ب) برنامه كوتاه مدت برای رفع افت تحصیلی:

1) تهيه كتاب های درسی و كمك آموزشی

2) همكاری نزديك اوليای مدرسه و والدين

3) ارزيابی عملكرد معلمان و تشويق معلمان

4) تقويت انگيزه های درونی دانش آموزان 

 

 

الف : علل آموزشی افت تحصیلی: 

1)   تراكم برنامه های درسی  .

2)   عدم برنامه ريزی تحصيلی مناسب .

3)   عدم وجود معلمان كافی و شايسته .

4)   عدم انطباق هدف و محتوای آموزش با علايق دانش آموزان .

ب : علل فردی افت تحصیلی :

1) هوش  

 2) رابطه معلم و دانش آموز  

  3) ميل و انگيزه                              

 4) آشفتگيهای عاطفی و هيجانی         

5) بلوغ             

6) نارساييهای جسمی                    

7) فراموشی

ج: مشكلات خانوادگی و افت تحصیلی: 

1) روابط و نظام آموزشی خانواده                  

2) اشتغال كودكان

3) فقدان والد ( يا والدين )                         

 4) بيسوادی والدين

5) غفلت والدین نسبت به نیازهای دانش آموزان

د: مشكلات محيطی و اجتماعی در افت تحصیلی: 

1) عدم وجود فضای آموزشی مناسب

2) فقر و محروميت اقتصادی

3) كمبود وسايل كمك آموزشی و رسانه های گروهی

4) مهاجرت و انتقال

5) عوامل منطقه ای ومحلی

 

اضطراب ـ ترس

علل اضطراب وترس :

1-  زندگی ماشينی ، كم رنگ شدن مناسبات و ارتباطات عاطفی

2-  كم توجهی به مسائل معنوی

3-  نگرانی از آينده تحصيلی و شغلی ، فقدان اعضای خانواده

4-  نگرانی مفرط از كسيختگی خانواده

5-  احساس ترس از قرار گرفتن در برابر يك شر و خطر احتمالی مثل فوت / يا بيماری نزديكان

پيشگيری و درمان :

1)از آنجا كه يكی از عوامل ايجاد كننده اضطراب ، ياد گيری از مـحـيـط و اطرافيان است ( رفتار اكتسابی ) بايد در جلسات يا كلاس های آموزشی ، والدين و خانواده را مطلع كرد و در صورت ابتلای هر كدام از افراد خانواده ، او را مورد درمان قرار داد .  

2) روان درمانی و دارو درمانی ( توسط متخصصين )

نحوه برخورد با مشكل :

( راه كار مداخله ی مناسب در مدرسه )

1)  پيشگيری  از اقدامات اضطراب زا در كلاس

2)  استفاده از تصوير سازی ذهنی و كوچك كردن موقعيت / اضطراب زا

3)  آموزش تنفس عميق

4)  ترغيب به ورزش

5)  مثبت اندیشی

    فرار از خانه و مدرسه : 

علل :

1)   فضای روانی و عاطفی خانوداه

2)   الگوی ناسالم همسالان  

3)   عدم ثبات قوانين و معيارهای اخلاقی در محيط خانه ، مدرسه و عدم حمايت های عاطفی خصوصاً از سوی اعضای خانواده ، همچنين نبود فرد يا افرادی كه سرپرستی و نظارت مدبرانه روی نوجوان داشته باشند.

4)   مشكلات تحصيلی ، جاذبه های شهری ، فقر مالی ، اعتياد والدين ، اختلاف با نامادی و ناپدری

5)  شكاف بين نسل ها ، تعارض و برخورد های ميان والدين و نوجوان

نحوه ی برخورد با مشكل :

1)   توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان

2)   توجه به مشكلات دوره ی بلوغ و نيازهای دانش آموزان

3)   بررسی دلائل غيبت

4)   تعيين حدود آزادی نوجوان و ميزان كنترل متعادل آنها در معاشرت با دوستان و  اوقات فراغت و تفريحات سازنده

5)  از بين بردن فاصله های عاطفی بـيـن والـديـن و مربیان ، با نوجوان و ايجاد زمينه ای برای گفتگو و طرح مشكلات آنها

6)  تغيير تصوير ذهنی نوجوان از خودش با تغيير نگرش اعضای خانواده و اوليای مدرسه ، تا او بتواند تصويری معقول از خود و شخصيت خود داشته باشد .

 

كم رويی

علل :

1)   محروميت از محبت خانوده

2)   نقص عضو يا بيماری های جسمی

3)  اختلال در گويش و تكلم

4)  شكست های متعدد و تحقير شدن نوجوان در حضور جمع

5)  عدم امنيت روانی در محيط خانه و مدرسه

6)  تنبيه ، توبیخ و  سرزنش دانش آموزان

7)  كنترل شديد تربيتی

نحوه برخورد با مشكل :   

1)   شركت دادن دانش آموزان در كارهای گروهی و فوق برنامه های مدرسه

2)   دادن مسئوليت به وی

3)  تشويق كلامی و غير كلامی به موقع

4) شناسايی توانمندی ها و نكات مثبت فرد و تقويت آنها

5) عدم سرزنش در جمع خانواده و مدرسه

6)  ايجاد آمادگی لازم جهت جرأت ورزی در ابراز و بيان عقايد خود ، همچنين پذيرش نظرات مخالف از طرف ديگران

7)  حمايت های عاطفی در جهت تقويت اعتماد به نفس در نوجوان

  كم توجهی به درس

( بی علاقه گی به انجام تكاليف درسی )

  يكی از دلائل بی توجهی به درس ، احساس بی تفاوتی و عدم حضور روانی در كلاس درس است . بديهی است كه دانش آموزانی كه در فرايند تدريس احساس بودن نكنند به طور ناخود آگاه نسبت به فعاليت های كلاس بی دقت می شوند . پس اگر معلم بخواهد توجه دانش آموزان را در كلاس جلب نماید بايستی احساس حضور دانش آموزان را افزايش دهد .

چگونه می توان اين حس را در دانش آموزان ايجاد و تقويت كرد ؟

روش های پيشنهادی :

1) استفاده از روش های مشاركتی و فعال در دانش آموزان :

اين روش ها به طور حتم دانش آموزان را تحريك می كند و بدون وجود آنها فرآيند تدريس استمرار نخواهد داشت . در اين روش دانش آموزان احساس مسئوليت كرده و در مناسبت های گروهی شركت می نمايند . لذا حضور فعال آنان موجب افزايش دقت و توجه به مفهوم درس می شود .

2)استفاده از شيوه های ارزشيابی مستمر :

يكی ديگر از عوامل مهم كاهش توجه ، عدم انعكاس عملكرد دانش آموزان است . اگر در فرآيند تدريس به طور مستمر فعاليت های دانش آموزان را ارزشيابی كنند و به صورت کوییز همواره كيفيت ياد گيری آنان را كنترل نمايند . مشكل عدم توجه به درس كاهش پيدا می كند

3) استفاده از روش های اكتشافی در فرآيند تدريس

ويژگی مهم روش های اكتشافی ، ايجاد جـذابـيـت در دانش آموزان است . زيرا آنان روحيه ی جستجو گری داشته و دوست دارند بر اثر تجربه و فعاليت ، به مفاهيم جديد پی ببرند ، اين روحيه در تدريس اكتشافاتی تقويت می شود .

 

دروغ گويی

علل دروغ گويی :

1)  شايع ترين علت دروغ گويی آن است كه دانش آموز برای فرار از تنبيه و مجازات كار اشتباهی كه انجام داده است دروغ می گويد ، اغلب دانش آموزانی كه والدين سخت گير دارند از ترس مجازات به اين ترفند توسل می شوند .

2)   ممكن است دانش آموز به دليل تنفر يا حسادت نسبت به همكلاسی خود دروغ بگويد .

3)  بعضی دانش آموزان به دليل خود كم بينی و بزرگ جلوه دادن خود به دروغ گويی متوسل می شوند .

_{4)  گاهی دروغ به صورت يك عادت در نوجوان ديده ميشود ، يعنی خود به دروغ گفتن عادت پيدا می كند .}

نحوه برخورد با مشكل :

1)  از سخت گيرهای بی جا و بی مورد در مدرسه و خانه پرهيز كنيم تا دانش آموز هميشه واقعيت را بپذيرد و همان را تحويل ما دهد .

2) ايجاد محيطی امن و آرام و بدون تنبيه جهت بيان واقعيت توسط دانش آموز

3)  ياد آوری نقاط ضعف دانش آموز به او بدون آنكه باعث ايجاد حس حقارت در او شويم

4)  تقويت نقاط قوت در دانش آموز يعنی به او اعتماد به نفس دهيم تا بتوانيم توانايی های خود را افزايش دهد .

5) بحث گروهی با دانش آموزان درباره ی علل دروغ گويی و بررسی نتايج آن و استفاده از نظرات دانش آموزان در تغيير رفتار

6) توصيه های تربيتی برای خانواده

 

خشم و پرخاشگری

علائم و نشانه ها :

1)  پرخاشگری فيزيكی     2)  صدمه رساندن به خود و ديگران        3)  صدمه رساندن به اموال ديگران با هدف آزاد رساندن

4)  فحش و ناسزا گفتن به ديگران         5)  مسخره كردن با هدف آزار رساندن         6)  نياز به جلب توجه و پذيرش

نحوه برخورد با مشكل :

1)  معلمين هيجانات و خشم خود را كنترل نمايند .         2)  توجه كافی به تفاوت های فردی دانش آموزان با مطالعه ی دقيق سوابق دانش آموز          3) پرهیز از تنبيه دانش آموز ، پرهيز از پيش داوری و قضاوت بی مورد      4)  شناخت كافی نسبت به ويژگی های دوران نوجوانی و بلوغ          5)  پذيرش بدون قيد و شرط و توجه كافی از ناحيه معلم

6)   همدردی ، مهر محبت ، تلقين و تذكر مثبت ، بيان گفتاری نرم ، ابراز عاطفه ، سكوت از طرف معلمين و اولياء دانش آموزان

 

افسردگی

علل افسردگی :

1)  محيط : محيط شامل عوامل هيجانی و عوامل فيزيكی است مانند جدايی ، مرگ والدين ، تغيير محل سكونت ، فقر و......

2)  بيماری جسمانی : ممكن است موجب بروز مشكلات عملی و عاطفی شوند

3) معلوليت جسمی : در برخی از افراد معلوليت های جسمی می تواند موجب اختلال هيجانی شود .

4) محروميت وكمبود ها : شامل محروميت های اجتماعی و اقتصادی و عاطفی

علائم و نشانه ها :

1)  گوشه گيری و كناره گيری از جمع        2)   عدم مشاركت فعال در گروه های دانش آموزی         3)  فقدان انگيزه برای فعاليت             4)  رفتارهای بی ثبات          5)   كاهش اعتماد به نفس       6)   افكار خود كشی گرايانه       7)  بدبينی

8)  عدم تحمل ديگران        9)   افت تحصيلی        

 نحوه برخورد با مشكل :

1)   نشاط و شادابی در وجود خود معلم

2)   ايجاد زمينه ی مشاركت دانش آموز متناسب با توانمندی و علايق اش

3)   ايجاد شرايطی كه دانش آموز موفقيت را تجربه كند

4)   پرهيز از تحقير دانش آموز

5)  نقش حمايتی معلم برای دانش آموز افسرده

6)  ايجاد زمينه های شادی و نشاط در كلاس درس  

 

 

عدم اعتماد به نفس

علل عدم اعتماد به نفس :

1) وقتی به نوجوان توجه كافی نداشته باشيم آنها را جدی نگيريم و همچنين مراقبت های عاطفی لازم رانسبت به آنها مبذول نكنيم . زمينه های عدم اعتماد به نفس را در آنها ايجاد خواهيم كرد

2)  عدم احساس ارزشمند بودن ، اعتماد به نفس نوجوان را كاهش داده و به تدريج در مورد توانايی های خود دچار ترديد می شود .

3)  تصوير ذهنی مبهمی كه گاه والدين و اوليای مدرسه پيش چشم نوجوان به نمايش می گذارند . اين باور را در او به وجود می آورد كه در آينده فرد موفقی نخواهد شد .

نحوه برخورد با مشكل :

1)   همدلی ، محبت ، درك صحيح از دوران بلوغ ، حمايت و پشتيبانی های درست و منطقی در بعد مادی ، معنوی و ايجاد حس موفقيت در نوجوان در دوران بلوغ برای پيشگيری از عدم اعتماد به نفس مهم و اساسی می باشد .

2)  نوجوان را تشويق كنیم كه احساسات مثبت و منفی خود را بروز دهد تا ما بتوانيم با همراهی و كمك خود او واكنش های سازگارانه ای را نسبت به رفع اثرات نا كامی در او به وجود بياوريم .

3)   تنبيه ، توبيخ ، سرزنش های مستمر ، انتقاد و خرده گيری های بی مورد سبب كاهش اعتماد به نفس شده و بر عكس توجه به نقاط مثبت شخصيت او باعث تقويت عزت نفس نوجوان خواهد شد .

4)   جلب توجه او به تفاوت های فردی و اينكه قادر است توانمندیهای مختلفی را بر اساس ويژگی های فردی خود كشف كرده و آنها را به كار گيرد .  

 

نقش معلمين در كاهش اضطراب دانش آموزان در امتحان و پرسش

  تعداد زیادی از معلمین به جلسه پرسش کلاسی و امتحان به عنوان وسیله انتقام از دانش آموز نگاه می کنند که در نهایت منجر به کسب نمره های بد دانش آموز و تنبیه و معرفی به دفتر و والدین می شود و از همه مهمتر مدرسه را به عنوان محیطی پر اضطراب و استرس به دانش آموز معرفی می کند ...

1 – جلسة امتحان دادگاه حسابرسي نيست و امتحان انتقام نيست.

2 – قبل از اتمام كلاسها و شروع امتحانات به دانش اموزان اطمينان بدهيد و انها را از امتحان نترسانيد .

3- به دانش اموزان بگوييد كه به سوالات پاسخ دهند .

4- قبل از امتحانات اصلي از امتحانات مستمّر و خود آزمايي به منظور آشنا كردن دانش اموزان با سؤالات و نحوه امتحان استفاده گردد.

5- از ايجاد رقابت ناسالم در ميان دانش آموزان اجتناب شود.

6- هدف امتحان بايد ارزيابي دانسته هاي دانش آموزان باشد ، نه ندانسته هاي آنان.

7- از انتظار وتوقّع بيش از حدّ در طرح سؤالات امتحان اجتناب نماييد.

8-در طرح سوال ،اصول سنجش و اندازه گيري خصوصاً سطح دشواري سوالات را رعايت نماييد .

9- در ارزشيابي ميزان ياد گيري دانش آموزان نبايد فقط نمره امتحان را ملاك و معيار قرار داد و از ديگر شيوه هاي ارزشيابي نيز استفاده كنيد وسعي نمايند . سٌوالات دشوار را در شماره هاي آخر قرار دهيد . 

منابع و مأخذ:

1- مقدسی پور ، علی ؛ اصول و روشهای آموزش مفاهیم دینی به کودکان ، ماهنامه معرفت ، شماره 75 

2- باهنر ، ناصر ؛ آموزش مفاهیم   همگام با روانشناسی رشد ، شرکت چاپ و نشر بین الملل ، پاییز 1380  

3 - مطهری ، محمد رضا ؛ کودک و آسیبهای اجتماعی ، ماهنامه پیام زن ، ش 119   
 

 

 

 

نظرات شما عزیزان: