تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
جلسه هفتم ره توشه ماه محرم ۱۳۹۹،حضرت زینب(س) نماد صبر جمیل
کاری از گروه تولید محتوای معاونت فرهنگی وتبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
مقدمه
بی‌تردید حضرت زینب(سلام الله علیها) شخصیتی تأثیرگذار در تاریخ و اسوه‌ای جامع و کامل برای همگان است. شخصیتی که در نهضت عظیم کربلا، نقش اساسی و سرنوشت‌سازی در حفظ و ماندگاری و جاودانگی این قیام داشته است. مهم‌ترین و برجسته‌ترین بخش زندگی حضرت زینب(سلام الله علیها)، صبر و مقاومت در بُعد اجتماعی و سیاسی است که به عنوان بارزترین خصیصه آن بزرگوار به شمار می‌آید؛ موضوعی که ابعاد مختلف آن در رویدادهای گوناگون زندگی آن حضرت کاملاً مشهود و محسوس است و از او به عنوان شخصیت نمونه و نماد صبر جمیل ساخته است.
در این نوشتار، تصویری از نوع و کیفیت صبر جمیل آن حضرت به عنوان الگوئی جاودانه ارائه می‌شود.مفهوم صبر جمیل و موارد استعمال آن در قرآن واژه شناسان صبر را در مقابل جزع و به معنای حبس، منع، خودداری و شکیبایی آورده‌اند؛ چنان که خلیل بن احمد می‌نویسد: «الصبر: نقیض الجزع؛ صبر نقیض جزع است». احمد بن فارس نیز در تعریف آن نوشته است: «الصبر هو الحبس؛ صبر عبارت از همان حبس است». از آنجایی که این واژه جنبه اخلاقی دارد، علمای علم اخلاق نیز به تعریف واژه صبر پرداختند. مرحوم نراقی; در تعریف این واژه می‌نویسد: «صبر یعنی ثبات و آرامش نفس در سختی‌ها، بلاها و مصائب و پایداری و مقاومت در برابر آن‌ها؛ به‌طوری که از گشادگی خاطر و شادی و آرامشی که پیش از حوادث داشت، بیرون نرود و زبان خود را از شکایت و اعضای خود را از حرکات ناهنجار نگه دارد».
در فرهنگ قرآنی، واژه صبر معنای دقیق و بلندی دارد. راغب اصفهانی می‌نویسد: «صبر عبارت است از وادار نمودن نفس به آنچه که عقل و شرع اقتضا می‌نماید و بازداشتن آن از آنچه که عقل و شرع نهی می کند».
واژه «جمیل» به معنای زیبا، نیکو و آراسته است. توصیف صبر با لفظ جمیل از این روست که ممکن است ایستادگی و شکیبایی در برابر ناملایمات، شایسته و مورد پسند نباشد؛ زیرا امکان دارد شخص عکس‌العملی از خود نشان دهد که از نظر عرف یا عقل یا شرع بد شمرده شود. از این رو صبر جمیل بر اساس افراد، متفاوت خواهد بود؛ چه بسا عملی در برابر ناملایمات در عرف منطقه‌ای صبر جمیل به شمار آید و نزد عرف منطقه دیگر یا در نظر شرع، صبر جمیل نباشد. بنابراین باید برای شناخت صبر جمیل معیار و ملاک‌هایی در نظر گرفته شود.
بر اساس آموزه‌های دینی صبر جمیل، صبری است که برای رضای خدا باشد، تداوم داشته باشد، شکوه و بی‌تابی در آن نباشد، هرگز یأس و ناامیدی در آن راه پیدا نکند، به کفر و ناسپاسی منجر نشود، موجب ذلت و خواری نگردد و افزون بر اراده و انگیزه درونی، از امدادهای الهی استمداد گرفته شود.
در قرآن کریم صبر جمیل در سه مورد به کار برده شده است:
۱. هنگامی که پیراهن خونین یوسف(علیه السلام) را برای پدر آوردند، فرمود: «بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمیلٌ وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ عَلی ما تَصِفُون؛ هوس‌های نفسانی شما این کار را برایتان آراسته! من صبر جمیل (و شکیبایی خالی از ناسپاسی) خواهم داشت و در برابر آنچه میگویید، از خداوند یاری می‌‌طلبم».
۲. دومین مورد نیز در رابطه با صبر حضرت یعقوب(علیه السلام) بر مصیبت فراق فرزندش حضرت یوسف(علیه السلام) است که می‌فرماید: «قالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمیلٌ عَسَی اللَّهُ أَنْ یَأْتِیَنی بِهِمْ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْعَلیمُ الْحَکیمُ؛ (یعقوب) گفت (هوای) نفس شما، مسأله را چنین در نظرتان آراسته است! من صبر می‌کنم، صبری زیبا (و خالی از کفران) امیدوارم خداوند همه آن‌ها را به من بازگرداند؛ چرا که او دانا و حکیم است!».
۳. سومین مورد در رابطه با توصیه خداوند متعال به پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله) در مقابل استهزا، تکذیب و آزار کافران و مشرکان است که می‌فرماید: «فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً؛ پس صبر جمیل پیشه کن».
جلوه‌هایی از صبر جمیل زینب کبری(سلام الله علیها)
نگاهی به زندگی حضرت زینب(سلام الله علیها)، گواه بر این است که زندگی و حیات آن حضرت آمیخته با صبر جمیل بوده است که در اینجا به اختصار به بعضی از جلوه‌های آن اشاره می‌کنیم.
۱. مقاومت در برابر مصیبت‌ها
مصائب حضرت زینب(سلام الله علیها) در تمام تاریخ کم نظیر است. آن حضرت در برابر تمام مصائب، نمونه و تجسم عالی صبر جمیل بود. مقاومت و شکیبایی در راه پاسداری از حریم دین و ولایت، انجام وظیفه خویش به مقتضای عقل و شرع، کنترل نفس خود در برابر ناملایمات، ضعف نشان ندادن در مقابل دشمن، عدم شکوه به مردم، حفظ عزت و کرامت و ...، از ویژگی‌های صبر جمیل زینبی است.
مصائب حضرت زینب(سلام الله علیها) را می‌توان به دو قسم تقسیم کرد. قسم اول مصائب زندگی در مدینه است. وقایعی چون از دست دادن جدش رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله) در سن پنج سالگی، هجوم به خانه مادرش فاطمه(سلام الله علیها)، آتش زدن خانه، بردن پدرش علی(علیه السلام) به مسجد برای گرفتن بیعت، وارد کردن ضربات بر حضرت زهرا(سلام الله علیها) و شهادت مادر گرامی‌اش و خانه‌نشینی پدر بزرگوارش علی مرتضی(علیه السلام) تمام این حوادث در زندگی حضرت زینب(سلام الله علیها) واقع شد؛ اما مانند کوه صبر و مقاومت کرد و هرگز شکوه نکرد.
قسم دوم از مصائب حضرت زینب(سلام الله علیها) مربوط به قیام عظیم عاشورا و شهادت حضرت سیدالشهدا(علیه السلام)، یاران، فرزندان و اهل‌بیت آن حضرت و نیز مصائب دوران اسارت است.
مرحوم شیخ محمد حسین اصفهانی; معروف به کمپانی، درباره صبر حضرت زینب(سلام الله علیها) می‌گوید:
لَهَا مِن الصَّبرِ عَلَى المَصَائِبِ مَا جَلَّ أَن يُعَدَّ فِى العَجَائِب
در نحوه صبر و مقاومت حضرت زینب(سلام الله علیها) در مقابل مصیبت‌ها چند نکته مهم وجود دارد که بسیار حائز اهمیت است:
۱. در تمام این مصائب حضرت زینب(سلام الله علیها) بر نفس خود مسلط بود و هرگز بی‌تابی، جزع و فزع نکرد، عنان و اختیار خود را از دست نداد، رفتار ناپسندی از خود نشان نداد که عزت و کرامتش لطمه ببیند؛ بلکه همیشه قوی و قدرتمند در صحنه مصیبت حاضر شد. شیخ مفید; در کتاب الارشاد می‌نویسد:
هنگامی که اهل‌بیت: وارد مجلس عبیدالله بن زیاد شدند، حضرت زینب(سلام الله علیها) عزتمندانه در گوشه‌ای از قصر الاماره نشست. این صحنه آنقدر جلب توجه کرد که ابن‌زیاد پرسید: «این زن کیست که این چنین در گوشه‌اى نشسته؟». کسی جواب نداد. ابن‌زیاد تا سه مرتبه تکرار کرد، گفتند: «این زینب(سلام الله علیها) دختر فاطمه(سلام الله علیها) دختر رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله) است». ابن‌زیاد وقتی این جمله را شنید، رو به حضرت کرد و گفت: «حمد خدای را که شما را رسوا کرد و شما را کشت و دروغتان را آشکار ساخت». حضرت زینب(سلام الله علیها) با آن همه مصائبى که دیده بود، برخاست و گفت: «اَلْحَمدُللَّهِ الَّذي اَکْرَمَنا بِنَبِيِّهِ مُحَمَّدٍ وَ طَهَّرنَا مِنَ الرِّجْسِ تَطْهيراً، واِنَّما يَفْتَضِحُ الفاسِقُ وَ يَکذِبُ الفاجِرُ، وَ هُوَ غَيْرُنا؛ حمد خدایی را که ما را گرامی داشته به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و به ما کرامت بخشید و ما را پاک و پاکیزه از رجس و پلیدى داشت. همانا فاسق رسوا می‌شود و فاجر دروغ می‌گوید و بحمدلله، از آن‌ها نیستیم و آن‌ها دیگرانند». این جملات همانند پتک آهنین بر فرق عبیدالله بن زیاد وارد شد؛ به‌طوری که غضبناک و خشمگین شد و قصد کشتن حضرت زینب(سلام الله علیها) کرد.
ابن‌طاووس در کتاب لهوف نقل می‌کند که حضرت زینب(سلام الله علیها) در پاسخ ابن‌زیاد که خود را مست قدرت پوشالی و پیروزی ظاهری می‌دید، فرمود: «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا؛ من چیزی جز زیبایی نمی‌بینم».
این جمله که عمق بینش و اندیشه حضرت زینب(سلام الله علیها) را در تحلیل حوادث و مصیبت‌ها نشان مى‌دهد، نمایان‌گر «صبر جمیل» آن حضرت است که در مقام عمل از آن برخوردار بود و با اراده قوی و عزمى استوار در مقابل ظالمان ایستاد و مصیبت‌ها و شدائد را به فرصت‌ها تبدیل کرد تا ستمگران را رسوا، و عزت و کرامت اهل‌بیت: را حفظ کند.
۲. حضرت زینب(سلام الله علیها) مصائب را مشیت و امتحان الهی می‌دانست و ایمان داشت که آنچه اتفاق می‌افتد، بدون حکمت الهی نیست. خداوند این مصائب را وسیله‌ای برای امتحان و ابتلا قرار داده است تا اولیای الهی به مقام قرب و درجات بالا برسند. همان خدایی که این حوادث و مسائل را مقدر می‌کند، قدرت تحمل و مقاومت را نیز می‌دهد و به صابران، اجر و پاداش عطا می‌کند. حضرت زینب(سلام الله علیها) خواست و مشیت و اراده الهی را بر همه چیز ترجیح می‌داد و نظام هستی را نظام احسن می‌دانست؛ از همین رو بود که همه چیز را زیبا می‌دید.
وقتی در قتلگاه بدن قطعه قطعه برادرش را دید، به جای ضعف در برابر دشمن با صبر و مقاومت، بدن برادرش را بلند کرد و رو به آسمان گفت: «ألَّلهُمَّ تَقَبّل مِنَّا هَذا القُربَان؛ خدایا این قربانی را از ما بپذیر». در مجلس یزید نیز وقتی آن خطبه معروف را ایراد نمود، خداوند را حاکم و داور قرار داد و فرمود: «اى یزید! تو هر نیرنگى خواهی بزن و هر اقدامی که می‌توانی، انجام بده و از هر کوششی دریغ منما. به خدا قسم! هرگز نمی‌توانی نام ما را محو کنی و وحی ما را خاموش کنی و به منتهای مقام ما برسی و هرگز نمی‌توانی ننگ این ستم را از خود بزدایی؛ رأی تو سست و ایام دولت تو اندک است». این نگاه توحیدی حضرت زینب(سلام الله علیها)، همان صبر جمیل است که نسبت به حوادث و مصیبت‌ها درس‌آموز و الگوست.
۳. حضرت زینب(سلام الله علیها) در تمام این حوادث و مصیبت‌ها به همراهی خدا و پاداش الهی امید داشت و معتقد بود که انسان مظلوم، تنها و بی‌یار و یاور نیست. حضرت مقاومت را از خدا می‌دانست؛ چون بر اساس آیات قرآن، صبر و مقاومت یک نعمت بزرگ از جانب خداست؛ چنان که در قرآن آمده است: «وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ؛ صبر کن و صبر تو، جز به توفیق خدا نیست». آن حضرت می‌دانست که در این نهضت عظیم، اجر و پاداش فراوان است که تنها در سایه صبر و مقاومت به دست می‌آید؛ زیرا خداوند «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ؛ خدا با صابران است» و به صابران وعده پاداش بغیر حساب داده است: «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ؛ صابران پاداش خود را بدون حساب دریافت می‌کنند».
حضرت زینب(سلام الله علیها) نصرت و پیروزی واقعی را در صبر و مقاومت می‌دید؛ زیرا از جدش رسول‌خدا چنین آموخت: «وَ اعْلَمْ أَنَ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْر؛ بدان که یقیناً نصرت و پیروزی با صبر و مقاومت است». امام حسین(علیه السلام) نیز هنگام آخرین وداع با اهل‌بیت:، به خواهرش زینب(سلام الله علیها) سفارش کرد که صبور باشد و در مقابل دشمن بی‌تابی نکند. حضرت زینب(سلام الله علیها) با این تفکر و عقیده و صبر جمیل، تمام مصائب را تحمل کرد تا این قافله عشق به سر منزل مقصود برسد و نهضت عظیم عاشورا ماندگار و ثمربخش گردد و با صبر جمیل خود، دشمن را از پای درآورد.
۲. ایراد خطبه در برابر دشمنان
حضرت زینب(سلام الله علیها) بعد از حادثه عاشورا، با سلاح صبر جمیل توانست مانند کوهی استوار در مقابل دشمنان بایستد و در فرصت‌های مناسب، با شناخت موقعیت‌ها به ایراد خطبه‌های انقلابی و مقاومتی بپردازد تا از این طریق رسالت خود را در پیام‌رسانی و حفظ قیام عاشورا انجام دهد. خطبه انقلابی و مقاومتی آن حضرت در بازار کوفه، در شرایطی که دو روز قبل در روز عاشورا آن همه مصیبت دیده بود، آنچنان کوبنده، عمیق و محکم ایراد شد که گویا مردم کوفه دوباره صدای خطبه‌هاى علی(علیه السلام) را می‌شنیدند. همه دچار حیرت شدند و صدای گریه آنان بلند شد. زمانی که حضرت زینب(سلام الله علیها) با صدای قوی و رسا گفت: «يا أَهْلَ الْكُوفَةِ، يا اَهْلَ الْخَتْلِ وَ الْغَدْرِ...، أَلا فَلا رَقَأَتِ الْعَبْرَةُ وَ لا هَدَأَتِ الزَّفْرَةُ، إِنَّما مَثَلُكُمْ كَمَثَلِ الَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّة أَنْكاثاً؛ ای مردم کوفه، ای اهل نیرنگ و فریب، ای مردم خیانتکار و پیمان‌شکن، آیا گریه می‌کنید، اشکتان خشک نشود، ناله‌هایتان آرام نگیرد، مثل شما همانند آن زنی است که رشته‌های خود را پس از محکم تابیدن، باز کرد».
این خطبه آنچنان در عمق وجود افراد اثر گذاشت که منشأ تغییر و تحول بزرگی در مردم کوفه شد و زمینه انقلاب مردم علیه ابن‌زیاد را فراهم کرد. در شام نیز وقتی یزید آن اشعار کفرآمیز را خواند. حضرت زینب(سلام الله علیها) با تلاوت آیه ۱۰ سوره روم، همچون شیرزنی خشمگین جوابی دندان‌شکن به گردن‌کشی‌ها و بلندپروازی‌های یزید داد و او را با خطاب «یابن الطلقاء» تحقیر نمود، سرنوشت دردناک ظالمان در دنیا و آخرت را به او یادآور شد، او را بازنده و شکست‌خورده معرفی کرد و ماهیت آنان را افشا نمود و فرمود:
ای یزید! برای تو کافی است در قیامت به دادگاهی وارد شوی که قاضی آن خدا باشد و خصم و طرف دعوای تو محمد(صلی الله علیه و آله) و پشتیبان او جبرئیل، در روز قیامت نه تنها تو به مکافات اعمال ضد انسانی خواهی رسید؛ بلکه آن‌هایی که تو را در این مسند نشاندند و بر گُرده مسلمین سوار کردند، سزاى همکاری‌های خود را دریافت خواهند نمود. آن روز است که بدانید چه سرنوشت دردناکی دارید و یکی پس از دیگری بدبخت و بیچاره‌تر، ناتوان‌تر و شکست‌خورده‌تر خواهید بود. جایگاه تو در جهنم است و به زودی به اجداد خود در جهنم ملحق خواهی شد، و در آن جا خواهی گفت که ای کاش نبودم و چنین جنایتی مرتکب نمی‌‌شدم.
حضرت زینب(سلام الله علیها) در کوفه مردم را مورد خطاب قرار داد، اما در شهر شام به صورت مستقیم به یزید حمله کرد و این سخنان کوبنده را به یزید و کارگزاران حکومتی او بیان داشت که این دلیل بر موقعیت‌شناسی دقیق آن حضرت است. صلابت، هیبت، شجاعت، قاطعیت، حکمت و ... در خطبه‌های حضرت زینب(سلام الله علیها) برخاسته از روحیه ایمان، اعتماد به خدا و صبر جمیل آن حضرت است که او را به عنوان الگوی جاودانه و ماندگار معرفی نموده است.
۳. صبر و مقاومت بر محور دین و ولایت
یکی از ویژگی‌های صبر جمیل، مقاومت بر محور دین و ولایت است. هر چند صبر و مقاومت در برابر سختی‌ها، ستم‌ناپذیری، تسلیم نشدن در برابر ظالمان، تحمل سختی‌ها در میدان مبارزه و ... ارزش است، اما ارزش واقعی در صبر و مقاومت بر محور دین و ولایت است.
آنچه که باعث شد از میان افراد صبور، حضرت زینب(سلام الله علیها) به عنوان قهرمان صبر و مقاومت و «نماد صبر جمیل» باشد، این است که آن حضرت در تمام مراحل مبارزاتی، بر محور دین و ولایت صبر و مقاومت کرد. او در انجام رسالت خود در دوران پر از فراز و نشیب اسارت کاری انجام نداد که بر خلاف دستورات دین یا برخلاف نظر امامت و ولایت باشد.
وقتی عبیدالله بن زیاد از پاسخ امام سجاد(علیه السلام) خشمگین شد، دستور داد آن حضرت را بکشند؛ زینب کبری(سلام الله علیها) خودش را سپر امام سجاد(علیه السلام) کرد و گفت: «ای ابن‌زیاد! دست از ما بردار. آیا هنوز از خون‌هایمان سیراب نشدی؟ آیا کسی از ما را باقی گذاشتی؟ اگر می‌خواهی او را (امام سجاد(علیه السلام)) بکشی، مرا هم بکش». ابن‌زیاد با مشاهده این ایستادگی و دفاع جانانه از کشتن امام سجاد(علیه السلام) صرفنظر کرد.
حضرت زینب(سلام الله علیها) تسلیم محض امامت بود، چه در دوران امام حسین(علیه السلام) و چه در دوران امام سجاد(علیه السلام) حتی در لحظه‌ای که خیمه‌ها را آتش زدند، نزد آن حضرت آمد و از امام کسب تکلیف کرد. بنابراین یکی از جلوه‌های صبر جمیل حضرت زینب(سلام الله علیها) در ولایتمداری اوست. او در زمینه ولایتمداری، ثابت‌قدم و استوار بود؛ حتی ذره‌ای در این مسیر کوتاه نیامد و همواره در معرفی آنان کوشید و حتی فرزندانش را در این راه تقدیم کرد.
۴. صبر توأم با معرفت و بصیرت
از دیگر ویژگی‌های صبر جمیل، معرفت و بصیرت است. اگر صبر و مقاومت توأم با معرفت و بصیرت نباشد، نه تنها ثمربخش نیست؛ بلکه آثار زیانبار و پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت. تاریخ افراد بسیاری را به خود دیده است که در مبارزه خود صبر و مقاومت کردند، ولی به دلیل نداشتن معرفت و بصیرت به نتیجه نرسیدند، عاقبت بدی پیدا کردند و ضرر جبران‌ناپذیری وارد نمودند و همان کاری را انجام دادند که دشمنان و مخالفان می‌خواستند. حضرت زینب کبرى(سلام الله علیها) که در خانه وحی تربیت شده و در دامان ولایت علوی و فاطمی رشد پیدا کرده بود، از همان دوران کودکی نشانه‌های ایمان و معرفت و بصیرت در او نمودار بود و در دورانی که مسئولیت سنگین نهضت عاشورا را بر عهده گرفت، توانست با همان صبر جمیل، صبر توأم با معرفت و بصیرت الگویی برای همگان باشد.
زینب کبرى(سلام الله علیها) با معرفت و بصیرت کامل در قیام عاشورا حاضر شد، حمایت و دفاع از امامش را وظیفه خود دانست، در روز عاشورا با طمأنینه و آرامش بدن‌های قطعه قطعه شش برادر، دو فرزند و ده‌ها نفر از بستگان و یاران باوفای حضرت سیدالشهدا(علیه السلام) را مشاهده کرد و در کوفه در مقابل خودخواهی‌های عبیدالله بن زیاد و در شام در مقابل ترفندهای یزید با صلابت ایستادگی کرد تا تکلیف خود را در برابر خدا و ولی خدا ادا کرده باشد و ظالمان را رسوا و نهضت امام حسین(علیه السلام) را زنده نگه دارد.
امام سجاد(علیه السلام) درباره علم و معرفت عمه‌اش حضرت زینب(سلام الله علیها) فرمود: «أَنْتِ بِحَمْدِاللَّهِ عَالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَيْرُ مُفَهَّمَة؛ بحمدلله تو دانشمند معلم ندیده و فهمیده فهم‌نیاموخته هستی». حضرت زینب(سلام الله علیها) هرگز در مقابل تحقیر، تکذیب و تهمت دشمنان اظهار ضعف یا سستی نکرد؛ بلکه مانند کوهی استوار و سربلند ایستاد و روشنگری نمود و هرگز شکوه و شکایتی به مردم نداشت و اگر شکوه‌ای داشت، به خدا نمود؛ همچنان‌که در سخنان پایانی خود در مجلس یزید فرمود: «فَإِلَى اللَّهِ الْمُشْتَكَى وَ الْمُعَوَّلُ وَ إِلَيْهِ الْمَلْجَأُ وَ الْمُؤَمَّل؛ پس به درگاه خدا شکایت می‌برم و بر او توکل می‌کنم و او را امید و پناه خویش قرار می‌دهم».
این همان «صبرجمیل» است که زینب کبری نماد برجسته و ماندگار آن است. این بانوی بزرگوار در همه عرصه‌های خانوادگی، سیاسی و اجتماعی و در تمام عصرها و زمان‌ها، الگوی کاملی برای مقاومت و پایداری است. او سرفراز و بلندقامت ایستاد و مسیر زندگی در ناملایمات را با رفتار و گفتار خود تعریف کرد. او به همگان آموخت که می‌توان در برابر ظالمان ایستاد و سرخم نکرد.
نگارنده: سید احمد میرعمادی
فهرست منابع
۱. احمد بن فارس؛ معجم مقاییس اللغه؛ تصحیح عبدالسلام محمد هارون؛ چاپ اول، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ ق.
۲. ابن‌طاووس، علی بن موسی؛ اللهوف علی قتلی الطفوف؛ ترجمه احمد فهری زنجانی؛ چاپ اول، تهران: نشر جهان، ۱۳۴۸ ش.
۳. الهی، حسن؛ زینب کبری(سلام الله علیها) عقیله بنی‌هاشم؛ قم: مؤسسه فرهنگی آفرینه، ۱۳۷۵ ش.
۴. بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نورالله؛ عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الآیات و الاخبار و الاحوال؛ تصحیح محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی؛ چاپ اول، قم: مؤسسه الامام المهدی، ۱۴۱۳ق.
۵. حر عاملی، محمد بن حسن؛ وسایل الشیعه؛ تصحیح مؤسسه آل‌البیت:؛ چاپ اول، قم: مؤسسه آل‌البیت:، ۱۴۰۹ ق.
۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ تصحیح صفوان عدنان داوودی؛ چاپ اول، بیروت ـ دمشق: دارالقلم ـ دارالشامیه، ۱۴۱۲ ق.
۷. طبرسی، احمد بن علی؛ الاحتجاج؛ تصحیح محمدباقر خرسان؛ چاپ اول، مشهد: نشر مرتضی، ۱۴۰۳ ق.
۸. علم الهدی، علی بن حسین؛ امالی المرتضی؛ تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم؛ چاپ اول، قاهره: دار الفکر العربی، ۱۹۹۲ م.
۹. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ چاپ دوم، قم: نشر هجرت، ۱۴۰۹ ق.
۱۰. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ ق.
۱۱. مفید، محمد بن محمد؛ الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد؛ تصحیح مؤسسه آل‌البیت:؛ چاپ اول، قم: کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ ق.
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران؛ تفسیر نمونه؛ چاپ دهم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ ش.
۱۳. نراقی، محمدمهدی؛ جامع السعادات؛ بیروت: اعلمی، ۱۴۲۲ ق.
نظرات شما عزیزان:
