نكته ها:


این آیه راه مستقیم را، راه كسانی معرّفی می كند كه مورد نعمت الهی واقع شده اند وعبارتند از: انبیا، صدّیقین، شهدا وصالحین. [1]

توجّه به راه این بزرگواران و آرزوی پیمودن آن وتلقین این آرزو به خود، ما را از خطر كجروی وقرار گرفتن در خطوط انحرافی باز می دارد. بعد از این درخواست، از خداوند تقاضا دارد كه او را در مسیر غضب شدگان وگمراهان قرار ندهد. زیرا بنی اسرائیل نیز به گفته قرآن، مورد نعمت قرار گرفتند، ولی در اثر ناسپاسی ولجاجت گرفتار غضب شدند.

قرآن، مردم را به سه دسته تقسیم می نماید: كسانی كه مورد نعمت هدایت قرار گرفته وثابت قدم ماندند، غضب شدگان و گمراهان.
مراد از نعمت در «أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ» ، نعمتِ هدایت است. زیرا در آیه ی قبل سخن از هدایت بود. علاوه بر آنكه نعمت های مادی را كفّار ومنحرفین ودیگران نیز دارند. هدایت شدگان نیز مورد خطرند و باید دائماً از خدا بخواهیم كه مسیر ما، به غضب و گمراهی كشیده نشود.

مغضوبین در قرآن در قرآن، افرادی همانند فرعون و قارون و ابولهب و امّت هایی همچون قوم عاد، ثمود و بنی اسرائیل، به عنوان غضب شدگان معرّفی شده اند. [2]

بنی اسرائیل كه داستان زندگی و تمدّن آنها در قرآن بیان شده است، زمانی بر مردم روزگار خویش برتری داشتند؛ «فَضَّلْتُكُمْ عَلَی اَلْعالَمِینَ» [3]لكن بعد از این فضیلت و برتری، به خاطر رفتار خودشان، دچار قهر و غضب خداوند شدند. «وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّهِ» [4]
این تغییر سرنوشت، به علّت تغییر در رفتار و كردار آنان بوده است؛ دانشمندان یهود، دستورات وقوانین آسمانی تورات را تحریف كردند، «یُحَرِّفُونَ اَلْكَلِمَ» [5]وتجّار وثروتمندان آنان نیز به ربا وحرام خواری و رفاه طلبی روی آوردند، «أَخْذِهِمُ اَلرِّبَوا» [6]وعامّه مردم نیز در برابر دعوت به جهاد و مبارزه، از روی تن پروری و ترس، از رفتن به جبهه نبرد و ورود به سرزمینِ مقدّس، سر باز زدند.

«فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّكَ فَقاتِلا إِنّا هاهُنا قاعِدُونَ» [7]به خاطر این انحرافات، خدا آنان را از اوج عزّت و فضیلت، به نهایت ذلّت و سرافكندگی مبتلا ساخت. ما در هر نماز، از خداوند می خواهیم كه مانند غضب شدگان نباشیم. یعنی نه اهل تحریف آیات و نه اهل ربا و نه اهل فرار از جهاد در راه حقّ، و همچنین از گمراهان نباشیم، آنان كه حقّ را رها كرده و به سراغ باطل می روند و در دین و باور خود غلوّ و افراط كرده و یا از هوی و هوس خود و یا دیگران پیروی می كنند. [8]

انسان در این سوره، عشق و علاقه و تولاّی خود را به انبیا و شهدا و صالحان و راه آنان، اظهار و ابراز داشته و از مغضوبان و گمراهان تاریخ نیز برائت و دوری می جوید و این مصداق تولّی و تبرّی است. ضالّین در قرآن «ضلالت» كه حدود دویست مرتبه این واژه با مشتقاتش در قرآن آمده است. گاهی در مورد تحیّر بكار می رود، «وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ» [9]وگاهی به معنای ضایع شدن است، «أَضَلَ أَعْمالَهُمْ» [10]ولی اكثراً به معنای گمراهی وهمراه با تعبیرات گوناگونی نظیر: «ضَلالٍ مُبِینٍ» *، «ضَلالٍ بَعِیدٍ» *، «ضَلالٍ كَبِیرٍ» به چشم می خورد.

در قرآن افرادی به عنوان گمراه معرّفی شده اند، از جمله: كسانی كه ایمان خود را به كفر تبدیل كردند، [11]مشركان، [12]كفار، [13]عصیان گران، [14]مسلمانانی كه كفّار را سرپرست و دوست خود گرفتند، [15]كسانی كه مردم را از راه خدا باز می دارند، كسانی كه به خدا یا رسول خدا توهین می كنند، آنان كه حقّ را كتمان می كنند و كسانی كه از رحمت خدا مأیوسند. در قرآن نام برخی به عنوان گمراه كننده آمده است، از قبیل: ابلیس، فرعون، سامری، دوست بد، رؤسا ونیاكان منحرف. گمراهان خود بستر وزمینه ی انحراف را فراهم و گمراه كنندگان از این بسترها و شرایط آماده، استفاده می كنند. بسترهای انحراف در قرآن عبارتند از: 1. هوسها، [16]2. بت ها، [17]3. گناهان [18]، 4. پذیرش ولایت باطل، [19]5. جهل و نادانی. [20]

«مَنْ یُطِعِ اَللّهَ وَ اَلرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ» ، كسانی كه خدا و رسول را پیروی كنند، آنان با كسانی هستند كه خدا آنها را نعمت داده است، از پیامبران، راستگویان، شهدا و صالحان. نساء، 69 و آیه 59 سوره مریم.

[2] . در آیات متعدّدی از قرآن ویژگی های گمراهان و غضب شدگان و مصادیق آنها بیان شده است كه برای نمونه به موارد ذیل اشاره می شود: *منافقان و مشركان و بدگمانان به خداوند. نساء، 116 و فتح، 6. *كافران به آیات الهی و قاتلان انبیاء الهی. بقره، 61. *اهل كتاب كه در برابر دعوت به حقّ سركشی كرده اند. آل عمران، 110- 112. *فراریان از جهاد. انفال، 16. *پذیرندگان و جایگزین كنندگان كفر با ایمان. بقره، 108 و نحل، 106. *پذیرندگان ولایت دشمنان خدا و دوستداران رابطه ی با دشمنان خدا. ممتحنه، 1.
[3] . بقره، 47.
[4] . بقره، 61.
[5] . نساء، 46.
[6] . نساء، 161.
[7] . مائده، 24.
[8] . «قُلْ یا أَهْلَ اَلْكِتابِ لا تَغْلُوا فِی دِینِكُمْ غَیْرَ اَلْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعُوا أَهْواءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَ أَضَلُّوا كَثِیراً وَ ضَلُّوا عَنْ سَواءِ اَلسَّبِیلِ» بگو: ای اهل كتاب! در دینتان به ناحقّ غلوّ نكنید وبه دنبال خواهش های گمراهانِ پیش از خود نروید، كه آنان افراد زیادی را گمراه كرده و از راه راست گمراه شده اند. مائده، 77.
[9] . ضحی، 7.
[10] . محمّد، 1.
[11] . «مَنْ یَتَبَدَّلِ اَلْكُفْرَ بِالْإِیمانِ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ اَلسَّبِیلِ» بقره، 108.
[12] . «وَ مَنْ یُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعِیداً» نساء، 116.
[13] . «وَ مَنْ یَكْفُرْ بِاللّهِ. . . فَقَدْ ضَلَّ» نساء، 136.
[14] . «وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ» احزاب، 36.
[15] . «لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّكُمْ أَوْلِیاءَ. . . وَ مَنْ یَفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ اَلسَّبِیلِ» ممتحنه، 1.
[16] . «اِتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اَللّهُ» جاثیه، 23.
[17] . «جَعَلُوا لِلّهِ أَنْداداً لِیُضِلُّوا عَنْ سَبِیلِهِ» ابراهیم، 30.
[18] . «وَ ما یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ اَلْفاسِقِینَ» بقره، 26.
[19] . «أَنَّهُ مَنْ تَوَلاّهُ فَأَنَّهُ یُضِلُّهُ» حج، 4.
[20] . «وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ اَلضّالِّینَ» بقره، 198.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: