ماه رمضان، بهار دعا براي امام زمان

در اين ماه عزيز، راز و نياز با خداوند بيشتر شده، دعا‌ها رونق خاصي مي‌يابند در هيچ يك از ماه‌هاي سال ،اين همه سفارش به دعا كردن ‏نشده است. در ادعية اين ماه به طور ويژه به امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف عنايت شده است و در چندين مورد، ياد، نام و دعاي براي حضرت ‏مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف به چشم مي‌خورد؛ آنچه در اين ادعيه، نمايان است، آرزو‌ها و خواسته‌هايي است كه تا به حال، جامعة بشري به ‏خود نديده، فقط در عصر ظهور به آنها خواهد رسيد؛ بنابراين خواندن اين دعا‌ها و درخواست محتواي آن به‌گونه‌اي طلب نزديك‌تر شدن زمان ظهور است؛ به زبان ديگر، خلاصة اين دعاها، اين است: «اللَّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَج».
در اين نوشته، ابتدا نگاهي كوتاه به بعضي از اين دعا‌ها داشته، سپس برخي از فرازهاي ادعيه را با ويژگي‌هاي حكومت حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و نشانه‌هاي عصر سبز ظهور مقايسه مي‌كنيم. ‏
اهم اين دعا‌‌ها عبارتند از:‏

- دعاي افتتاح
يكي از ادعية وارد شده در تمامي شب‌هاي اين ماه مبارك ، دعاي شريف افتتاح است، مرحوم علامة مجلسي رحمه الله عليه اين دعا را در ‏جلد بيست و چهارم بحارالانوار آورده، آن را منسوب به امام زمان عليه السلام دانسته است. ‏
بخش آخر اين دعا، مربوط به حضرت حجت عليه السلام است كه با عبارت «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ ‏الْمُؤَمَّلِ» شروع مي‌شود؛ اين فقرات را در سه قسمت بررسي مي‌نماييم:‏
قسمت اول: بيشتر عبارت‌هاي اين بخش، دعا براي حضرت حجت عليه السلام مي‌باشد كه با عبارت «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ ‏أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَر» شروع مي‌شود. ‏
قسمت دوم : اين قسمت از دعا توصيفي از عصر ظهور (و اشتياق دعا كننده براي درك آن) است كه در قالب دعا، بيان شده ‏است و با اين جمله، آغاز مي‌شود: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِي دَوْلَة كريمة».  ‏
قسمت سوم:  بيان خلاصه‌اي از مشكلات عصر غيبت و استغاثه براي ظهور است. ‏

خداوند بر روی زمین بستری برای آدمی فراهم نموده تا به واسطه آن کمال و پیشرفت برای وی حاصل گردد و در این بین آنچه حائز اهمیت است توجه به این بستر و زمینه ها و از دست ندادن آنهاست.

روزه فرصتی تکرار نشدنی

ماه مبارک رمضان و روزه داری در آن یکی از این فرصتها است. خدا را خدا را در نظر بگیرید در باره ماه رمضان، که روزه آن سپرى از آتش است. (أسرار آل محمد علیهم السلام / ترجمه کتاب سلیم /641 )  روزه نیز همچون سایر عبادات دارای آداب مخصوص خویش است و درجاتی برای آن مدنظر است و افراد بسته به نوع توجه و اهتمام خویش به روزه داری در این درجات قرار می گیرند. و قرار گرفتن افراد در این جایگاهها نیز نشان از توجه آنان به برنامه ریزی و اولویت بندی کارهایشان دارد. و این در حالی است که برخی و به طور خاص در فصل گرما بسیاری از برکات این روزها غافل گشته و به کمترین بهره از آن بسنده می کنند.

درجات روزه و چگونگی دست یافتن بدان

از برای روزه سه درجه است. روزه عوام، روزه خواص و روزه خواص خواص. روزه عوام عبارت است از اینکه در روزها شکم و فرج خود را از مقتضای شهوات آنها محافظت نمایی. مصداق افراد در این باب می توان به افرادی اشاره کرد که در روزهای ماه مبارک علی الخصوص در روزها بلند تابستان وقت و زمان خویش را در چند حالت بیشتر سپری نمی کنند (البته لازم به تذکر است که افراد شاغل خارج از این بحث ‌اند که البته در ادامه در باب آنان نیز سخن خواهیم گفت): یا در خواب‌اند، یا در حال تماشای فیلم و تلوزیون و یا هر کار دیگری که گذر وقت و زمان را نشان ندهد و انسان را سرگرم کرده تا گرسنگی و تشنگی کمتر احساس شود و این یعنی از دست دادن فرصت. بهره ای که این گروه از روزه میبرند چیزی نیست جز ادای امر واجب و اختلاص از عذاب و این یعنی به کمترین راضی شدن و از دست دادن نصیب و بهره از دنیا.

اگر کسی قصدش جلب رضایت خداوند است چرا بجای اینگونه ریخت و پاشها،همین مخارج را صرف ضعیفان نمی کند؟ چرا بجای آبروخری و مهمانی دادن به پولداران فامیل، اقوام کم درآمدش را میهمان نمی کند؟

یکی از آداب ارجمند ماه رمضان انفاق است، البته در این مورد نیز مانند دیگر اعمال آنچه بیشترین اهمیت را دارد اخلاص در عمل است و بر کسی که می خواهد این عمل را بجا آورد لازم است بکوشد که قصد او تنها و تنها خشنودی خداوند باشد؛ مگر نه این است که این ماه بندگان به میهمانی خدا می روند و خداوند خود میزبانی را بر عهده می گیرد پس مبادا در این کار قصد خودنمایی، ریا و شهرت طلبی باشد. حال کسی که می خواهد در راه خدا و در جهت رضایت او افطاری بدهد و انفاق کند باید چگونه این ادب را انجام دهد؟

ثواب افطاری یا عقوبت اسراف

انـفـاق علاوه بر اینکه تأثیر زیادى در اقتصاد جامعه ، فقرزدایى و ثوابهاى فراوان دنیوى و اخـروى دارد، آثـار مـهـمـّى در تـحـکـیم اخلاق و روابط اجتماعى مى گذارد اما باید انفاق در جای مناسب آن صورت گیرد افطاری دادن به ثروتمندان ،ریخت و پاشهای زیاد و اسراف نه تنها ثوابی در پی ندارد بلکه عقوبت الهی را نیز به دنبال دارد؛ وقتی در گوشه و کنار شهرمان کسانی هستند که با حداقل درآمد زندگی می کنند و با اندک غذایی سحری می خورند و افطارشان نیز همینگونه است حقیقتاً جای افطاری دادن های پر زرق و برق و اسراف نیست،و به راستی چه نیکو سخن گفت امیرالمۆمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام) :"آفَةُ الْجُودِ اَلتَّبْذیرُ"(1) تبذیر و زیاده روى،آفت بخشش است. اگر کسی قصدش جلب رضایت خداوند است چرا بجای اینگونه ریخت و پاشها،همین مخارج را صرف ضعیفان نمی کند؟ چرا بجای آبروخری و مهمانی دادن به پولداران فامیل، اقوام کم درآمدش را میهمان نمی کند؟

«

روزه» نیرومندترین وسیله‏اى است كه انسان را از زشتی‌ها باز می ‌دارد. قرآن کریم فلسفه این عبادت انسان‏ساز و تربیت‏آفرین را در یک جمله كوتاه اما بسیار پرمحتوا چنین بیان مى‏كند:" شاید پرهیزكار شوید" (لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ). [1]

و شاید بتوان از این عبارت چنین استنباط نمود که روزه تکلیفی است که در سایه عمل صحیح بدان، فرد در شمار متقین و پرهیزگاران قرار می‌گیرد. براى اخلاق روزه‏دار در ضمن روایت مفصلى چنین آمده است: روزه‏دار، از دروغ، گناه، مجادله، حسادت، غیبت، مخالفت با حقّ، فحش و سرزنش و خشم، طعنه و ظلم و مردم آزارى، غفلت، معاشرت با فاسدان، سخن‏چینى و حرام‏خوارى، دورى كند و نسبت به نماز، صبر و صداقت و یاد قیامت توجّه خاصّ داشته باشد.[2]

شیطان از مقربان درگاه الهی بود که عبادات چندصد ساله او در سایه کبر غرور و تمردش در برابر فرمان الهی حبط و باطل شد و به رانده شده از درگاه خداوند منان ملقب شد. وی با اخذ مهلت از خداوند درصدد اغوا و گمراهی انسان از هیچ کوششی فروگذار ننموده و نمی نماید. خداوند متعال بارها و در آیات متعددی از قرآن کریم[3] به انسان در خصوص وجود چنین دشمن آشکار و قسم خورده ای هشدار داده است و در موارد مختلف شیطان اعمال و عاقبت پیروان او را متذکر شده است.

از جمله عنایات الهی بر بندگان در این ماه آن است که شیطان در غل و زنجیر می‌شود؛ در این باره امام باقر علیه السلام فرموده است: «رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم رو به مردم نمودند و فرمودند: ای مردم! هنگامی که هلال ماه رمضان طلوع کرد ابلیس و شیاطین در غل و زنجیر می‌شوند؛ درهای رحمت درهای آسمان و درهای بهشت گشوده می‌شود و درهای جهنم و آتش بسته و قفل می‌شوند و دعاها مستجاب می‌شود و ... و منادی در هرشبی از آن ندا می‌دهد: آیا کسی خواسته ای دارد و آیا کسی استغفارمی‌طلبد؟»[4]

شرح دعای روز ششم توسط آیت الله مجتهدی

دعای روز ششم

مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی، شرح کوتاهی بر دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان دارد که به صورت مجموعه صوتی موجود است، متن این مجموعه شروح در ماه رمضان سال 89 به ابتکار خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس پیاده و منتشر شد.

*دعای روز ششم ماه مبارک رمضان
«اَللّهُمَّ لا تَخْذُلْنى فیهِ لِتَعَرُّضِ مَعْصِیَتِکَ وَلاتَضْرِبْنى بِسِیاطِ نَقِمَتِکَ وَزَحْزِحْنى فیهِ مِنْ مُوجِباتِ سَخَطِکَ بِمَنِّکَ وَاَیادیکَ یا مُنْتَهى رَغْبَةِ الرّاغِبینَ»
«خدایا در این ماه به خاطر دست زدن به نافرمانیت خوارم مساز و تازیانه‌هاى عذابت را بر من مزن و از موجبات خشمت بدان نعمت‌بخشى و الطافى که نسبت به بندگان دارى دورم بدار، اى آخرین حد اشتیاق مشتاقان»

* شرح فرازهای دعا
آیت‌الله مجتهدی در شرح «اَللّهُمَّ لا تَخْذُلْنى فیهِ لِتَعَرُّضِ مَعْصِیَتِکَ» می‌گوید: خدایا، من را به واسطه تعرض گناه خوارم نکن، گناه آدم را خوار و عبادت و بندگی آدم را عزیز می‌کنند. اگر اهل طاعت و بندگی شوید، عزیز می‌شوید؛ اما اگر اهل گناه باشید، کسی دوستتان ندارند.
وی افزود: اهل گناه ولو اگر تحصیلات عالی رتبه دانشگاهی هم داشته باشد و لباس‌های فاخر به تن کند، باز هم خوار است. اما بندگی خدا را کردن باعث می‌شود تا محبت آن شخص به مقدار بسیار زیادی در دل دیگران باشد.

نکات کلیدی جزء ششم قرآن کریم

خطری که بیش از ترک عبادت آخرت انسان را تهدید می کند

وَ مَن یَسْتَنكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَ یَسْتَكْبرِْ فَسَیَحْشرُُهُمْ إِلَیْهِ جَمِیعًا(۱۷۲) فَأَمَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ فَیُوَفِّیهِمْ أُجُورَهُمْ وَ یَزِیدُهُم مِّن فَضْلِهِ وَ أَمَّا الَّذِینَ اسْتَنكَفُواْ وَ اسْتَكْبرَُواْ فَیُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ... (۱۷۳)

قرآن کریم می فرماید: كسانى كه از عبادت و بندگى پروردگار امتناع ورزند و این امتناع از تكبر و خودبینى آنها سرچشمه بگیرد، خداوند همه آنها را در روز رستاخیز حاضر خواهد ساخت و به هر كدام كیفر مناسب خواهد داد. در آن روز به آنها كه داراى ایمان و عمل صالح بوده‏اند پاداششان را به طور كامل خواهد داد و از فضل و رحمت خود بر آن خواهد افزود؛ ولی کسانی را كه از بندگى خدا امتناع ورزیدند و راه تكبر را پیش گرفتند به عذاب دردناكى گرفتار خواهد كرد.(۱)

استنكاف یعنى امتناع و انزجار از چیزى. این حالت در مورد عبادت و بندگى خدا، گاهى ریشه در جهل و نادانى دارد و گاهى به خاطر تكبر و خودبینى و سركشى است.

علامه طباطبایی(ره) می فرماید: استنكاف به تنهایى باعث سخط الهى نمى‏شود، زیرا استنكاف دو جور ممكن است باشد، یكى از نادانى و استضعاف و دیگرى از استكبار، آن استنكافى باعث خشم و غضب الهى مى‏شود كه برخاسته از روح استكبار باشد.(۲)
قانون قرآن این است: اگر كسى نسبت به آنچه که باید ایمان بیاورد، كفر بورزد و راه مؤمنان را رها كرده و در راه كافران قرار گیرد، اعمال او بر باد می رود و در آخرت در زمره زیانكاران خواهد بود
کفر، تمام اعمال و عبادات گذشته انسان را نابود می کند

ماه رمضان ماه دوستی با خدا و دشمنی با شیطان است. ماهی است که خودش نامی از اسامی پروردگار است چنانچه حضرت باقر (علیه السلام) فرمودند که این ماه را بدون ذکر ماه نام نبرید و بگویید ماه رمضان چون رمضان اسمی از اسم های خداست. در این ماه باید کوشید در فروغ دین الهی شد و راه و رسم خدایی شدن و رنگ الهی گرفتن را آموخت. یکی از فروغ دین تولی و تبری است که در این نوشتار می کوشیم از منظر اخلاقی به ویژه با توجه به این ماه عزیز و گرامی آن را مورد توجه قرار دهیم.

تولی و تبری

تولی به معنای دوستی است و در فروغ دین به معنای دوستی با دوستان خداست. امّا برای یک مسلمان کامل بودن تنها تولی کفایت نمی کند بلکه بال دیگر پرواز و اوج گرفتن آدمی تبری است. تبری به معنی دشمنی است و در فروع دین به معنای دشمنی با دشمنان خداست. با دو بال تولی و تبری است که انسان اوج می گیرد و در بعد اجتماعی و روانی به تکامل می رسد. ماه رمضان ماه تولی و تبری است. دوستی با خدا و هر آنچه که او دوست می دارد و دشمنی با دشمنان خدا و هر آنچه که او دشمن می دارد. از این رو باید محوریت اساسی در اخلاق انسان مومن تبری و تولی باشد.

تولی و تبری در اخلاق

در واقع انسان مومن دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا را ملاک خویش در اخلاقیات قرار می دهد. از این رو می کوشد با تمسّک به برگزیدگان الهی متعلّق به اخلاق الهی شود و از رذایل اخلاقی که دشمن الهی است دوری نماید. در این راستا حسن خلق زیبنده و برازنده مومن است که می کوشد تولی و تبری را در خود مجّلی نماید.

ماه رمضان ماهی است که هوایش از آلودگی های شیطانی تصفیه شده و روح ملکوتی آن برای فیض رساندن به بندگان تقویت شده است. امید به شفا  از بیماریهای حاصل از گناهان در این ماه بسیار است و مغفرت یافتن یکی از بهترین شفاهای معنوی است ...

أنّ النّبىّ صلّى اللّه علیه و آله: قال لأصحابه: «ألا أخبركم بشى‏ء إن أنتم فعلتموه تباعد الشّیطان منكم كما تباعد المشرق من المغرب؟ قالوا: بلى قال: الصّوم یسوّد وجهه و الصّدقة تكسر ظهره و الحبّ فى اللّه و الموازرة على العمل الصّالح یقطع دابره و الاستغفار یقطع و تینه و لكلّ شى‏ء زكاة و زكاة الأبدان الصّیام. (أمالی الصدوق ،61 ،المجلس الخامس عشر)

پیامبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله به یارانش فرمود: «آیا شما را سوى چیزى رهنمون شوم كه اگر شما آن را انجام دهید شیطان از شما دور مى‏گردد، چنان كه مشرق از مغرب دور مى‏گردد؟  عرض كردند: آرى ،فرمود: «روزه رویش را سیاه مى‏كند، صدقه پشتش را مى‏شكند، دوستى براى خدا و پشتكار بر كار نیك نابودش مى‏كند و استغفار شاهرگش را مى‏زند و هر چیز زكاتى دارد و زكات بدنها روزه است».

شهوتى كه همه مردم در همه اعصار مبتلا به آن هستند، عبارت است از شهوت شكم از خوردن و آشامیدن، و شهوت جنسى كه اگر مدتى از این سه چیز پرهیز كنند، و این ورزش را تمرین نمایند، به تدریج نیروى خویشتن‏دارى از گناهان در آنان قوت مى‏گیرد

روزه‌داری در ماه رمضان همچون سایر عبادات و احکام الهی دارای شرایط زمانی و آداب خاصی است و ادای آن بر هر فرد مکلف [غیر مریض و مسافر] واجب است. از جمله این آداب می‌توان به دعا و اذکار وارده در خصوص سحرها و وقت افطار[1] افطار دادن به فرد روزه دار[2] و... اشاره نمود.

در خصوص علت امر به روزه در این ماه از امام رضا علیه السلام سوال شد ایشان فرمودند: «برای آن است که انسان‌ها درد گرسنگی و تشنگی را درک کنند. زیرا زمانی که گرسنگی و تشنگی به فردی می‌رسد فرد خاشع ذلیل بیچاره و موجودی عارف و صابر می‌شود».[3]

نکته قابل تعمق در این میان آن است که شرط حضور در مهمانى این ماه، فقط تحمّل گرسنگى نیست؛ روایت فوق در کنار روایات دیگری [4]که بر روزه‌داربودن گوش چشم مو پوست و غیر آن تاکید شده است بیانگر آن است که فرد باید تمام اعضاء و جوارح خویش را نیز از ارتکاب به گناه باز دارد. و به همین دلیل است که روزه را عامل مۆثرى براى پرورش روح تقوا و پرهیزگارى در تمام زمینه‏ها و همه ابعاد زندگی بشر دانسته‌[5] و گفته‌اند: روزه مردمان عادّى، همان خوددارى از نان و آب و همسر است، امّا در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم‏ است، و روزه خاصّ‏الخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالى بودن دل از غیر خداست. روزه، انسان را شبیه فرشتگان مى‏كند، فرشتگانى كه از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند. [6] 

نکات کلیدی جزء پنجم قرآن کریم

آسان خدا را سخت کرده‌ایم
قرآن کریم مجیدیُرِیدُ اللَّهُ أَن یخَُفِّفَ عَنکُمْ وَ خُلِقَ الْانسَنُ ضَعِیفًا(۲۸- نساء)

ازدواج یا همان نکاح شرعی راهکاری است حلال و آسان که خداوند متعال برای سامان دادن به غریزه شهوت و جنس مخالف خواهی، پیش روی انسان قرار داده است. انسان به طبع اولیه در برابر خواهش‌های نفس خود ضعیف و ناتوان خلق شده تا با تربیت آن در مکتب انسان سازی قوی و قدرتمند شود.

از اسباب تربیت نفس و رام کردن نفس چموش دادن پاسخی واقعی به درخواست‌های بجای اوست؛ ازدواج یکی از این موارد است که در حوزه غریزه جنسی خداوند آن را تنها پاسخ درست به درخواست آن قرار داده است و به شکل‌های متعددی آن را تا حد امکان آسان گرفت تا بهانه‌ای برای آلوده دامنی برای کسی نماند.(۱)

در اسلام پس از رضایت طرفین(۲)؛ فقط چند جمله کوتاه لازم است تا دو جنس مخالف به هم محرم شوند و ازدواج صورت گیرد؛ ولی ما چنان کار را بر خود سخت کرده‌ایم که آسانی ازدواج گم شد و به یکی از دشوارترین و طاقت‌فرساترین اقداماتی تبدیل شد که می‌توان تصور کرد.

گناهان دو نوعند: صغیره و کبیره؛ هر چند تمام گناهان چون نافرمانی خداوند عظیم اند، کبیرند و بزرگ؛ اما وقتی گناهان با هم مقایسه می‌شوند برخی صغیره اند و برخی دیگر کبیره. بزرگی معصیت وقتی تحقق می‌یابد که نهی از آن نسبت به معصیت دیگر مهم‌تر و شدید تر باشد
تصرف در اموال دیگران تنها از راه شرعی جایز است

نگاهي به دعاي افتتاح

معرفى امامان معصوم عليهم السلام  و جايگاه و مقام رفيع و بى‏بديل آنان، تنها از عهده كسانى بر مى‏آيد كه با كمالات ايشان، داراى سنخيت و مشابهت بوده و بر مقام و رتبه آنان احاطه و اشراف داشته باشند. اين ويژگى، تنها در خود اهل‌بيت عليهم السلام  يافت مى‏شود و ديگران از احاطه به اين معرفت و عظمت، فاصله‏اى دور دارند: «موالى لا احصى ثنائكم و لا ابلغ من المدح كنهكم و من الوصف قدركم و انتم نورالاخيار و هداية الابرار و حجج الجبار1؛ سروران من، مدح و ستايش شما از توان من، بيرون و نيل به نهايت مدح و تمجيد شما از دسترس من، خارج است. چون شما نورهاي برگزيده راهنماى نيكان و حجت‏هاى خداوند عزيز و قدرتمند هستيد».
اگر نبود دعاها و احاديثى كه مقام امامان معصوم عليهم السلام  و كمالات و فضايل آنان را براى ما بيان كرده‏اند، ما هرگز از شناخت در خور توجّه و شايسته آن انوار پاك بهره‏مند نمي‌شديم و تا ابد بر ساحل درياى عظمت و بزرگى كمالات آنها، تشنه و منتظر، باقى مى‏مانديم و از سر سفره معارف و آموزه‏هاى عميق و علوم ملكوتى و آسمانى ايشان، بى‏بهره برمى‏خاستيم.
نكته ديگر آن كه تعابيرى كه بيانگر عظمت و كمال و قرب و ويژگى منحصر به فرد ائمه عليهم السلام  است، در واقع بيانگر مقامات معنوى و روحانى و شخصيت آنان است، نه شخص آنها. تبلور اين كمالات در اولياى الهى، بهترين دليل بر كمالات خداوند و نشانه كبريايى و بزرگى او است. آنان، خود را بندگان خدا و آينه داران صفات جلال و جمال حق مى‏دانند و بهتر از هر كس ديگر، علوّ و بزرگى حق را نشان مى‏دهند و به همين دليل، اميرمؤمنان عليهم السلام  مى‏فرمايد: «مالله آية اكبر منى2؛ براى خداوند، نشانه‏اى بالاتر از من نيست».

ماه رمضان و دولت كريمه امام زمان(عج)

ماه مبارك رمضان، ماه ضيافت الهي، ماه تنزيل قرآن و ريزش باران وحي و وزش نسيم مهر خداوندي يك بار ديگر با آمدنش دل‌هاي عاشق و خسته را غرق شادي و شعف كرد.
 خداوند بزرگ، در اين ماه با فراخواني بندگان خويش بر خوان گسترده‌اش هيچ لطف و عنايتي را از آنان دريغ نفرموده و تمام بركات را در دسترس آنان قرار داده است.
  در اين ماه مبارك، درهاي بهشت، باز و درهاي جهنم، بسته شده است و شياطين در زنجيرند و اين الطاف، زمينة التفات و توجه بندگان را به ذات اقدس الهي فراهم و جان تشنه آنان را مهياي دريافت پيام‌هاي هدايت و سعادت كرده است.
  ماه مبارك رمضان، ماه توبه و بازگشت به خداوند رؤوف و غفور و ماه تضرع و استغاثه و دعا و نيايش به درگاه پروردگار عالميان است؛ ماهي كه به فرمودة پيامبر گرامي اسلام صل الله عليه و آله و سلم:
دعاي شما در اين ماه مستجاب است[1]
يكي از دعا‌هاي اين ماه دعاي: «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ...» است. در روايتي از نبي مكرم اسلام صل الله عليه و آله و سلم نقل شده است كه آن حضرت فرمود:
هر كس اين دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجب بخواند، حق تعالي گناهان او را تا روز قيامت بيامرزد.[2]
  نكتة جالب و قابل توجه، اين‌كه با دقت و تأمل در بسياري از روايات عصر ظهور متوجه خواهيم شد تمام اين خواست‌ها و آرمان‌هاي والاي انساني و اهداف متعالي در اين دعا، در دولت كريمة «قائم آل محمد عليه السلام » و آن عدل منتظر عجل الله تعالي فرجه الشريف  تحقق خواهد يافت و جلوة تام و تمام هر چه در اين دعاي شريف آمده است ، در دولت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف  جلوه‌گر خواهد شد؛ لذا مهمانان خدا در اين موسم سرسبزي و خرمي دل‌ها، با زمزمة اين دعا ظهور آن حجت خدا و خاتم اوصياء عجل الله تعالي فرجه الشريف  را از معبود خويش مي‌طلبند. در اين نوشتار، فرازهايي از اين دعاي شريف را با استناد به روايات و احاديث معصومان عليهم السلام تبيين مي‌كنيم:

توبه، پیش از فرا رسیدن ماه رمضان




عیون أخبار الرضا علیه‏السلام عن عبدالسلام بن صالح الهرویّ: دَخَلتُ عَلى أبِی الحَسَنِ عَلِیِ بنِ موسَى الرِّضا علیه‏السلام فی آخِرِ جُمُعَةٍ مِن شَعبانَ، فَقالَ لی: «یا أبَا الصَّلتِ، إنَّ شَعبانَ قَد مَضى أكثَرُهُ، و هذا آخِرُ جُمُعَةٍ مِنهُ، فَتَدارَك فیما بَقِیَ مِنهُ تَقصیرَكَ فیما مَضى مِنهُ، و عَلَیكَ بِالإِقبالِ عَلى ما یَعنیكَ و تَركِ ما لا یَعنیكَ، و أكثِر مِنَ الدُّعاءِ وَالاِستِغفارِ و تِلاوَةِ القُرآنِ، و تُب إلَى الله‏ِ مِن ذُنوبِكَ ... . (1)

عیون أخبار الرضا علیه‏السلام به نقل از عبد السلام بن صالح هروى ـ نقل می‌كند در آخرین جمعه ماه شعبان، خدمت امام رضا علیه‏السلام رسیدم. به من فرمود:

«اى ابوصَلْت! بیشترِ شعبان گذشته است و این، آخرین جمعه از آن است. پس در آنچه از آن مانده، كوتاهى‏هایت را در آنچه گذشته است، جبران كن. به كارى روى آور كه برایت مفید باشد و آنچه را بیهوده است و به تو مربوط نیست، وا گذار .

زیاد دعا و استغفار و تلاوت قرآن داشته باش و از گناهانت به درگاه خدا توبه كن، تا در حالى ماه خدا سوى تو آید كه براى خدا خالص شده باشى . هیچ امانتى را بر عهده خویش باقى نگذار، مگر آن كه ادا كرده باشى، و هیچ كینه‏اى را در دلت نسبت به مؤمنى نگاه مدار، مگر آن كه از دل به در آورده باشى، و هیچ گناهى را كه مرتكب مى‏شدى، رها مكن، مگر این كه از آن، دست برداشته باشى .

از خدا پروا كن و در نهان و آشكار كارت، بر او توكّل كن؛ «و هر كس بر خدا توكّل كند، او برایش بس است . خداوند، فرمان خویش را پیش خواهد برد. به یقین، خداوند براى هر چیزى اندازه‏اى قرار داده است.»

و در باقى‏مانده این ماه، زیاد بگو:

"خدایا! اگر ما را در آنچه از شعبان گذشته است، نیامرزیده‏اى، پس ما را در باقیمانده آن ببخشاى!"

همانا خداوند متعال، در این ماه به احترام ماه رمضان، بسیارى را [از آتش] آزاد مى‏كند.»

ماه رمضان، ماهی است عظیم که خداوند در آن حسنات را می‌افزاید و گناهان را محو می‌کند و درجات را بالا می‌برد. هر کس در این ماه صدقه دهد خداوند او را می‌آمرزد و هر کس در حد توانش نیکی نماید خداوند او را می‌بخشد.

گویند ماه رحمت فرارسیده است. گویند درب‌های مغفرت الهی بر بندگان باز شده است. گویند اولیای الهی مسرور دیدار یارند. گویند خداوند سفره ضیافتی به وسعت عالم پهن کرده است و تمام مردم اعم از فقیر و غنی، جوان و پیر، عرب و عجم بی هیچ تفاوتی دعوت گشته‌اند. گویند چشمان خداوند به راه است تا بندگانش را ببیند و با برکات مادی و معنوی سیرابشان کند.

به راستی وسعت رحمت و برکت خداوند در این ماه تا چه اندازه می‌باشد؟! چرا بندگان مخلص خداوند همواره چشم به راه این ماه هستند و از خدا می‌خواهند توفیق صائم واقعی بودن را نصیبشان گرداند؟!

روزه، رکن اسلام

هر دین و آیینی بر ارکانی استوار است و اسلام نیز در این میان مستثنا نمی‌باشد. در روایات اسلامی چنین آمده است:

جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسِ دَعَائِمَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُۆْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ‏.[1]

امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: اسلام بر پنج رکن بنا شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایة امیر المۆمنین و ائمه از نسل ایشان (علیهم السلام).

آری! خدا روزه را رکنی برای اسلام قرار داده است و مسلمانان را دستور به انجام این فریضه در ماه رمضان داده است و وعده رحمت و برکت به آنان داده است تا تشویقی باشد برای توجه بیش‌تر بدان. حال باید دید وسعت رحمت خدا در این ماه تا چه حد است.

انسان مدرن در تعاریف امروزی بیشتر از هر چیز به شکم خود اهمیت می دهد و با فرا رسیدن ماه رمضان، به دنبال هزار منطق و دلیل خواهد بود تا بلکه بتواند از روزه گرفتن فرار کند....

یکی از مشکلات بزرگی که انسان قرن بیست و یک را به شدت تهدید می کند، تعریفی است که این انسان از مدرنیسم دارد، تعریفی که ابعاد مهمی از سبک زندگی او را تحت تاثیر قرار داده است، از نوع پوشش گرفته تا سیاست و اقتصاد و فرهنگ همه و همه تعاریف جدیدی پیدا کرده اند.

در تعریف مدرنیته این گونه آمده است: مدرنیته عبارت است از جریان حاکم بر تمدن جدید غرب در زمینه‌های فکری، فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و .. که جدا از آموزه‌های دینی و با محور قرار دادن انسان و تکیه بر آزادی همه جانبه او نیز اعتماد به عقل بشری و اصالت دادن به فرد در صدد تحلیل همه امور اعم از طبیعت، ماوراء طبیعت، ارزش‌ها و ... برآمده است و با اندیشه نوکردن و تغییر همه جانبه حیات انسان هر آنچه در مقابل آن واقع می‌شود؛ مانند دین، آداب و رسوم و سایر سنت‌ها، را نفی می‌کند.(دین در نگاهی نوین:ص 181)

در بعد فرهنگ به انسانی مدرن می گویند که در قید و بند رعایت احکام و مسائل شرعی و اخلاقی نباشد و به اصطلاح روشنفکر باشد، هر چه مخالف خود را بیشتر با مسائل دینی و مذهبی نشان دهی روشنفکر تر و مدرن تر خواهی بود.

انسان مدرن در تعاریف امروزی بیشتر از هرچیز به شکم خود اهمیت می دهد و با فرا رسیدن ماه رمضان، به دنبال هزار منطق و دلیل خواهد بود تا بلکه بتواند از روزه گرفتن فرار کند.

در بعد حجاب و عفاف به زنی مدرن می گویند که به راحتی با مردان نامحرم ارتباط بر قرار می کند و مشکلی با بی حجابی نداشته و اصلا به این مساله فکر نمی کند، به زنی زن مدرن می گویند که همپای مردان در بیرون از منزل کار کند و فریاد تساوی حقوق زن و مرد را بزند. زن مدرن زنی است که شرم و حیا را کاملا فراموش کرده باشد.

اما از دیدگاه قرآن مجید و روایات اسلامی، انسان و زندگی مدرن تعریف کاملا متفاوتی دارد که به بخشی از مهمترین ویژگی ها اشاره می کنیم:

چند سالی است که ماه مبارک رمضان با فصل گرم تابستان مقارن شده و همین امر موجب گشته است روزه و روزه داری در این ایام به  دلایلی چند، از جمله طولانی بودن روزها و گرم بودن هوا و تشنگی و عطش ناشی از این گرما سخت و طاقت فرسا گردد. اما آیا این بهانه مناسبی برای ترک روزه است؟

آیات خدا در باب وجوب روزه

«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیْکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ » (سوره بقره 183) «یعنی ای کسانی که ایمان دارید روزه گرفتن بر شما واجب گشت همچنان که بر پیشینیان از شما (از ملتهای گذشته) واجب شده بود شاید با روزه گرفتن پاک و پرهیرکار شوید.»

«أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِیضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (سوره بقره آیه 184) «و این روزهایى چند است پس هر کس از شما مریض و یا مسافر باشد باید ایامى دیگر بجاى آن بگیرید و اما کسانى که به هیچ وجه نمى‏توانند روزه بگیرند عوض روزه براى هر روز یک مسکین طعام دهند و اگر کسى عمل خیرى را داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر است و اینکه روزه بگیرید برایتان خیر است اگر بناى عمل کردن دارید».

روز سوم: جهل و نادانی




بسم الله الرحمن الرحیم

خدایا روزى كن مرا در آنروز هوش و خودآگاهى را

و دور بدار در آن روز از نادانى و گمراهى

و قرار بده مرا بهره و فایده از هر چیزى كه

فرود آوردى در آن به بخشش خودت

اى بخشنده‌ترین بخشندگان





1 - خودبزرگ بینی
2 - خود محوری

3 - تخطئه دیگران
4 - گمراه دانستن دیگران

5 - انکار و تکذیب
6 - لجاجت
7 - خودپسندی

حضرت علی علیه السلام فرمود:

«نادان کسی است که خود را نسبت ‏به نادانسته ‏هایش دانا شمارد و نظر خود
را کافی بداند، هر کس با وی مخالفت کند او را در اشتباه پندارد و ناآگاهان را گمراه کند
، هرچه را نداند انکار و تکذیب کند، حقیقت را انکار نموده و در لجاجت جری
و اصرار کننده باشد و در طلب دانش، خودپسندی کند.»

(بحارالانوار، ج 77، ص 203)