن تفکّر مثبت نیز یکی دیگر از ویژگیهای شخصیتی افراد موفّق در مقابل بحران است. داشتن حُسن ظن و یا تفکر مثبت در برابر بحرانهای زندگی به شما کمک می کند که «گرایشهای پوچ و غیر منطقی» خود را کشف، و «افکار و روشهای سازنده» را جایگزین آنها کنید. یادگیری و به کار بستن این روش بسیار ساده، در کاهش تنش و بحران بسیار مؤثر است. علاوه بر این، به شما کمک خواهد کرد که «اعتماد به نفس» خود را تقویت کنید.(7)

عوامل و زمینه ها

در دنیای امروز، عوامل گوناگونی در بروز بحران در زندگی دخالت دارند. ما، در جهانی زندگی می کنیم که تمدّن نوین باعث گردیده بسیاری از مردم زیر تنشهای فزاینده، دچار بحران در زندگی باشند.

عوامل به وجود آورنده بحران که تنش زا خوانده می شوند، ممکن است جسمانی یا روانی باشند و منشأ آنها می تواند بیرونی یا درونی باشد.

انواع گوناگون محرکهای جسمی و روانی نظیر: رفتارهای خشن، یا منازعات و تعارضات درونی ممکن است به عنوان عاملی تنش زا عمل کنند. همچنین شرایط شغلی، وضعیت محیط کار، سبک روابط حاکم در محیط کار، سبک تفکر افراد، شرایط خانوادگی، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زمینه های محیطی و بیرونی به حساب می آیند.

به طور کلی هر گونه تغییر در روال متداول و روشهای رایج که نوعی از هم گسیختگی ایجاد کند (بسته به شرایط و گرایشهای کلی شما نسبت به مسائل)، می تواند با شدّت و ضعف متغیّر، نقشی بحران زا و تنش آفرین، ایفا کند.(8)

در بحران، چه رخ می دهد؟

شناخت علایم و واکنشهایی که بدن و روان در وضعیت مواجهه با بحران بروز می دهد، در شناسایی به موقع شرایط بحران زا نقشی مهم دارد. با آگاهی از این علایم خواهید توانست با اقدام بهنگام و به شیوه ای سازنده با بحران، مقابله کنید، و پیش از آنکه مهارناپذیر شود آن را کنترل و مدیریت نمایید.

برخی علایم هشدار دهنده

الف) بدنی

1 . درد معده و مشکلات سوء هاضمه

2 . گرفتگیهای عضلانی

3 . تپش قلب

4 . اسهال

5 . بیماری قلب

6 . کلسترول بالا

7 . خستگی و کوفتگی

8 . سردرد و احساس گیجی

9 . اختلال تنفّسی

10 . دردهای موضعی

ب) روانی

1 . کاهش یا نبودِ تمرکز، و از هم گسیختگی افکار

2 . تحریک پذیری زیاد با خشم

3 . وابستگی به دارو

4 . اضطراب و افسردگی

5 . فربهی یا بی اشتهایی

6 . اشتغال ذهنی

7 . شلختگی و نرسیدن به سر و وضع خود

8 . آغاز کردن کارهایی زیاد بدون به پایان رساندن آنها

9 . اختلالات جنسی .

همه علایم بالا و بسیاری دیگر می تواند از نشانه های فشار و تنش و بحران باشد. همه آنها به کیفیت زندگی لطمه می زنند تا آنجا که می توانند باعث مرگ شخص شوند.(9)

اکنون، شیوه های رهایی از دام بحران را در زیر می آوریم:

قاعده ای سحرآمیز برای رهایی از بحران

اگر می خواهید دستورالعمل کارآمد و مطمئنی برای رهایی از بحران و تنش داشته باشید، قاعده زیر را به نیکی فرا گرفته و بدان عمل کنید. این قاعده دارای سه مرحله است.

مرحله اوّل: قبل از هرچیز با صداقت، وضعیت را بدون واهمه تحلیل کنید و از خود بپرسید: «اگر نتوانم مسئله را حل کنم، بدترین چیزی که پیش می آید چیست؟» و چقدر احتمال دارد که این بدترین چیز، اتفاق بیفتد؟ و وقوع آن چقدر زندگی من را تحت تأثیر قرار می دهد؟ و آیا این تأثیرات برای ماهها و سالها باقی می ماند، یا موقّت و گذرا خواهد بود؟

مرحله دوم: پس از تصوّر بدترین چیزی که ممکن است روی دهد، سعی کنید خود را از نظر ذهنی و روانی برای پذیرش آن بدترین وضع - اگر لازم شود - آماده سازید و مطمئن باشید آرامش واقعی از

پذیرش بدترین شرایط پیش می آید؛ زیرا اگر ما بدترین وضعیت را بپذیریم، دیگر چیزی نیست که از دست بدهیم. و این امر، خودبه خود به معنای آن است که شاید هرچیزی را به دست آوریم. مثل تیم فوتبالی که تا دقیقه 85 باخته است، دیگر چیزی ندارد که بخواهد از دست بدهد. و این یعنی اولین گام برای غلبه بر پیامدهای هر بداقبالی.

مرحله سوم: از آن پس، در آرامش، وقت و نیروی خود را با خونسردی صرف تلاش برای بهبود بدترین وضعی کنید که از نظر روحی و ذهنی آماده پذیرش آن شده بودید. مطمئن باشید به هدف خواهید رسید.(10)

توکّل، اِکسیری چاره ساز

یکی از محوری ترین عوامل در کنترل و مهار بحران در زندگی، اتّصال به منبع آرامش بخش و مرکز تسکین دهنده، یعنی خداوند قادر مهربان است؛ او که مهر و شفقت و دلسوزی اش نسبت به بندگان از هر کس و هر چیز، برتر و بالاتر و قدرت و اراده اش افزون ترین و مسلّطترین است. بر این اساس، اتّصال به خداوند و توکّل به دامن قدسی اش، باعث رهایی از هر تنش و بحرانی گردیده و آرامش و شادمانی و نشاط را به ارمغان می آورد.(11)

نکته پایانی

با وجود آنچه گفته شد، در شرایط دشوار می توانید از مشاوران امینِ روانشناسی بالینی در این زمینه کمک بخواهید، و مطمئن باشید آنها آماده خدمت و کمک به شما هستند.

و سرانجام، همواره به خاطر داشته باشید که زندگی، مسئولیتی بزرگ در قبال خداوند، خودتان و دیگران است. پس لطفاً خوب زندگی کنید و از به هدر دادن کیفیت زندگی خویش، پرهیز نمایید.

خداوندا! هرچه بر عمر ما افزودی، بر کیفیت و برکت زندگی ما نیز بیفزا!

1. مدیریت منابع انسانی، حسن زارعی متین، ص 261 - 264 .

2. اصول کنترل استرس، وراپیفر، ترجمه: آرین ابوک، ص 159 .

3. چگونه بر نگرانی و اضطراب پیروز شدم، دیل کارنگی، ترجمه: علی ضرغام، ص 44 .

4. همان، ص 47 .

5. همان، ص 45 .

6. مقاله «مقابله با بحران در زندگی»، روزنامه همشهری، شماره 263 (9 / 11 / 1380).

7. اقتباس از نتایج تحقیقات دکتر گاپسا (gapsa) (در سال 1979م) در دانشگاه شیکاگو . شش مورد شخصیتهای تنش زا و غیرتنش زا، به نقل از: روانشناسی بالینی، نیما قربانی (1380)، با اندکی تصرّف .

8. ر.ک: مدیریت منابع انسانی، حسن زارعی متین، ص 264 - 268 .

9. ر.ک: مدیریت اثربخش، جان لاکت، ترجمه: سید امین اللَّه علوی، ص 67 ؛ اصول کنترل استرس، ص 50 - 63 .

10. چگونه بر نگرانی و اضطراب پیروز شدم، دیل کارنگی، ترجمه: علی ضرغام، ص 35 - 38.

11. «چون تصمیم گرفتی، بر خدا توکّل کن».(آل عمران، آیه 159)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: