پیشینه نماز
پرسش 2 . آیا نماز در زمان ادیان پیش از اسلام بوده است؟ و اگر وجود داشته شکل
خواندن آن در ادیان مسیحى و یهودى و سایر ادیان آسمانى چگونه بوده است؟
با مطالعه پیرامون تاریخ ادیان و مذاهب و همچنین آیات و روایات نقل شده از معصومین
علیهم السلام، این مطلب کاملاً روشن مى گردد که قدیمى ترین عبادت در تمامى ادیان
نماز بوده است.
از هنگام اقامت حضرت آدم و حوا علیهماالسلام در زمین، خداوند نماز را بر حضرت آدم
علیه السلام واجب کرد10.
کشتى نوح علیه السلام داراى پنجره ها و سوراخ هایى بود که از آن نور خورشید به داخل
منعکس مى شد و از این طریق وقت نماز را تشخیص مى دادند11.
حضرت ابراهیم علیه السلام آن گاه که همسر و فرزند خود را در کنار کعبه نو بنیاد
نهاد، دست به دعا برداشت و به خداى متعال چنین گفت: خدایا من، خاندان خود را در
سرزمینى غیرحاصل خیز و کنار خانه ات ترک نمودم تا نماز را به پا دارند پس دل هاى
مردم را در هواى (گرو) آنان قرار ده12.
وقتى حضرت موسى علیه السلام به کوه طور آمد و پیام رسالت را دریافت نمود خداوند به
او فرمود: «من خداى یکتا هستم. پس مرا عبادت کن و نماز را به پا دار»13.
حضرت عیسى علیه السلام در گهواره به امر خداوند این گونه سخن گفت: «من بنده خدا
هستم که کتاب آسمانى را بر من نازل کرد و مرا پیامبر قرار داد و هر جا که باشم مرا
مایه برکت قرار داد و به نماز و زکات تا وقتى که جان در بدن دارم مرا توصیه
نمود»14.
علاوه بر پیامبران اولواالعزم، در آیات و روایات متعدّدى از نماز پیامبرانى همچون؛
شیث، ادریس، یونس، صالح، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، لوط، شعیب، داوود، زکریا، ایوب
علیهم السلام و... سخن به میان آمده که همگى گویا وجود نماز در تمامى ادیان و
شریعت هاى پیش از اسلام مى باشد15.
اما در خصوص کیفیت و چگونگى اقامه نماز در ادیان مسیحى و یهودى و سایر ادیان آسمانى
پیش از اسلام باید گفت: آنچه براساس تاریخ ادیان و آیات و روایات غیرقابل انکار
مى باشد این است که نماز به عنوان عبادت در کلیه ادیان وجود داشته و دارد و متناسب
با تکامل دین، روند تکاملى داشته است و این تکامل در دین مبین اسلام ـ همانند
جنبه هاى دیگر آن معارف، مثل قوانین، و مقرّرات اجتماعى ـ متناسب با انسان رشد
یافته عصر خاتمیت به اوج خود رسیده است16.
یهودیان روزى سه بار نماز مى خوانند. نماز صبح، نماز عصر و نماز مغرب. نماز در
کنیسه بهتر است و در صورتى که حداقل ده نفر مرد حضور داشته باشند، نماز جماعت
برقرار مى شود. در این حال یک نفر کاهن، لاوى یا مسن ترین فرد که عبرى را خوب
مى داند، جلو مى ایستد و دعاها و متونى از تورات را مى خواند. معروف ترین عبارتى که
مى خوانند شِمَعْ (بشنو) (Shema)نام دارد که عبارت است از: «اى اسرائیل بشنو؛ یهوه
خداى ما یهوهِ واحد است. پس یهوه خداى خود را به تمامى جان و تمامى قوّت خود محبّت
نما».17
شستن دست ها تا مچ (وضو) و بستن بازوبند و پیشانى بندى که در آن آیاتى از تورات
نوشته شده (تفیلین) (Tefilin) براى مردان در نماز صبح واجب است. قبله یهود شهر
اورشلیم است.
در مسیحیت نماز به شیوه خاصى که در اسلام وجود دارد مطرح نیست، بلکه آنها در برابر
خدا دعا بجا مى آورند. مسیحیان کاتولیک پیش از ورود به کلیسا با آب مقدس خود را
تطهیر مى کنند، به این صورت که دست خود را در آب فرو برده و به صلیب مى کشند.18
یکى از دعاهاى مرسوم براى برگزارى نماز، دعاى زیر است: «اى پدر ما که در آسمانى نام
تو مقدّس باد، اراده تو چنان که در آسمان است در زمین نیز به انجام رسد. نان کفاف
امروز ما را بده، گناهان امروز ما را ببخش چنان که ما نیز کسانى را که به ما بدى
مى کنند ببخشیم. ما را در آزمایش نیاور، بلکه از شریر رهایى ده؛ زیرا ملکوت، قوت و
جلال از آن توست. «آمین».19
البته برخى از حرکت هاى بدن مانند دست ها را رو به آسمان گرفتن و یا خم کردن زانو
در نماز مسیحیان مرسوم است.
بنا بر آنچه گفته شد؛ نماز در ادیان آسمانى گذشته نیز سابقه داشته است اگر چه
برگزارى آن به شکل هاى متفاوت بوده است.
نظرات شما عزیزان: