پس در نزد آنها این حدیث از لحاظ سند در حد قطعی الصدور از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است. ما حدیث بخاری را مفّسر و مویدی برحدیث ذهبی می دانیم. حال می گوییم این حدیث بر چه چیزی دلالت می کند؟ خشنودی و غضب در انواع مردم از کجا ناشی می شود؟ حیات نباتات به دو عامل بستگی دارد؛ عامل اول قوت جذب و عامل دوم قوت دفع است، این دو قوت در حیات حیوان به صورت دو قوه خشنودی و خشم ظاهر می شود، که هر دو ناشی از طبع و غریزه اند، امّا در حیات انسانی چه؟ معنای حیات انسانی آن است که هریک از ما به درجه انسانیتی برسد که رکن و پشتیبان وجودش، عقلش باشد، «دعامه الانسان عقله» (علل الشرایع، جلد 1، ص 103.)اینجاست که عقل منشا تمام خشنودی ها و خشم ها در وجود انسان می گردد، امّا قبل از آن، منشا آن دو طبع و غریزه بود.

آیا من به مرحله انسانیتی که منشا خشنودی و خشمش، عقل است رسیده ام؟ می گویم: هرگز، اصلاً، هر عاقلی در اولین درجات تعقلش باید بداند که به درجه انسان عاقل نرسیده است، این اعتراف خیلی مهم است.

آیا ما تاکنون نفهمیده ایم که محک انسانیت مان و میزان آن چیست و به چه مقدار است؟ خوشحالی و خشم ما به خاطر حاجات بدنی ما است، هرکدام از ما در وجود خود بنگرد، هنگامی که شخصی که به او اطمینان و اعتقاد دارد او را ترک کند، آیا ناراحت می شود یا نه؟ این ناراحتی خود یک گناه است، به درجه انسانیت نرسیده است، هیچ کدام از ما به درجه انسانیت نرسیده است مگر اینکه منشا خشم و خشنودی او عقلانی باشد نه غریزی.
پس هرگاه در زندگی مان، منشا خشنودی و خشم مان را، حتی برای یک بار از عقل دیدیم، آن موقع است که برای یک بار انسان شده ایم، امّا اگر خشنودی و غضبمان ناشی از بطن و فرج بود مطمئناً از حیوانات خواهیم بود ولی در شکل انسان.

امّا انسان عقلانی کسی است که برای همیشه با خشنودی عقل، خشنود می شود و با خشم عقل، خشمگین می گردد. پس اگر کسی را در روی کره زمین پیدا کردید که به این درجه از شخصیت رسیده بود مرا خبر کنید تا پیش او بروم و نه تنها دستش را ببوسم، بلکه گرد وغبار گام هایش را نیز ببوسم.

بالاتر از این مرتبه مقامی است که ممکن است انسان به آنجا برسد، و آن زمانی است که اراده انسان، در اراده خداوند تبارک و تعالی فانی گردد، دیگر او اراده ای ندارد و اراده او عین اراده خداست. و این همان درجه ای است که تمام کارهایش «یرضی لرضا الله و یغضب لغضب ربّه» می شود. یعنی اگر فرزندش را کشتند، خشم او به خاطرخشم پروردگار است نه خشم نفسش و اگر فرزندش را زنده کردند به خاطر رضای خداوند خشنود می گردد، نه رضای نفسش، تصور این درجه بسیار مشکل است چه رسد به تحقق این امر!

این همان مقام عصمت خاتم الانبیاء(ص) است. عصمت آن مخلوقی که نظیرش در میان تمام مخلوقات وجود ندارد، کسی که حب و بغضش در حب و بغض خداوند فانی شده است. چیزی را دوست نمی دارد مگر اینکه خداوند آن را دوست بدارد و از چیزی خشمگین نمی شود مگر اینکه خداوند را از آن چیز خشمگین ببیند.

و این همان بشری است که به مقام «و ماینطق عن الهوی ان هو الاّ وحی یوحی» (از روی هوا و هوس حرفی را نمی زند و هرچه که می فرماید چیزی جز وحی خداوندی که به او نازل شده نیست. سوره نجم (53) ، آیه 3 و 4.)
رسیده است. و این همان درجه ای است که از آن به عصمت خاتمیه تعبیر می شود، عصمتی که غیر از عصمت ابراهیمیه است، عصمت ابراهیمیه نیز با عصمت یونسیه متفاوت است.

عصمت حضرت یونس(ع) هم عصمت است اما:

وذا النّون اذ ذهب مغاضباً فظنّ ان لن نقدر علیه فنادی فی الظّلمات ان لا اله الا انت سبحانک انّی کنت من الظّالمین.(سوره انبیاء (21)، آیه 87.)

و یاد آر حال یونس را هنگامی که از میان قوم خود غضبناک بیرون رفت و چنین پنداشت که ما هرگز او را در مضیقه و سختی نمی افکنیم آنگاه در آن ظلمت ها فریاد کرد که الهی، خدایی به جز ذات یکتای تو نیست تو از شرک و شریک پاک و منزهی و من از ستمکارانم.

او پیامبر خدا و معصوم است . اما خودش را محتاج می بیند که به مقامی بالاتر برسد «سبحانک انّی کنت من الظّالمین». که آن حضرت، قبل از آنکه وارد شکم ماهی شود به آن مقام نرسیده بود.

همچنین یوسف(ع) نیز پیامبر خدا و معصوم است. و برهانی که خداوند به او نشان داد، همان عصمتش بود:
و لقد همّت به وهمّ بها لولا ان رای برهان ربّه کذلک لنصرف عنه السّوء و الفحشاء انّه من عبادنا المخلصین.(سوره یوسف (12)، آیه 24.)

آن زن باز اصرار کرد و اگر لطف خاص خدا وبرهان روشن حق نگهبان یوسف نبود او هم به میل طبیعی اهتمام می کرد اینچنین عمل زشت و فحشا را از او دور کردیم که همانا او از بندگان معصوم ماست.
اما ایشان در یک درجه عصمت داشتند که:

و قال للّذی ظنّ انّه ناج منهما اذکرنی عند ربّک فانساه الشّیطان ذکر ربّه فلبث فی السّجن بضع سنین.(سوره یوسف (12)، آیه 42.)

آنگاه یوسف از رفیقی که او را اهل نجات یافت درخواست کرد که مرا نزد پادشاه یاد کن در آن حال شیطان یاد خدا را از نظرش ببرد بدین سبب در زندان چند سال محبوس ماند.

اما تسلیم مطلق نسبت به حب و بغض، خشنودی و غضب خداوند، مقامی خاص است که این مقام مخصوص برترین مخلوقات و خاتم پیامبران و آقای رسولان است، این مقامی است که می توان گفت: اوست که از خشنودی خدا خشنود و از غضب خدا خشمگین می شود، و از طرفی دیگر خداوند تبارک و تعالی نیز از خشنودی او خشنود و از غضب او خشمگین می شود.

آیا بخاری و ذهبی فهمیده اند که چه چیزی را روایت کرده اند:

انّ الرّب یرضی لرضا فاطمه و یغضب لغضب فاطمه.

و آیا فهمیده اند که اگر پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «همانا فاطمه(س) با خشنودی خدا خشنود و با غضب خدا غضبناک می شود».

این کلام دال بر این مطلب است که منشا خشنودی و خشم حضرت فاطمه(س) نفس ایشان نیست بلکه منشا آن خداوند تبارک و تعالی است. معنای این همان درجه عصمت کبری است که رسول الله(ص) دارد. بالاتر از آن، کلام پیامبر اکرم(ص) است که می فرمایند:

انّ الرّب یرضی لرضا فاطمه و یغضب لغضب فاطمه.

همانا خداوند از خشنودی فاطمه(س) خشنود و از غضب او غضبناک می شود.

این به چه معناست که به درجه ای برسد که «لام» خشنودی از طرف فاطمه(س) باشد (یعنی خداوند از خشنودی فاطمه(س) خشنود شود و این مقام بالاتر است از اینکه فاطمه(س) از خشنودی خدا خشنود گردد.)
اینجاست که معنای این سوال فهمیده می شود که فاطمه(س) را چه کسی می شناسد، این فاطمه(س) چه کسی است؟ و در جواب می گوییم: امام جعفر صادق(ع) کسی است که می داند فاطمه کیست، ایشان می فرمایند:
انّما سمّیت فاطمه فاطمه لانّ النّاس فطموا عن معرفتها.(تفسیر فرات، ص 581.)

همانا فاطمه، فاطمه نامیده شد، چرا که مردم از شناخت ایشان ناتوانند.

پس با دلیل ثابت کردیم که از معرفت و درک مقام حضرت فاطمه(س) عاجز هستیم، ما از معرفت آن درجه بالایی که خداوند متعال رضایش را در رضایت او و غضبش را در غضب او گذارده است عاجز هستیم، عاجز هستیم از معرفت این مخلوق ربانی و حورای انسانی، او کیست؟...

امیرمومنان حضرت علی(ع) در شب دفن پیکر مبارک حضرت فاطمه(س) می فرمایند:

امّا حزنی فسرمد و امّا لیلی فمسهّد.( امالی المفید، ص 281)

حزن و اندوهم همیشگی شد و خواب بر من حرام گشت.

بهتر است بدانیم کسی که این جمله را بیان می کند دنیا و آخرت را شناخته و هر دو آن ها را زیر پایش گذاشته است! چرا که اوست که فاطمه(س) را می شناسد. ملاحظه کنید هنگامی که برجنازه حضرت نماز می خواند چه می فرماید. آنچه برای او در کنار پیکر همسرش اتفاق افتاد، هیچ کجا رخ نداده است، نمی توانیم بیشتر از این بگوییم. از مصباح الانوار در بحارالانوار حدیثی از ابی عبدالله الحسین(ع) نقل شده است. که حضرت فرمودند:

انّ امیرالمومنین(ع) غسل فاطمه(س) ثلاثاً و خمساً، و جعل فی الغسله الخامسه الآخره شیئاً من الکافور، و اشعرها مئزراً سابغا دون الکفن، و کان هو الذی یلی ذلک منها، و هو یقول: اللّهمّ انّها امتک، و بنت رسولک، وصفیّک و خیرتک من خلقک، اللهّمّ لقنها حجتّها، و اعظم برهانها، و اعل درجتها، و اجمع بینها و بین ابیها محمد(ص). فلمّا جنّ اللیل غسّلها علیّ، ووضعها علی السریر، و قال للحسن: ادع لی اباذر فدعاه، فحملا الی المصلّی، فصلّی علیها ثم صلّی رکعتین، و رفع یدیه الی السماء فنادی: هذه بنت نبیک فاطمه ، اخرجتها من الظّلمات الی النور، فاضاءت الارض میلا فی میل!(مقتل حسین خوارزمی، ج1، ص 86 ؛ بحارالانوار، جلد 43، ص 214)

امیرالمومنین(ع)، فاطمه(س) را سه بار و پنج بار غسل دادند، در آخر غسل پنجم مقداری از کافور استفاده کردند و مئزری بر بدن آن حضرت پوشاندند و سپس فرمودند: خدایا، فاطمه از آنف تو و دختر رسول توست، صفی و برگزیده خلق توست، حجتش را به او نشان ده و مقام او را عالی گردان و بین او و پدرش جمع کن... و آن هنگام که شب شد، علی(ع) او را غسل داد و بر تختی خوابانید و رو به حسن کرد و گفت: اباذر را بیاور، و او آمد. حضرت فاطمه(س) را به سوی محراب حمل کرد و دوباره دو رکعت نماز به جا آورد، سپس دستانش را به سوی آسمان بلند کرد و فرمود: این دختر پیامبرت فاطمه است، او را از ظلمات خارج و به سوی نور هدایت فرما. در آن هنگام منطقه ای از زمین نورانی شد.

جمله آخر حضرت به چه معناست؟ ملاحظه بفرمایید، این جمله مجمل بیان شد، ممکن نیست جز برای غیرخدا این جمله گفته شود، می فرماید: خداوندا! فاطمه(س) را از این دنیای تاریکی ها گرفتی و به سوی نور، نور آسمان ها و زمین فرستادی.

ملاحظه بفرمایید که خداوند متعال دعای امیرالمومنین را اجابت فرمود. مثل اینکه خداوند به حضرت فرمود: بله، همان گونه که روح او را از نور پروردگارش خلق کردم او را به سوی نور فرستادم. و هنوز سخنان حضرت امیر(ع) تمام نشده بود که خداوند او را تصدیق نمود و نقطه نوری از بدن طاهر حضرت فاطمه(س) قسمتی از زمین را نورانی کرد.

این چه معنایی می دهد؟ به این معناست که «انّالله و انّا الیه راجعون» برای همه است، ولی فاطمه(س) به نور خدا پیوست، نوری که از آن خلق شده بود.

این مقام فاطمه است... روحش به نور خداوندی پیوست و اینگونه آن جهان از بدن طاهری که از عالم ظلمانی به عالم روحانی شتافت استقبال نمود.

این فاطمه است که به آن مقام رسید. که «انّ الربّ لیغضب لغضب فاطمه و یرضی لرضاها.» بهتر است که در اینجا به مناسبت اشاره ای کنیم به آنچه که بخاری در روایت صحیحه ای از عایشه آورده است که او گفت:
فاطمه(س) دختر رسول الله غضبناک شد و [یکی از صحابه] روی برگرداند، بعد از آن طولی نکشید که درگذشت.(صحیح بخاری، ج 4، ص 41.)

و از دیگری روایت کرده است که:

حضرت فاطمه(س) به علی(ع) وصیت کرده بود که او را مخفیانه دفن کند و آنها را از محل دفن او آگاه نسازد.

از این اعترافات می شود به نتیجه ای رسید که دو مقدمه دارد. مقدمه اول همان است که اهل سنت می گویند که انّ الله لیغضب لغضبها و همچنین می گویند که فاطمه(س) از آن صحابه غضبناک شد و از او روی برگرداند و در حالی که از او غضبناک بود درگذشت پس غضب خدا بر او حلال گشت و مقدمه دوم این است که خداوند می فرماید:

و من یحلل علیه غضبی فقد هوی.(سوره طه (20)، آیه 81.)

و هرکس مستوجب خشم من گردید همانا خوار و هلاک خواهد شد.

نوشتاری از حضرت آیت الله وحید خراسانی

 
پایگاه استاد حسین انصاریان

منبع: ماهنامه موعود شماره 54

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: