احكام زكات فطره

امام صادق علیه‌السلام :«إنّ مِن تَمامِ الصَّومِ إعطاءَ الزَّكاةِ -یعنی الفِطرَةَ - كما أنَّ الصَّلاةَ على النبِی صلى الله علیه وآله مِن تَمامِ الصّلاةِ، لأ نّه مَن صامَ ولَم یؤَدِّ الزَّكاةَ فلا صَومَ لَهُ إذا تَرَكَها مُتَعَمِّداً.» (الفقیه: 2/ 183/ 2085)

الف:چه زمانی باید زکات فطره داد؟ بعد از اثبات حلول ماه شوال مى‌تواند فطره را کنار بگذارد؛ اگر نماز عید فطر مى‏خواند، بنابر احتیاط واجب باید پیش از نماز پرداخت کند یا کنار بگذارد و اگر نماز عید نمى‏خواند، تا ظهر روز عید فطر مهلت دارد.

مسئله1) پرداخت فطریه پیش از ماه رمضان، کفایت نمى‏کند؛ ولى مى‏تواند آن را به عنوان قرض به او بدهدودر روز عید فطر، طلب خود را بابت فطره حساب کند.

مسئله 2) اگر شخص فطره را كنار بگذارد، نمى‌‏تواند از آن استفاده كند و بعد به جاى آن مال ديگرى بگذارد ، بايد همان را كه كنار گذاشته، براى فطره بدهد.

ب:چه کسی بایدزکات فطره بدهد؟ کسانی که در شب عید فطر مکلف باشند و فقیر نباشند و نان‌خور دیگران هم نباشند.

مسئله 1) زکات فطره بر تمام افرادی که شرائط وجوب زکات فطره رادارند، واجب میشود؛ چه روزه گرفته باشند و یا نگرفته باشند

 مسئله 2)میهمان اگر در حدی باشد که عرفاً نان‌خور حساب شود،زکات فطره اش بعهده صاحب خانه است-مانندکسی که گهگاه برصاحب خانه میهمان می شود ویاچندشبی قبل یابعداز شب عید هم میهمان است برخلاف کسانی که یک شب به میهمانی دعوت می شو ندو عرفاً نان‌خور به حساب نمی‌آیند که زکات فطره بر عهده خودشان است

مسئله 1) اگر ميهمان فطره خودش را بدهد، در فرضى که نان خور محسوب شود اگر با اجازه صاحب خانه و از طرف او فطره خودش را بدهد، از عهده ميزبان ساقط مى‌‏شود.

مسئله 2) اگر زن به جهت نياز شوهر، در تأمين مخارج زندگى كمك كند؛ اگر نان‏خور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان‏خور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطره‌‏اش را بدهد.

س1) كسي كه فراموش كرده‌است زكات فطره اش را بپردازد، تكليفش چيست؟

ج) زكات فطره ازوي ساقط نمى‌‌شود و واجب است آن را ـ بدون نيّت ادا يا قضا ـ جدا كرده و بپردازد.

س2) همسرم از سادات مى‌‌باشد، ولي خودسيّد نيستم، آيامي توانم فطريه مربوط به همسرم را به سادات بپردازم؟

ج) ملاک در پرداخت فطريه معيل (پرداخت کننده فطريه) است نه عيال، بنابراين شما نمى‌‌توانيد فطريه خود را به سيّد بپردازيد هر چند همسر شما از سادات باشد.

ج)به چه کسانی باید پرداخت ؟ مصرف زکات فطره مانند مصرف زکات اموال است، اما احتیاط مستحب است که حتی‌المقدور به «فقرا» داده بشودو اگر فقرا نبودند،درموارد دیگرمثل مسجد و امور خیر و امثال اینها مصرف گردد.

س1) آیا می توان به مؤسسه های خیریه برای تأمین نیازهای داروئی ودرمانی بیماران سرطانی تحت پوشش خود فطریه پرداخت نمود؟

ج) اگر مؤسسه یادشده از بیماران فقیر در اخذ و صرف فطریه وکالت داشته باشد و به نحو مشروع صرف آنان نماید، اشکال ندارد.

س2 آیامی توان به نهادها و مؤسساتی مانندکمیته امداد فطریه پرداخت کرد؟

ج ) اگر اطمینان حاصل شود که زکات فطره رابه مصرف فقرا میرسانند، پرداختن به آنهااشکال ندارد.

س3) آيا جايز است زكات فطره را در امور فرهنگى و مذهبى كه باعث نشر معارف دين مى‌‏شود صرف كرد؟

ج) صرف زكات فطره در راه نشر معارف دين اشكال ندارد؛ ولى احتياط اين است که آن را به فقير بدهند

س4) آيا پدر مى‌‏تواند زكات فطره را به فرزند دانشجوى خود كه محتاج است، بدهد؟

ج) اگر فرزندان فقير باشند، پدر و مادر بايد مخارج واجب آنان را بپردازند و نمى‌‌توان چيزى از زكات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دين و يا مايحتاجى كه تأمين آن بر پدر واجب نيست اشكال ندارد.

س5)آيا جايزاست زكات فطره را به عنوان هديه،به خويشاوندان آبرومندو مستحق داد؟

ج) مى‌‏تواند به عنوان هديه بدهد و لازم نيست به او بگويد زكات فطره است؛ ولى بايد در نيّت قصد زكات كند.

س6) آيا دادن فطريه به برادر جايز است؟

ج) اگر فقير باشد جايز است؛ بلكه اختصاص زكات فطره به خويشاوندان و همسايگان و كسانى كه به‌خاطر دين ترك وطن كرده‌‏اند و فقها و خردمندان و غير آن‌ها كه داراى امتيازاتى باشند، مستحب است.

 س7) آيا زكات فطره را مى‌‏توان به خانواده فقير غير متدين داد؟

 ج) در زكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مى‌‏دهد، بنابر احتياط نبايد زكات فطره داد.

 س8) آیاجايز است زکات فطره را در شهر ديگرى بدهيم؟

 ج) اگر در محل و شهرزکات دهنده مستحق پيدا نشود، مى‌‏تواند آن را به شهر ديگرى ببرد.

س9)اگر شخصى وضع مالى خوبى ندارد و براى مداواى بيمارى دختر بچه‌اش که هزينه زيادى دارد نيازمند پول است، آيا زکات فطره به او تعلق مى‌‌گيرد؟ واگربعدها معلوم شودكه مستحق نبوده چه حكمي دارد؟

ج) اگر فقير است، زكات فطره بر او واجب نيست و مى‌‌توان زكات فطره به اوداد ؛ و اگر بعدامعلوم شود که فقير نبوده، چنانچه مالى كه به او بعنوان زکات فطره به اوداده شده است، از بين نرفته باشد، مى‌‌توان پس گرفت و به مستحق داد و اگرامکان پس گرفتن نباشد، بايد پرداخت کننده از مال خودفطره را بدهد.
 

د:چه چیزی باید داد

س1) زكات فطره را بايد از قوت متعارف داد، يا قوت شرعى؟

 ج) اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اينها داده شود، كفايت مى‌‏كند و منحصر به قوت غالب نيست.

ه: چه مقداربایدبدهد؟
شخص بايد براى خودش و كسانى كه نان خور او محسوب مى‌‏شوند، براى هر نفر سه كيلو از خوراك مردم (مانند گندم، جو، خرما، كشمش، برنج، ذرت و يا مانند اينها) و يا پول يكى از آنها را به مستحق بدهد.




 

دریافت نشریه موازین شماره 200 (مخصوص چاپ)