فلسفه تشدید قوانین جزائى و کیفرى در اسلام
پرسش : چرا اسلام، در مورد بعضى از گناهان، قوانین جزائى و کیفرى سخت و دشوارى مقرر نموده است؟ پاسخ اجمالی: پاسخ تفصیلی: در پاسخ به این سؤال باید توجه داشت که قوانین کیفرى اسلام گرچه ظاهراً سخت و شدید هستند، ولى در مقابل، راه اثبات جرم در اسلام به این آسانى نیست، و براى آن شرائطى تعیین شده که غالباً تا گناه علنى نشود، آن شرائط حاصل نمى گردد.
مثلاً: افزایش دادن تعداد شهود به چهار نفر براى اثبات زنا که در آیه 15 سوره «نساء» به آن اشاره شده، به قدرى سنگین است که فقط افراد بى باک و بى پروا ممکن است مجرم شناخته شوند، بدیهى است این چنین اشخاصی باید به اشدّ مجازات گرفتار شوند، تا عبرت دیگران گردند و محیط از آلودگى گناه پاک گردد.
همچنین براى شهادت شهود، شرائطى تعیین شده، از قبیل رؤیت و عدم قناعت به قرائن، و هماهنگى در شهادت، و مانند آن، که اثبات جرم را سخت تر مى کند.
به این ترتیب، اسلام، احتمال یک مجازات فوق العاده شدید را در برابر این گونه گناهکاران قرار داده، و همین احتمال، اگر چه ضعیف هم باشد مى تواند در روحیه غالب افراد اثر بگذارد.
اما راه اثبات آن را مشکل قرار داده تا عملاً در این گونه موارد اعمال خشونت به طور وسیع انجام نگیرد، در حقیقت اسلام خواسته اثر تهدیدى این قانون کیفرى را حفظ کند، بدون این که افراد زیادى مشمول اعدام شوند.
نتیجه این که: روش اسلام در «تعیین مجازات» و «راه اثبات جرم» روشى است که حداکثر تأثیر را در نجات جامعه از آلودگى به گناه دارد، در حالى که افراد مشمول این مجازات ها عملاً زیاد نیستند و به همین جهت ما از این روش به عنوان روش «سهل و ممتنع» تعبیر می کنیم. (5)
پی نوشت: (1). در اينكه ضمير «لَه» به چه كسى برمى گردد در ميان مفسّران گفتگوست، مشهور همان است كه در بالا گفتيم، يعنى به انسان برمى گردد كه در آيات قبل به او اشاره شده است.
بعضى احتمال داده اند كه به پيامبر يا به خدا برگردد، ولى اين دو احتمال با ذيل آيه سازگار نيست.
(2). تفسير برهان، ج 2، ص 283. (جلد3،صفحه283، چاپ بعثت).
(3). همان مدرک.
(4). نهج البلاغة، كلمات قصار، جمله 201.
(5). گرد آوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سی و یکم، ج 10، ص 169.
نظرات شما عزیزان: