پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباط تان با اين مرکز.
موسيقي که عبارت از نواختن آلات(مثل ساز و دايره و سنتور) است ، بر دو قسم است: حرام و حلال.
موسيقي حرام عبارتند از: آهنگ هايي که مطرب(شادي آفريني که معمولا در انسان تحول غير اختياري ايجاد کند و انسان را از خدا غافل نمايد) و متناسب باشد با مجالس لهو و لعب و عياشي و گناه.
موسيقي که به اين کيفيت نباشد و يا مشکوک باشد که از نوع حلال است يا از نوع حرام، حلال است. (1)
‌اما علّت تحريم موسيقى و غناي حرام اين است که ،غنا و موسيقي‌هاي شهوت زا انسان را به لهو و لعب و عيّاشى و دور شدن از خداوند سوق مي‌دهد که مخالف فلسفه خلقت انسان است ، نيز باعث تزلزل اعتقادات مذهبى مي‌شود، از اين رو ‌از رسول گرامى اسلام(ص) نقل شده: «‌سه چيز قلب انسان را پر قساوت مي‌کند: شنيدن و گوش دادن به‌صداها و گفتارهاى لهو؛ دنبال صيد رفتن براى خوشگذراني؛ به دربار شاهان رفت و آمد كردن».(2)
‌همو فرمود: «‌چهار چيز قلب را فاسد مي‌كند و موجب نفاق قلبى مي‌شود: گوش دادن به لهويات؛ فحّاشي‌كردن؛ به دربار سلاطين رفت و آمد كردن و دنبال صيد رفتن».(3)
‌امام صادق(ع) فرمود: «‌زن آوازه خوان (‌مغنيّه) ملعون است . هر كس او را به منزل دعوت كند و به او پول‌بدهد، ملعون است».(4)
‌علي(ع) فرمود: «‌پولى كه به آوازه خوان هرزه داده مي‌شود، حرام است».(5)
‌يكى از اصحاب رسول خدا از جايى عبور مي‌كرد. صداي موسيقى شنيد. انگشت‌هايش را در گوشش كرد تا‌ صدا را نشنود و سپس گفت: با پيامبر از جايى مي‌گذشتيم كه چنين بود. پيامبر با دست‌هايش گوشش را‌ گرفت تا صدا را نشنود».(6)
‌باز رسول الله فرمود: «‌غنا و آوازهاى لهوى (‌ترانه) باعث نفاق در قلب مي‌شود».(7) و فرمود: «‌از شنيدن‌چنگ و غنا دورى كنيد. آن ها در قلب شما نفاق ايجاد مي‌كند»(8)؛ يعنى كم كم طورى مي‌شويد كه ظاهراً مسلمان‌هستيد، ولى در عمل و كردار اسلام را قبول نداريد.
‌آثار بد موسيقى بر فرد و جامعه:
1 ـ اعتياد به موسيقي: يكى از آثار سوء موسيقى اين است كه نوازنده يا شنونده را معتاد مي‌كند و اين اعتياد پيامد‌هاي بدى دارد.
2 ـ سر و صداى زياد براى دستگاه شنوايى زيان آور است.
3 ـ تأثير سر و صداى زياد بر روح و روان انسان نيز يكى از آثار بد موسيقى قلمداد مي‌شود.
‌سر و صداى زياد حساسيت را نسبت به حمله ويروس‌ها زياد مي‌كند و ناراحتي‌ها كليوي، زخم معده و‌ فساد دندان‌ها را در پي دارد.(9)
4 ـ تأثير موسيقى بر معده: بر اساس آزمايش‌هايى كه پرفسور «‌لودويگ دوملينگ» درباره موسيقي‌هاى شب‌كوتاه، موزارت، سمفوني، سرنوشت بتهون، موزيك بيت، آوازهاى پاپ يعنى موزيك مدرن نسل جوان انجام‌داده و آزمايش‌هاي مكررّ انجام گرفته، ترشح عصاره گوارشى معده و اسيد كلريدريك در كسانى كه به موزيك‌پاپ گوش كرده بودند، پيش از سائرين تقليل و كاهش يافته بود.(10)
5 ـ تأثير منفى موسيقى در عمر در بررسي‌هايى كه محققّان كرده‌اند، از بين 46 نفر موسيقي‌دان و نوازندگان‌ايتاليايي، فرانسوي، انگليسي، آلمانى و غيره، متوسط عمر آنان 47 سال بوده است.
‌بنابراين موسيقى مخصوصاً موسيقي‌هاى هيجان آور باعث بروز مفاسدى در افراد و جامعه مي‌شود كه قابل‌چشم ‌پوشى نيست . زمينه ‌ساز مفاسدي از قبيل فسادهاى اخلاقي، بزهكاري، لاابالي‌گري، شهوت راني‌هاي‌مضرّ مي‌شود. از اين رو از نظر اسلام ممنوع گرديده است.
پي‌نوشت‌ها:
1 . امام خميني، استفتا آت، ج2 ،س25 ازکسب هاي حرام؛
آيت الله خامنه اي، استفتاآت ،س1128و1132 ؛
آيت الله فاضل لنکراني،جامع المسائل، ج1 ،س978و999.
آيت الله سيستاني ، سايت ايشان واژه موسيقي .
2 . ‌ميزان الحكمه، عنوان 3122.
3 . ‌همان، عنوان 3122.
4. ‌همان، عنوان 3123.
5 . ‌همان.
6 . ‌همان، عنوان 3121.
7 . ‌همان، عنوان 3121.
8. ‌همان، عنوان 3121.
9 . ‌اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج 15، ص 161، با تلخيص.
10 . ‌همان، ص 185 .

موسیقی، آواز، ماهواره به دو روایت

روایت اول مربوط به امام عزیز ماست که این انقلاب را بنیان گذاری کرد و آن را با تمام ارزشهایش به ما سپرد و با دلی آرام و قلبی مطمئن و ضمیری امیدوار به فضل الهی از پیش ما رخت بربست و به ملاقات معبود شتافت.

روایت دوم مربوط به نوه ایشان؛ زهرا اشراقی است که آن را در گفتگو با یکی از خبرگزاریها بیان کرده است.

روایت اول از کتابهای فقهی حضرت امام مانند تحریر الوسیله، توضیح المسائل و استفتائات روایت می شود و روایت دوم از زبان نوه دختری ایشان زهرا اشراقی.

اینکه زهرا اشراقی چگونه می اندیشد؛ نظرش درباره موسیقی چیست؟ در این باره حلال و حرامی را قبول دارد یا نه؟ قانونی برایش محترم است یا نه؟ اصلا سوالات مهمی نیستند حداقل برای ما، زیرا او هم مانند یکی از بسیاران در این جامعه است که گوناگون می اندیشند و برای خودشان نظرهایی دارند(که درست و غلطش بماند).

آنچه به سخنان و اظهار نظرهای او اهمیت داده و ما را واداشته تا چند جمله ای متذکر شویم این سه نکته است:

1ـ انتساب ایشان به حضرت امام(ره)    2ـ معرفی خود به عنوان شخصیتی تربیت یافته در بیت امام     3ـ بیان باورها و رفتارهایی که در همان نگاه اول، مغایرتشان با احکام اسلامی به خوبی احساس می شود.

این سه عامل در کنار هم، این شائبه را ایجاد کند که آنچه نوه حضرت امام می گوید موافق با نظر و مورد تایید و امضای آن مرجع بزرگ دینی و برخاسته از سیره تربیتی آن بزرگوار است.

برای بررسی این موضوع به نظرات فقهی مکتوب و مستند امام راحل سری می زنیم و آنچه بیان داشته است را مروری می کنیم و بعد اظهارات نوه او را در کنار آن می گذاریم تا روشن شود آنچه زهرا اشراقی می گوید تا چه میزان بر سیره فقهی و تربیتی امام عزیز منطبق است و تا چه حد بیگانه است و زاویه دارد.

روایت اول: نظر فقهی امام(ره) درباره موسیقی، آواز و رسانه بیگانه موسیقی: 1ـ در اسلام، موسیقى مُطرب حرام است.[1] [2] یادگیرى آن هم، حكم اصل آن را دارد؛[3] یعنی اگر موسیقی از نوع مطرب است یادگیری آن هم حرام است.

معنای «مُطرب»، این است كه در انسان حالت غیر عادى از نظر وجد و نشاط بوجود آورد[4] و مناسب مجالس لهو و فساد باشد و در این باره هم معیار افراد و اشخاص نیستند بلكه كلیه آهنگهاى متناسب با مجالس لهو و فساد براى همه حرام است، خواه انسان را از حالت طبیعى بیرون ببرد یا نبرد.[5]

آنچه ما می دانیم این است که آنچه زهرا اشراقی برشمرده، بی تردید مصداق موسیقی مطرب و آواز غنایی است و شنیدنش به فتوای حضرت امام، حرام است. آن سریال و آن فیلمهای بی سانسور هالیوودی هم مصداق ترویج خلاف اخلاق و شرع است که باز هم دیدنش بنابر فتوای حضرت امام، حرام

2ـ در پاسخ به نواختن ساز: ساز اشكال دارد.[6]

3ـ در پاسخ به نگهداری آلات موسیقی حتی بدون استفاده: آلات لهو را باید از بین ببرید.[7]

آواز: 1ـ شنیدن غنا حرام است و غنا، تنها زیبا كردن صدا نیست، بلكه عبارت از كشیدن و برگرداندن صدا با كیفیّت خاصى است كه طرب‌آور و مناسب مجالس لهو و محافل طرب و آلات لهو و ادوات موسیقى باشد.[8]

1ـ صداى حرام صدایى است كه عرفاً به آن غنا یا موسیقى مى‌گویند كه مناسب مجالس لهو است.[9]

«غنا» عبارت از صوتى است كه علاوه بر مطرب بودن به معنایى كه ذكر شد، مشتمل بر ترجیع یعنى زیر و بم و فرو بردن و بیرون آوردن صدا باشد.[10]

2ـ خواندن آیات قرآن به صورت سرود و آهنگ دار اگر مطرب باشد جایز نیست.[11]

3ـ حتی آواز خواندن زن براى شوهرش در صورتى كه منجر به غنا شود حرام است.[12]

رسانه: 1ـ در پاسخ به سوال درباره گوش کردن به رادیوهای بیگانه: اگر موجب انحراف و مفسده است نباید گوش كنید.[13]

2ـ استفاده از رادیو و تلویزیون برای امور حلال؛ مانند اخبار و مواعظ از رادیو و نشان دادن چیزهاى حلال براى تعلیم و تربیت صحیح، یا نشان دادن كالاها و عجایب خلقت از تلویزیون جایز است و اما استفاده از آن برای چیزهاى حرام از قبیل پخش غنا و موسیقى مطرب و اشاعه منكرات از قبیل پخش قوانین خلاف اسلام و مدح خائن و ظالم و ترویج باطل و ارائه چیزهایى كه اخلاق جامعه را فاسد و عقاید آنها را متزلزل مى‌كند، حرام و معصیت است.[14]

روایت  دوم: سخنان زهرا اشراقی (نوه دختری حضرت امام) خانم اشراقی در این باره نظرات و سلایق خاصی برای خود دارد که چون ابراز کرده، نقد آن دیگر ورود به حریم خصوصی افراد و تفتیش عقاید و مانند آن نخواهد بود و اگر در این مقطع، نقدی هم بر آن می نویسیم نه از باب امر به معروف و نهی از منکر است؛ برای این است که دوستان و پیروان امام بدانند سیره این خانم در این باره بر خلاف اظهارات ایشان که شخصیت خود را متأثر از تربیت خانوادگی اعلام می کند هیچ ارتباطی به امام عزیز ما ندارد.

او در این باره گفته است:

1ـ در خانه ماهواره دارد و شبکه هایی مانند بی بی سی فارسی، الجزیره و العربیه را زیاد می بیند.

2ـ معمولا ان بی سی را می بیند که آخرین فیلم های هالیوود رو پخش می کند.

3ـ سریال حریم سلطان را هم می بیند. به قول خودش البته اگر پارازیت ها بگذارند.

4ـ موزیک هم زیاد گوش می دهد.

5ـ چون می ترسد سر و صدا شود نمی تواند بگوید که گوگوش را دوست دارد.

6ـ صدای هایده را دوست دارد و به نظر او هایده اعجوبه موسیقی ایران بوده است.

7ـ هایده و مهستی را از زیبایی های موسیقی ایران می داند.

8ـ موسیقی پاپ را می پسندد.

9ـ بچه های او که یکی از آنها پسرش علی است هم مثل خودش هستند و سلیقه ای نزدیک به هم دارند.

10ـ و بالاخره زندگی بدون موسیقی معنی ندارد.

دوست داشتن صدای گوگوش و محو چهچهه هایده و مهستی شدن و پای حریم بی حرمت سلطان نشستن و مدام به خبر پراکنی رسانه های ضد نظام گوش کردن و دیدن آخرین فیلمهای هالیوود آنهم از ماهواره کجا و زندگی سرشار از معنویت و رعایت دقیق حلال و حرام الهی امام عزیز ما کجا؟

جمع بندی مقایسه این دو روایت از مسیق و آواز و ...  و رسیدن به یک جمع بندی، کار چندان دشواری نیست. پر واضح است سیره این خانم نه تناسبی با سیره زندگی امام عزیز ما دارد و نه منطبق با نظرات فقهی اوست.

دوست داشتن صدای گوگوش و محو چهچهه هایده و مهستی شدن و پای حریم بی حرمت سلطان نشستن و مدام به خبر پراکنی رسانه های ضد نظام گوش کردن و دیدن آخرین فیلمهای هالیوود آنهم از ماهواره کجا و زندگی سرشار از معنویت و رعایت دقیق حلال و حرام الهی امام عزیز ما کجا؟

اگر این خانم، کاری به حرام بودن آن موسیقی ها و آواز خواندن ها ندارد و فقط به دنبال لذت بردن از شنیدن آنهاست و نیز اگر مفسده و تصاویر خلاف شرع فیلمها و سریالهای ماهواره ای برای او مهم نیست و بساط این امور را در خانواده خود گسترانده است خود می داند و تبعات آن در دنیا و قیامتی که باید پاسخگوی آن باشد؛ گذشته از قانون شکنی و تظاهر به آن که خود مسأله دیگریست.

آنچه ما می دانیم این است که آنچه زهرا اشراقی برشمرده، بی تردید مصداق موسیقی مطرب و آواز غنایی است و شنیدنش به فتوای حضرت امام، حرام است. آن سریال و آن فیلمهای بی سانسور هالیوودی هم مصداق ترویج خلاف اخلاق و شرع است که باز هم دیدنش بنابر فتوای حضرت امام، حرام.

به هر حال خوانندگان، دوستداران و پیروان آن امام عزیز، خودشان سخنان این خانم که نوه امام است و خود را تربیت یافته خانواده امام معرفی می کند را با سیره و نظرات فقهی حضرت امام مقایسه و خود داوری کنند؛ که آیا آنچه این خانم می گوید با سیره تربیتی و فقهی امام همخوانی دارد و می توان به آن شخصیت بزرگ دینی نسبت داد؟ یا اینکه وصله ناجوری است که برای توجیه و خوب نشان دادنش سعی می کنند آن را در لابه لای تعابیری مانند تربیت خانوادگی و نسبت فامیلی به ساحت مقدس آن امام عزیز بچسبانند؟

پی نوشت:

1.       استفتائات ج2 ص13

2.       همان ج3 ص603

3.       همان ج2 ص14

4.       جامع المسائل، آیت الله فاضل لنکرانی(ره)، ج‌1، ص247

5.       ‌استفتائات جدید، آیت الله مكارم شیرازی، ج‌3، ص154‌

6.       استفتائات ج2 ص16

7.       همان ص17

8.       تحریر الوسیله، ترجمه، ج‌2، ص351

9.       استفتائات ج3 ص603

10.   جامع المسائل، آیت الله فاضل لنکرانی(ره)، ج‌1، ص247

11.   استفتائات ج2 صص14-15

12.   همان ص15

13.   همان ص41

14.   ‌توضیح المسائل، ص617‌ ، م2571

آلات موسیقی لهوی چیست؟

صداهایی است كه توسط آلات خاصی ایجاد می شود كه اگر مطرب و مناسب مجالس لهو باشد حرام است و نیز استفاده از آلات مخصوص موسیقی حرام, جایز نیست. پس ملاك, تند و كند بودن آهنگ یا داخلی و خارجی بودن و پخش از صدا و سیما یا مجوز وزارت ارشاد نیست. بلكه ملاك حرمت مطرب بودن و مناسب مجالس لهو و لعب بودن است كه اگر در عرف متدینین آهنگی را مطرب تشخیص دهند نواختن و گوش دادن به آن حرام است هر چند برای فرد خاصی اثر نداشته باشد.

در این مقاله احکام با طرح چند سوال به بررسی برخی از مسائل غنا و موسیقی می پردازیم:

سوال: آیا خواندن موسیقی برای زنان در کانال‌های ماهواره ای اما با حجاب و پوشش، حرام می‌باشد؟به طور کلی هر نوع خوانندگى و نوازندگى که انسان را از خداوند متعال و معنویات و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‌بندوبارى، بیهودگى و گناه و شهوت‌رانی سوق دهد، لهوى و حرام مى‌باشد. و در فرض سۆال، با توجه به اینکه این امور معمولاً خالی از مفسده نیست، باید ترک شود و داشتن حجاب موجب جواز این عمل نمی‌گردد. 

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

هر نوع خوانندگى و نوازندگى که انسان را از خداوند متعال و معنویات و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‌بندوبارى، بیهودگى و گناه و شهوت‌رانی سوق دهد، لهوى و مضل عن سبیل الله بوده و حرام مى‌باشد. 

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

جایز نیست. 

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

این امور نوعاً خالی از مفسده نیست و باید ترک شود. 

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

به نظر اینجانب موسیقی که از آلات طرب باشد مطلقاً جایز نیست.(توجه:  استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)سۆال: لطفاً پیرامون موسیقی, غنا و راه شناخت آن توضیح بدهید؟جواب: در پاسخ به این سۆال، ابتدا به تعریف غنا و موسیقی و سپس به حكم آن از نظر شرعی می پردازیم. غنا آوازی است كه در آن صدا را در گلو می گردانند كه به زبان عرفی چهچهه می گویند و طرب انگیز و مناسب مجالس لهو و لعب هم می باشد. (جامع المسائل آیة الله فاضل, ج1, ص252)موسیقی: صداهایی است كه توسط آلات خاصی ایجاد می شود كه اگر مطرب و مناسب مجالس لهو باشد حرام است و نیز استفاده از آلات مخصوص موسیقی حرام, جایز نیست. پس ملاك, تند و كند بودن آهنگ یا داخلی و خارجی بودن و پخش از صدا و سیما یا مجوز وزارت ارشاد نیست. بلكه ملاك حرمت مطرب بودن و مناسب مجالس لهو و لعب بودن است كه اگر در عرف متدینین آهنگی را مطرب تشخیص دهند نواختن و گوش دادن به آن حرام است هر چند برای فرد خاصی اثر نداشته باشد. خداوند متعال همه را از شرور و فتن آخرالزمان محفوظ دارد. (جامع المسائل آیة الله فاضل, ج1, ص254 و 255 ـ اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری چاپ وزیری, ص411 و 412)

سۆال: خواندن با آواز اشعار حماسی در جنگ, مراثی در عزا و غزل در اعیاد و جشن ها به زبان عربی یا فارسی و ... از نظر شرع مقدس چه حكمی دارد؟جواب: اگر به نحو غنا خوانده نشود و همراه آلات موسیقی نباشد اشكالی ندارد. (استفتائات امام (ره), ج3, ص603, س107)

سوال: چه نوع آلات موسیقی را لهوی و حرام و چه نوع حلال است؟

در پاسخ به سۆال مذکور لازم به تذکر است که حضرت امام خمینی (قدس سره) و دیگر مراجع عظام تقلید از جمله حضرت آیة الله بهجت ره  معیار حرمت موسیقی را مطرب بودن و متناسب بودن آن موسیقی، با مجالس لهو و لعب دانسته و خرید، فروش، استماع، ساخت، تعلیم و تعلم آن را نیز حرام می دانند. بنابر این تشخیص مصداق این نوع یا آن نوع از موسیقی به عهده خود مقلد می باشد که با توجه به معیارهای موجود از طرف شرع مقدس، مصداق معین را انتخاب نموده و طبق آن عمل کند.

فرآوری: آمنه اسفندیاری   

فرق غنا با موسیقی

امام زمان علیه السلام

«واما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجت الله  علیهم »

در حوادثی که پیش می آید، به کسانی مراجعه کنید که حدیث ما را نقل می کنند، بدرستیکه آنها حجت من برشما و من حجت خداوند بر آنها هستم.

سوال: با توجه به ترویج موسیقی از طرف بعضی مراکز فرهنگی، برخی می گویند: غنا حرام است و موسیقی اشکال ندارد، لطفا فرق بین غنا و موسیقی را بیان فرمائید و برخی می گویند: موسیقی اصیل و سنتی اشکال ندارد لطفا نظرتان را بفرمایید.

حضرت آیةالله خامنه ای :

غنا ،خوانندگی مطرب وملهی (لهوی)متناسب با مجالس عیش و نوش است و موسیقی نوازندگی با همان اوصاف است و در حکم با هم فرقی ندارند و هر دو حرام است.

موسیقی را اگر به همان معنای غنا و آوازها و سازها و بکار گرفتن آنها بدانیم، فراگرفتن موسیقی که از قدیم الایام بین اهل لهو و بزم متداول بود و در کشورها و مناطق مختلف انواعی از آن بکار برده می شده و می شود همه حرام است

حضرت آیةالله تبریزی:

 غنا(آوازه خوانی مناسب مجالس خوشگذرانی که در مضمون باطل باشد) و گوش دادن به آن حرام است و بنا بر احتیاط واجب باید از مطلق خواندنی که با ترجیح صوت(چهچه) است ولو در مضمون باطل نباشد اجتناب نمود و نیز گوش دادن به آن حرام است. موسیقی ای که مناسب خوشگذرانی باشد حرام است و بین انواع آن فرقی نیست چه سنتی باشد یا غیر آن.

حضرت آیةالله فاضل لنکرانی:

غنا آوازی است که در آن صدا را درگلو می گردانند که به زبان عرفی چهچهه می گویند و طرب انگیز هم باشد ومناسب مجالس لهو و لعب هم باشد که این حرام است و موسیقی به یک تعریف، ترکیب اصوات است به نحوی که خوش آیند باشد. لذا اگر مناسب مجالس لهو و لعب باشد.

حضرت آیةالله مکارم شیرازی:

کلیه صدا ها و آهنگ ها مناسب مجالس لهو و فساد، حرام است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود.

حضرت آیةالله صافی گلپایگانی:

غنا عبارت از آوازی است که مشتمل بر ترجیح و صوت و طرب انگیز و مناسب با مجالس طرب باشد و موسیقی گاه بر غنا و گاه بر آلات مختلف موسیقی مانند تار، سنتور، دف و غیره اطلاق می شود.

موسیقی را اگر به همان معنای غنا و آوازها و سازها و بکار گرفتن آنها بدانیم، فراگرفتن موسیقی که از قدیم الایام بین اهل لهو و بزم متداول بود و در کشورها و مناطق مختلف انواعی از آن بکار برده می شده و می شود همه حرام است.

منبع: کتاب "مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع"

خواندن و سرودن شعر پیرامون مطالب مبتذل

آیت الله بهجت (ره)

ج الف و ب) چون معرضیت برای فتنه و فساد دارد اشکال دارد.   

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله تبریزی (دام ظله)

الف) خواندن آواز و سرودن مطالب فوق به نحو مناسب آوازخوانی مجالس خوشگذرانی جایز نیست. والله العالم

ب) چنانچه در معرض تحریک بر حرام باشد جایز نیست. والله العالم  

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله خامنه ای (دام ظله)

ترویج ابتذال جایز نیست.     

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله سیستانی (دام ظله)

الف) اگر تشویق به گناه باشد حرام است و همچنین اگر به لحن اهل لهو و لعب خوانده شود.

ب) حرام نیست.    

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله صافی گلپایگانی (دام ظله)

 الف) مطلقاً حرام و مورد (ب) در صورت معرضیت برای مفسده حرام و بدون مفسده هم محل اشکال است. والله العام.     

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله فاضل لنکرانی (ره)

اگر بصورت غنا باشد حرام است و در غیر این صورت نیز اگر مفسده داشته باشد جایز نیست.     

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله)

در صورتی که منشأ فساد یا متضمن خلاف شرعی باشد جایز نیست.     

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله نوری همدانی (دام ظله)

الف) اشکال دارد.

ب) وقت خود را صرف مطالب مفید نمائید.   

ملاک تشخیص در غنا

امام خمینی (ره)

غنا عبارت است از کشیدن صدا در صورتی که با ترجیع و طرب همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و لعب و آلات لهوی باشد.

تحریرالوسیله، ج1، ص497، م13

آیت الله بهجت (ره)

غنا کشیدن صدا و گردش آن در حنجره است به گونه ای ویژه که طرب آور بوده و به علت شدت شادمانی به واسطه ی خیال وصول به محبوب و یا حزن و اندوه به واسطه ی خیال فراق و دوری او، موجب سبکی در انسان گردد و علامت آن مناسبت داشتن با مجالس اهل فسوق می باشد.

و موسیقی مطرب استماع(گوش دادن به) آن هم حرام است، و تشخیص در مطرب بودن آن با خود مکلّف است.

غناء منیّات (زنان خواننده) در عروسی ها اشکال ندارد به شرط آن که به کلام باطل تعلّق نگیرد.

استفتائات، ج4، ص 528، س 6343

توضیح المسائل، مسائل متفرقه، ص3، م20

وسیله النجاه، ج1، ص 16، م 16 (1449)

آیت الله تبریزی (دام ظله)

غنا کیفیتی در صوت انسان است.

آوازه خوانی مناسب مجالس لهو و خوشگذرانی با مضامین باطله حرام است و بنابر احتیاط واجب از آوازه خوانی مذکور بدون مضامین باطله باید اجتناب شود و آوازه خوانی زنان در مجالس خاص عروسی که اختصاص به زنان دارد بدون نواختن آلات لهو و بدون محرمات دیگر جایز است. استعمال آلات لهو به نحو مناسب مجالس خوشگذرانی حرام است. والله العالم

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله خامنه ای (دام ظله)

غنا یعین ترجیع صدا به نحوی که مناسب با مجالس لهو باشد که از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است.

اجوبه الاستفتائات، ص 269، س 1138

آیت الله خویی (ره)

کلام بیهوده و لهوی که به صورت کیفیّت لهوی واقع شود (صدا را در گلو بگردانند و بکشند).

منهاج الصالحین، ج2، ص9، م17

آیت الله سیستانی (دام ظله)

غنا و آوازخوانی به طور کلی حرام است و آن بنا بر نظر و رأی برگزیده ما عبارت است از کلام بیهوده و لهوی که با آواز و آهنگ متناسب در نزد اهل لهو و لعب اجراء می شود.

فقه برای غرب نشینان، ص 319، م 551

آیت الله صافی گلپایگانی (دام ظله)

غنا عبارت از آوازی است که مشتمل بر ترجیع و صوت و طرب انگیز و مناسب با مجالس طرب باشد و موسیقی گاه بر غناء و گاه بر آلات مختلف موسیقی مانند تار، سنتور، دف و غیره اطلاق می شود.

جامع الاحکام، ج1، ص 290، س 999

آیت الله فاضل لنکرانی (ره)

غنا آوازی است که در آن صدا را در گلو می گردانند که به زبان عرفی چهچهه می گویند و طرب انگیز (تحول غیراختیاری) هم باشد و مناسب مجالس لهو و لعب هم باشد. غنا و موسیقی دو مقوله می باشند ولی علت حرمت در هر دو، یک چیز که همان طرب است، می باشد.

جامع المسائل، ج1، ص242 و 241، با استفاده از س 979 و 978 و 974

آیت الله گلپایگانی (ره)

الف) ج- غناء، کشیدن صدا و دور دادن به آن به کیفیت خاصه طرب آور است که مناسب با مجالس لهو و محافل انس و طرب و موافق با آلات لهو و لعب است. و خواندن به نحو غنا و گوش دادن به آن و تکسّب به آن حرام است. و فرقی نمی کند که همراه آلات لهو خوانده شود یا نه، و در باطل استعمال شود یا درقرآن، یا دعا، یا مرثیه، یا شعر.

غنا که حرام است مشتمل بر ترجیع و تطریب و مناسب لهو و لعب و صداهای دیگر که این خصوصیت را نداشته باشد حرام نیست.

استفائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

مجمع المسائل، ج2، ص12، س3، قسمت ج

آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله)

غنا معمولاً به صورت انسان می گویند ولی آهنگهای موسیقی مناسب لهو و فساد نیز حرام است.

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله نوری همدانی (دام ظله)

مخصوص صدای انسان است ولی آلات موسیقی هم از جهت لهو بودن حرام است.

استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(قم)

آیت الله وحید خراسانی (دام ظله)

کلام بیهوده  و لهوی که به صورت کیفیت لهوی واقع شود.

حکم ایروبیک با موسیقی

گوش كردن به موسیقی مطرب و مهیج و مناسب مجالس لهو حرام است اگر چه در شخص خاصی هم اثر فوری نداشته باشد. لازم به تذكر است كه گناه هر چند كوچك باشد تأثیر خود را بر روی جسم و روح آنان می گذارد و موجب سیاهی در قلب می شود, همان گونه كه امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند قلب انسان مانند آینه ای است كه گناه مانند نقطه سیاهی بر روی آن ظاهر می شود و به تدریج با افزایش گناه همه دل سیاه می شود بنابر این نباید منتظر اثر فوری در همه گناهان بود این آثار تدریجاً موجب دور شدن از معنویت و سلب توفیق نسبت به كارهای نیك می گردد. خداوند همه ما را در ترك گناه موفق فرماید. (حكم شرعی برگرفته از ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری, س1155)

در این مقاله از پرسش و پاسخهای مربوط به احکام موسیقی چند نمونه انتخاب کردیم که تقدیم شما عزیزان می کنیم:

دفتر حضرت آیة الله العظمی خامنه ای(مد ظله العالی):

به‌طور کلّى اگر همراه با موسیقى لهوى متناسب با مجالس گناه و ‏معصیت باشد و یا بگونه‌اى باشد که شهوت را تحریک کند و یا مستلزم کار حرام و یا ترتب مفسده‌ای باشد، جایز نیست.‏

دفتر حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر آهنگ آن مناسب مجالس لهو و لعب باشد عمداً گوش ندهد.

دفتر حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

چنانچه این ورزش مشتمل بر رقص و یا موسیقی باشد، حرام است.

پاسخ حضرت آیة الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی):

اگر این ورزش به همراه موسیقی های حرام نباشد و مفسده ای هم نداشته باشد، جایز است. اما اگر این ورزش مستلزم انجام فعل حرامی باشد؛ مثل عدم رعایت حجاب و یا استفاده از موسیقی های محرک قوای شهوانی و یا خود ورزش و حرکات بدن در آن، احیاناً محرک شهوت باشد، حرام خواهد بود. موسیقی حرام، موسیقی ای است که شهوت جنسی انسان را تحریک کند. این موسیقی عموماً مناسب مجالس لهو و لعب می باشد.

آموزش موسیقی مناسب مجالس لهو حرام است و اگر گیتار جزء آلات مخصوصه موسیقی لهوی باشد و یا برای استفاده در موسیقی لهوی خریداری می شود معامله آن باطل است. (ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری, س1163 و 1150)

گوش دادن به موسیقی مطرب و مناسب مجالس لهو حرام است و مطرب آن است كه انسان را از حالت طبیعی خارج كرده به شادی یا غم غیر ارادی وادار سازد. (برگرفته از ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری, س1132)

اگر صدای زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صدای او هم به قصد لذت و ریبه نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتب نگردد اشكال ندارد. (اجوبه الاستفتائات, ج2, ص25 ـ ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری , س1146)

ملاک حرام بودن موسیقی

طرب حالتی است که در اثر احساسات شدید به انسان دست می دهد و موجب بروز حرکات و رفتار خاصّی در او می شود که در حالت معمولی از آن پرهیز می کند؛ یعنی آن رفتارها را برای خود سزاوار نمی داند و آنها را برخلاف شأن و وقار خود می داند.

تعریف لغوی موسیقی:

هر صدایی که از نواختن آلات و ابزارهای طرب ایجاد شور و آهنگ آن متناسب با قواعد (نُت) موسیقی باشد «موسیقی» نامیده می شود.

موسیقی مطرب و لهوی:

در تعریف این موسیقی باید معنای طرب و لهو مشخص گردد در این صورت این آهنگهای مطرب و لهوی به خودی خود تعریف می شوند:

معنای طرب:

طرب حالتی است که در اثر احساسات شدید به انسان دست می دهد و موجب بروز حرکات و رفتار خاصّی در او می شود که در حالت معمولی از آن پرهیز می کند؛ یعنی آن رفتارها را برای خود سزاوار نمی داند و آنها را برخلاف شأن و وقار خود می داند؛ خواه در اثر غم و غصّه و مصیبت باشد و خواه در اثر شادی و شعف. به عنوان مثال کسی که عزیز او مرده است، گریه می کند، آب چشم و بینی اش سیلان پیدا می کند، از ته دل با صدای بلند ناله می کند ... در حالی که همین شخص در اوقات دیگر، این قبیل حرکات را ناپسند و ضدّ وقار خود می داند. هم چنین کسی که تحت تاثیر موسیقی یا غناء قرار گرفته باشد، حرکات سبک از او صادر می شود که در اوقات دیگر از آن پرهیز می کند و آن حرکات را ناپسند و خلاف شأن و شخصیت خود می داند.

بنابراین طرب دو نوع است: طرب خون و طرب شادی و هر کدام نیز دو گونه است: طبیعی و مصنوعی. طرب طبیعی، مانند حالت شادی و خرمی که از تولد یا مرگ فرزند به پدر و مادر دست می دهد، یا حزن و اندوهی که از شنیدن مصائب اهل بیت علیهم السلام حاصل می شود. این نوع شادی ها و حزن ها طرب طبیعی نامیده می شود که نه تنها ناپسند نیست،بلکه در مواردی مطلوب و پسندیده است.

طرب مصنوعی آن است که از آهنگ موسیقی و غنا به دست آمده باشد. به عنوان مثال، کسی که هیچ غم و غصه ای ندارد و به یاد مصائب اهل بیت علیهم السلام هم نیست، آهنگی را گوش می کند و در اثر آن محزون و گریان می شود و یا کسی که هیچ خبر مسرت بخشی به او داده نشده است و عمل صالحی که موجب خشنودی گردد و انجام نداده است، بدیهی است که چنین شخصی در حال طبیعی، شادی غیرمعمولی ندارد، ولی در اثر شنیدن آهنگ موسیقی با غنا به گونه ای شاد می شود که حرکات غیرعادی از او صادر می گردد، این حالت، طرب مصنوعی نامیده می شود.

طرب فعلی و شأنی:

منظور از مطرب فعلی آن است که، صدا به گونه ای باشد که هم اکنون و بالفعل طرب آور باشد.

منظور از مطرب شأنی آن است که صدا شأنیت و صلاحیت طرب را داشته باشد لیکن در اثر وجود مانعی، حالت طرب حاصل نشود.

چون در تشریع احکام اسلام نوع مردم در نظر گرفته شده است نه شخص، معیار تحقق غناء نیز باید نوعی و شأنی باشد. یعنی همانگونه که نجس و حرام بودن شراب و هر مسکر دیگر نوعی است، حتی برای افرادی که مست کننده نباشد نیز نحس و حرام است، آواز و موسیقی که صلاحیت طرب انگیزی برای نوع  مردم را داشته باشد اگر چه برای افرادی طرب آور نباشد، نسبت به آنان نیز مضای غناء محقق می گردد و حکم حرمت غنا در حق آنان نیز جاری می شود.

پس موسیقی که فی حدّ ذاته مطرب باشد گرچه برای شخص بر اثر عواملی طرب آور نباشد، شأنش این است که طرب آور باشد.

لهو سه گونه است:

1- لهو به وسیله آلتی از آلات موسیقی محقق گردد و آواز انسان به هیچ عنوان در آن دخالت نداشته باشد. مانند تار زدن .

2- عنوان لهو، به وسیله جریان صدای انسان با دمیدن در آلت خاصّی تحقق یابد، مانند نی زدن و امثال آنها.

3- آواز لهوی خالی از هر گونه آلت و وسیله ای باشد؛ یعنی صرفاً خواندن باشد بدون اینکه همراه با آلتی باشد.

پس هر صدایی که کیفیت آن لهوی بوده و عنوان لهو بر آن صدق نماید و از آهنگ های اهل فسق و معصیت شمرده شود حرام خواهد ...

در حقیقت لهو به چیزی گفته می شود که انسان را از یاد خدا غافل گرداند و بدیهی است که غناء و موسیقی از مصادیق بارز «لهو» به شمار می روند.

آیا غناء و موسیقی با هم تفاوت دارند و دو مقوله هستند؟

غناء و موسیقی دو مقوله هستند، «موسیقی» از نواختن آلات طرب پیدا می شود که به آن «نوازندگی» می گویند و «غناء» هر صدایی است که از حنجره ی انسان درآید و مشتمل بر ترجیح بوده و به گونه ای باشد که صلاحیت طرب انگیزی داشته باشد، اگرچه در مواردی نسبت به برخی افراد طرب انگیز نباشد ولی باید توجه داشت که علت حرمت در هر دو یکسان است و آن ایجاد طرب است.

سمیه فیض آبادی

فلسفة‌ حرمت‌ رقص‌ چيست‌؟ اگر كسي‌ در مجلس‌ عروسي‌ برقصد، چه‌ مسائل‌ و مشكلاتي‌ پيش‌ مي‌آيد؟

پاسخ:
شنيدن‌ موسيقي‌ و آوازه‌ خواني‌ ضررهاي‌ فراواني‌ دارد، از جمله‌:
1ـ ضعف‌ اعصاب‌ و اختلال‌ حواس‌: موسيقي‌ به‌ ويژه‌ آهنگ‌هاي‌ حساس‌ آن‌ تحريكاتي‌ در اعصاب‌ "سمپاتيك‌" و "پارا سمپاتيك‌" به‌ وجود مي‌آورد كه‌ در نتيجه‌ تعادل‌ اين‌ اعصاب‌ به‌ بهم‌ مي‌خورد و انسان‌ درچار ضعف‌ اعصاب‌ مي‌گردد. دگتر دلف‌ آدلر پرفسور دانشگاه‌ كلمبيا مي‌گويد: بهترين‌ و دلكش‌ترين‌ نواهاي‌ موسيقي‌ شوم‌ترين‌ آثار را روي‌ سلسلة‌ اعصاب‌ انسان‌ باقي‌ مي‌گذارد. اصولاً شنيدن‌ موسيقي‌ و كنسرت‌ در اعصاب‌ يك‌ نوع‌ اثر تخديري‌ ايجاد مي‌كند كه‌ نجات‌ از آن‌ مشكل‌ است‌.
2ـ ضررهاي‌ اقتصادي‌ موسيقي‌: هزينه‌هاي‌ سنگيني‌ كه‌ خرج‌ موسيقي‌ و مجالس‌ شهوتراني‌ مي‌شو، ضربه‌هاي‌ جبران‌ ناپذيري‌ بر اقتصاد افراد و جامعه‌ مي‌گذارد.
3ـ ضررهاي‌ اخلاقي‌: مجالس‌ موسيقي‌ از نظر زيان‌هاي‌ فردي‌ و اجتماعي‌، باعث‌ گناهان‌ فراوان‌ مي‌شود. موسيقي‌ سهم‌ بزرگي‌ در به‌ وجود آوردن‌ ناپسندها و پليدي‌ها دارد. نغمات‌ موسيقي‌ اجتماع‌ را به‌ فسادو انحراف‌ مي‌كشاند. موسيقي‌ مخصوصاً در محافل‌ مختلط‌ و به‌ ويژه‌ در صورتي‌ كه‌ خواننده‌ زن‌ باشد، مهيّج‌ شهوت‌ و هوس‌ است‌ و باعث‌ شهوت‌ راني‌ و عشق‌ بازي‌ و اعتياد به‌ آن‌ مي‌شود و جامعه‌ را دچار گناه‌ و لغزش‌هاي‌ فراوان‌ مي‌كند.
4ـ بزرگترين‌ ضرر موسيقي‌هاي‌ مبتذل‌ دوري‌ از خدا است‌. اساس‌ سعادت‌ ياد خدا است‌ كه‌ ماية‌ حيات‌ و اطمينان‌ قلب‌ مي‌شود. كارهاي‌ غفلت‌ آور در اسلام‌ ناروا قلمداد شده‌ و موسيقي‌ وغنا و رقص‌ و مجالس‌ لهو و لعب‌ نقش‌ مؤثري‌ در غفلت‌ از خدا دارد. 
واضح‌ است‌ كه‌ اسلام‌ چيزي‌ را بدون‌ جهت‌ حرام‌ نمي‌كند و آن‌ نوع‌ موسيقي‌ چون‌ از جهات‌ مختلف‌ زيان‌ بخش‌ است‌، در اسلام‌ تحريم‌ شدهاست‌.
مسعده‌ بن‌ زياد مي‌گويد: در خدمت‌ امام‌ ششم‌ بودم‌ كه‌ شخصي‌ گفت‌: در همسايگي‌ من‌ كساني‌ هستند كه‌ كنيزهاي‌ آوازه‌ خوان‌ و موسيقيدان‌ دارند و گاه‌ و بيگاه‌ مي‌خوانند و مي‌نوازند. گاهي‌ كه‌ براي‌ كاري‌ به‌ طرف‌ ديوار خانة‌ آنان‌ مي‌روم‌، اندكي‌ توقف‌ مي‌كنم‌ تا آواز آن‌ها را بهتر و بيشتر بشنوم‌! حضرت‌ فرمود: ديگر اين‌ كار را تكرار مكن‌.[1]
پيامبر(ص‌) فرمود: " خدا مرا به‌ رسالت‌ برانگيختهاست‌ تا براي‌ مردم‌ جهان‌ رحمت‌ باشم‌ و آنان‌ را به‌ سوي‌ سعادت‌ راهنمايي‌ كنم‌. خدا را فرمان‌ داده‌ كه‌ آلات‌ موسيقي‌ را محو كنم‌ و كارهاي‌ جاهليّت‌ را براندازم‌ ".[2]
اگر انسان‌ خود را در وادي‌ موسيقي‌هاي‌ مهيّج‌ و مطرب‌ و رقص‌ و پاي‌ كوبي‌ بياندازد، كم‌ كم‌ از خوبان‌ و خوبي‌ها فاصله‌ مي‌گيرد.
از تلاوت‌ قرآن‌، رفتن‌ به‌ مساجد، خواندن‌ نماز و دوستان‌ صالح‌ فاصله‌ مي‌گيرد، و به‌ حدّي‌ مي‌رسد كه‌ اصلاً از خوبي‌ها بدش‌ مي‌آيدو بد و بدي‌ها را دوست‌ مي‌دارد و همواره‌ با آن‌ها همراه‌ مي‌شود.

پی نوشت:

[1] بيست‌ پاسخ‌، مؤسسة‌ در راه‌ حق‌، ص‌ 191، به‌ نقل‌ از وسائل‌ الشيعه‌، ج‌ 2، ص‌ 957.
[2] همان‌، به‌ نقل‌ از مستدرك‌ الوسائل‌، ج‌ 2، ص‌ 458.

چرا موسیقی حرام است در صورتی که فطرت انسان به موسیقی تمایل دارد؟ لطفا دلایل عقل پسندی ارائه دهید.

در پاسخ باید چند نکته را متذکر شویم:

اول: از نگاه قرآن انسان موجودى است که از یک‏سو فطرتى الهى و از سوى دیگر، طبیعتى مادى دارد، فطرت او را به سمت معارف بلند، معنویات، و خیرات دعوت مى‏کند و طبیعت او را به حضیض مادیّت، شهوات و شرور فرا مى خواند. حیات انسان صحنه‏ى مبارزه‏ى دائم بین طبیعت و فطرت اوست. اگر طبیعت انسان بر فطرت غلبه کرد و او مسیر طبیعت را پى گرفت، از نگاه قرآن این انسان، انسانى است وارونه و منحرف و اگر فطرتش غالب شد و طبیعتش در مسیر فطرت قرار گرفت، در این صورت این انسان، انسانى است که در مسیر هدایت قرار گرفته و در طریق حق قدم برداشته است.

نتیجه این که بین فطرت انسانی و طبیعت مادی (شهوات حیوانی) فرق وجود دارد؛ و این نکته قابل اثبات نیست که فطرت انسانی با گرایشی که به معارف و معنویات دارد، تمایلی به تمام انواع موسیقی حتی نوع لهوی آن داشته باشد، گرچه تمایل غرایز و شهوات حیوانی سرکش بدان قابل انکار نیست.

دوم: تبیین مفهوم موسیقی:

«موسیقی» یا «موسیقیا» واژه ای یونانی است که در فرهنگ لغت، معادل «غنا» است؛ ولی در حوزه ی مفاهیم دینی و اصطلاح فقه، با یکدیگر تفاوت دارد. «غنا» در اصطلاح شرعی عبارت است از «آوازی که از حنجره ی آدمی بیرون آمده و در گلو چرخانده (چهچهه) شود و در شنونده حالت سرور و وجد ایجاد کند و مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی باشد.» اما موسیقی به «صوتی گفته می شود که از آلات موسیقی، پدید آید»، بر این اساس، نسبت بین موسیقی علمی و موسیقی فقهی، عموم و خصوص مطلق است.»[1]

سوم: حکمت حرمت موسیقی و غنا:

با بررسی برخی آیات قرآن و روایات و سخن روان شناسان می توان موارد ذیل را از فلسفه های حرمت موسیقی دانست:

الف) انسان را به فساد و فحشا گرایش می دهد:

در حدیثی از نبی اکرم(ص) آمده: «غنا نردبان زنا است.»[2] تجربه نشان داده است که بسیاری افراد، تحت تاثیر آهنگ های غنا راه تقوا را رها کرده و به فساد روی می آورند. مجلس غنا معمولا مرکز انواع مفاسد است[3].

ب) غنا انسان را از یاد خدا غافل می سازد:

قرآن کریم می فرماید: «بعضی از مردم خریدار سخنان بیهوده اند تا به نادانی مردم را از راه خدا گمراه کنند و قرآن را به مسخره می گیرند، نصیب اینان عذابی است خوار کننده.»[4] در این آیه یکی از عوامل گمراهی از سبیل الهی «لهو الحدیث» دانسته شده است. «لهو» آن چیزی است که انسان را به خودش آن چنان مشغول کند که باعث غفلت و بازماندن از کارهای مهم تر شود و در روایات اسلامی از آن به «غنا» تفسیر شده است.[5]

ج) تاثیر سوء موسیقی و غنا بر روان و اعصاب:

غنا و موسیقی یکی از عوامل تخدیر اعصاب است. «توجه به بیوگرافی مشاهیر موسیقی دانان نشان می دهد که در دوران عمر دچار ناراحتی های روحی گردیده ، و رفته رفته اعصاب خو درا از دست داده و عده ای مبتلا به بیماری های روانی شده و گروهی مشاعر خود را از کف داده اند، دسته ای فلج و ناتوان گردیده و بعضی هنگام نواختن موسیقی درجه ی فشار خونشان بالا رفته ،دچار سکته ی ناگهانی شده اند.»[6]

د) غنا یکی از ابزار کار استعمارگران است:

استعمارگران جهان همیشه از بیداری مردم، مخصوصاً نسل جوان، وحشت داشته اند، به همین دلیل بخشی از برنامه های گسترده ی آنها برای ادامه ی استعمار، فرو بردن جامعه در غفلت و بی خبری و نا آگاهی و گسترش انواع سرگرمی های ناسالم است. ایجاد مراکز فحشا، کلوپهای قمار و همچنین سرگرمی های ناسالم دیگر و از جمله توسعه ی غنا و موسیقی، از مهمترین ابزاری است که آنها برای تخدیر افکار مردم بر آن اصرار دارند.[7]

موارد ذکر شده حکمت حرمت غنا و موسیقی می باشد نه علت تامه و به همین دلیل، در مواردی هم که این آثار و نتایج سوء وجود ندارد باز حکم حرمت هم وجود دارد.

چهارم: دلایل اصلی حرمت موسیقی(یا حلیت بعضی از اقسام آن) آیات قرآن و روایات پیامبراکرم(ص) و ائمه(ع) است که در حوزه ی تخصصی فقه . بررسی صورت می شود  و این مقال گنجایش طرح مباحث اجتهادی را ندارد. اما آنچه به صورت اختصار می توان اشاره نمود چند مطلب است:

الف) آیات قرآن هر چند به صورت روشن و صریح حکم غنا را بیان نمی کند و مانند بسیاری از احکام به اصول و کلیات می پردازد، ولی برخی از آیات با توجه به تفسیری که پیامبر اکرم و اهل­بیت(ع) از آنها نموده اند بر غنا تطبیق می کند. در این باره به چند آیه اشاره می کنیم:

1- امام صادق (ع) درباره ی آیات «و کسانی که شهادت به باطل نمی دهند(و در مجالس باطل شرکت نمی کنند)[8]و «از سخن باطل بپرهیزید»[9]، می فرمایند: «منظور مجالس لهو و لعب و غناست.»[10]

2- امام صادق(ع) درباره ی آیه ی «و آنها که از لغو و بیهودگی رویگردانند»[11]، فرمود: «منظور از «لغو» در این آیه، غنا و ملاهی می باشد.»[12]

3- امام باقر و امام صادق(ع) درباره ی آیه ی «بعضی از مردم سخنان بیهوده را می خرند تا مردم را از روی نادانی از راه خدا گمراه سازند و آیات الهی را به استهزا گیرند، برای آنان عذابی خوارکننده است»[13]،فرمودند: «منظور از سخنان بیهوده، غنا­ست.»[14]

نکته: هر چند اکثر این روایات، آیات مذکور را بر غنا تطبیق نموده­اند ولی دربعضی روایات، بر موسیقی نیز تطبیق شده است[15]و فقها نیز برخی از این آیات را بر موسیقی تطبیق نموده اند.[16]

ب) مهمترین دلیل بر حرمت غنا ، روایاتی است که ازپیامبراکرم و اهل­بیت(ع) به دست ما رسیده و به طور صریح و روشن دلالت بر حرمت غنا دارند. برای نمونه به برخی از روایات اشاره می کنیم:

امام باقر (ع) می فرمایند: «غنا از چیزهایی است که خداوند آتش جهنم را سزایش قرار داده»[17] و امام صادق (ع) می فرمایند: «از غنا دوری کنید[18].»

ج) در مورد حرمت موسیقی نیز روایاتی از پیامبراکرم و ائمه معصومین(ع) به دست ما رسیده که برخی از آنها را نقل می کنیم:

امام صادق(ع) می فرمایند: «آلات ساز و آواز، از عمل شیطان است پس هر چه در زمین از این نوع وجود دارد از ناحیه ی شیطان است.»[19]پیامبر اکرم(ص) نیز می­فرمایند: «شما را از مزمار و کوبات (آلات موسیقی) نهی می کنم.»[20]

د) از آنجائی که واژه ی غنا به معنای «کشیدن صدا» بلکه به معنای هر گونه صدا و آواز است[21]و به تعبیر شیخ انصاری ره «کاملا روشن و بدیهی است که هیچ یک از این مفاهیم حرام نیستند »[22]، به همین جهت، همه ی فقها «لهوی بودن» را قید غنای حرام می دانند؛ یعنی، غنای لهوی حرام است.[23] (واژه ی «لهو» را به فراموشی یاد خداوند و فرو غلطیدن در ابتذال معنا نموده اند[24] و گفته اند غنا و آوازی حرام است که مناسب مجالس لهو و لعب و فساد و خوش گذرانی باشد.)[25]

بعضی از فقها علاوه بر«لهوی بودن» قید «مطرب» را نیز بر آن افزوده اند[26]. «طرب» به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند و در مورد موسیقی(آهنگی که از آلات پدید آید) نیز اکثر فقها نوعی را که «لهوی» باشد حرام می دانند و بعضی استماع موسیقی مطرب را حرام می دانند.[27]

نکته پایانی: همان طوری که قبلا تذکر دادیم، بررسی دقیق این مباحث، در حوزه ی تخصصی فقه انجام می شود و کسانی که در این زمینه قدرت اجتهاد ندارند باید از مراجع تقلید خود پیروی کنند.