پیام های آیه 31 سوره ی نور :
1 در لزوم عفّت و پاکدامنی و ترک نگاه حرام بین زن و مرد، فرقی نیست. «یَغُضُّوا یَغْضُضْنَ یَحْفَظُوا یَحْفَظْنَ» 2 جلوه‏گری زنان، در جامعه ممنوع است. «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ» 3 ظاهر بودن قسمت‏هایی از بدن که به طور طبیعی پیداست، (صورت، دست یا پا) مانعی ندارد. «إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» 4 در میان انواع پوشش‏ها، نام مقنعه و روسری بزرگ آمده و این دلیل بر اهمیّت حجاب است. «بِخُمُرِهِنَّ» 5 در قانون گزاری باید به ضرورت‏ها، واقعیّت‏ها و نیازها توجّه شود. (اگر پوشاندن آن قسمت از بدن که خود به خود آشکار است، واجب می‏شد، زندگی برای عموم زنان مشکل بود) «إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» 6 اسلام به نیازهای فطری و غریزی بشر پاسخ مثبت می‏دهد. «إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ» 7 از بردگان و غلامان و افراد ملازمی که نیازی به همسر ندارند، ستر و پوشاندن واجب نیست. «أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ» 8 هر گونه راه‏رفتنی که سبب آشکار شدن زیورهای مخفی زن شود ممنوع است. «وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ» 9 زن، حقّ مالکیّت دارد. «مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ» 10 زن، زینت خود را تنها به زنان مسلمان می‏تواند نشان دهد و نزد زنان کفّار باید خود را بپوشاند. «نِسائِهِنَّ» یعنی زنان خودی و مسلمان نه بیگانه.
11 پوشش زن با تمایلات جنسی مردان نامحرم کاملًا ارتباط دارد، برای «غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ» که میلی به همسر ندارد پوشش لازم نیست.
12 حجاب و پوشش، واجب است، «وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ» و هرکاری که زینت زن را آشکار کند یا دیگران را از آن آگاه کند ممنوع است. «لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ» 13 مقدار واجب برای پوشش سر و صورت، انداختن روسری و مقنعه‏ای است که گردن و سینه را بپوشاند. «بِخُمُرِهِنَّ عَلی‏ جُیُوبِهِنَّ» 14 با حفظ حجاب، حضور زن در جامعه مانعی ندارد. «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ» همان گونه که شرکت زن در نماز جماعت بلامانع است. «وَ ارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ» «1» 15 همه مردم نسبت به مسأله نگاه و حجاب مسئولند و برای نگاه‏های حرام خود باید توبه کنند. «تُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ» 16 مقتضای ایمان، توبه به درگاه خداوند است. «تُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ» 17 توبه، هم واجب است و هم کلید رستگاری است. «تُوبُوا ... تُفْلِحُونَ» 18 راه رستگاری، بازگشت از مسیرهای انحرافی به راه خداست. «تُوبُوا إِلَی اللَّهِ ... تُفْلِحُونَ
تفسیر نور، ج‏8، ص: 178

وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ یحَْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بخُِمُرِهِنَّ عَلیَ‏ جُیُوبهِِنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنیِ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنیِ أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیرِْ أُوْلیِ الْارْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُواْ عَلیَ‏ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یخُْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُواْ إِلیَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمُ‏ْ تُفْلِحُونَ-31 - سوره نور.
ترجمه :
و به زنان با ایمان بگو: از بعضی نگاه‏های خود (نگاه‏های غیر مجاز) چشم‏پوشی کنند و دامن‏های خود را حفظ نمایند و جز آنچه (به طور طبیعی) ظاهر است، زینت‏های خود را آشکار نکنند و باید روسری خود را بر گردن خود بیفکنند (تا علاوه بر سر، گردن و سینه‏ی آنان نیز پوشیده باشد) و زینت خود را ظاهر نکنند جز برای شوهر خود، یا پدر خود یا پدرشوهر خود، یا پسر خود، یا پسر شوهر خود (که از همسر دیگر است) یا برادر خود، یا پسر برادر خود، یا پسر خواهر خود، یا زنان (هم‏کیش) خود، یا آنچه را مالک شده‏اند (از کنیز و برده)، یا مردان خدمتگزار که تمایل جنسی ندارند، یا کودکانی که (به سنّ تمییز نرسیده و) بر امور جنسی زنان آگاه نیستند. و نیز پای خود را به گونه‏ای به زمین نکوبند که آنچه از زیور مخفی دارند آشکار شود. ای مؤمنان! همگی به سوی خدا باز گردید و به درگاه خدا توبه کنید تا رستگار شوید.
تفسیر:
نکته ها:
با اینکه خداوند در قرآن به عدد رکعت‏های نماز و طواف اشاره نکرده و بیان مقدار و نصاب زکات و بسیاری از مسائل دیگر را به عهده‏ی پیامبر اکرم (صلوات اللَّه علیه) گزارده، ولی در مسائل خانوادگی و تربیتی و مفاسد اخلاقی به ریزترین مسائل پرداخته است.
خداوند در این آیه بیست و پنج مرتبه با آوردن ضمیر مونث به زنان توجّه کرده است. «1»
امام صادق (علیه السلام) فرمود: مراد از آیه‏ی «یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ» آن است که حتّی زنان به عورت زنان نگاه نکنند و عورت خود را از نگاه دیگران حفظ نمایند. «2»
کلمه «الْإِرْبَةِ» به معنای حاجت و نیاز است. مراد از «أُولِی الْإِرْبَةِ» خدمتگزاران و ملازمانی هستند که تمایل به همسر ندارند. «3»
پیامبر (صلوات اللَّه علیه) در تفسیر جمله‏ی «إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ» فرمود: خداوند آن دسته از زنان را که صورت و موی خود را برای شوهر آرایش نکنند و یا تقاضای شوهر را نپذیرند، لعنت کرده است. «4»
توبه، گاهی پشیمانی از یک گناه فردی و گاهی برای تغییر دادن یک فرهنگ فاسد عمومی است، که آیه ظاهراً درباره‏ی نوع دوّم است. زیرا در جاهلیّت گردن و سینه‏ی زنان باز بود. «5»
حفظ حجاب و ترک جلوه‏گری ثمرات بسیاری دارد که برخی از آنها عبارت است از:
آرامش روحی، استحکام پیوند خانواده، حفظ نسل، جلوگیری از سوء قصد و تجاوز، پیشگیری از امراض مقاربتی و روانی، پائین آمدن آمار طلاق، خودکشی، فرزندان نامشروع و سقط جنین، از بین رفتن رقابت‏های منفی، حفظ شخصیّت و انسانیّت زن، و نجات او از چشم‏ها و دلهای هوسبازی که امروز دنیای غرب و شرق را در لجن فرو برده است.
«خمر» جمع «خمار» یعنی روسری و «جیوب» جمع «جیب» به معنای گردن و سینه است.تفسیر نور، ج‏8، ص: 176

بسم الله الرّحمن الرّحیم
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً (59)-احزاب
ترجمه:
ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: روسری‏های بلند بر خود بیفکنند، این (عمل) مناسب‏تر است، تا (به عفّت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، و خداوند آمرزنده مهربان است
پیام‏ها:
1 در امر به معروف، اوّل از خودی‏ها شروع کنیم سپس دیگران. «قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ» 2 در احکام الهی، تفاوتی میان همسران و دختران پیامبر با دیگر زنان نیست.
«لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ» 3 پوشیدن لباسی که معرّف شخصیّت زن برای تأمین عفّت و آبرو باشد، لازم است. «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» 4 بهانه به دست بیماردلان و مزاحمان عفّت عمومی ندهید. (در آیات قبل هشدار به اذیّت کنندگان بود، در این آیه تکلیف اذیّت شوندگان را مطرح می‏کند.) «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» 5 رفت و آمد زنان در خارج از منزل، با حفظ عفّت عمومی مانعی ندارد. «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» 6 در امر به معروف و نهی از منکر، دلیل امر و نهی خود را بیان کنید. «فَلا یُؤْذَیْنَ» 7 نوع لباس مردم در جامعه، می‏تواند معرّف شخصیّت، مکتب و هدف آنها باشد. «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» 8 سرچشمه‏ی بسیاری از مزاحمت‏های هوسبازان نسبت به زنان و دختران، نوع لباس خود آنهاست. «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» 9 زنان با حجاب باید با حضور خود در صحنه، جوّ عمومیِ عفاف و پاکدامنی را حفظ کنند و فرصت مانور را از هوسبازان بگیرند. «یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ» 10 بد حجابی‏های گذشته قابل عفو است. «غَفُوراً رَحِیماً»

11 مغفرت خداوند همراه با رحمت اوست. «کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً

تفسیر نور، ج‏9، ص: 401

بسم الله الرّحمن الرّحیم
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً (59)-سوره احزاب
تفسیر نور، ج‏9، ص: 399
ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: روسری‏های بلند بر خود بیفکنند، این (عمل) مناسب‏تر است، تا (به عفّت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، و خداوند آمرزنده مهربان است.
نکته‏ها:
«جلابیب» جمع «جلباب»، به معنای مقنعه‏ای است که سر و گردن را بپوشاند، «1» و یا پارچه بلندی که تمام بدن و سر و گردن را می‏پوشاند. «2»
در آیات گذشته سخن از اذیّت و آزار مؤمنان به دست منافقان بود. این آیه می‏فرماید: برای آنکه زنان مؤمن مورد آزار افراد هرزه قرار نگیرند، به گونه‏ای خود را بپوشانند که زمینه‏ای برای بی‏حرمتی آنان فراهم نشود.
بر اساس این آیه، نوعی روسری مورد استفاده‏ی زنان آن زمان بوده، لکن زنان در پوشاندن خود از نامحرم دقّت نمی‏کرده‏اند. لذا سفارش این آیه، نزدیک کردن جِلباب به خود است، نه اصل جلباب که امری مرسوم بوده است.
این آیه که فرمان حجاب می‏دهد، با تهدید مطرح نشده بلکه فلسفه‏ی حجاب را چنین تبین می‏کند: زنان و دختران، اگر بخواهند از متلک‏ها، تهمت‏ها، تهاجم‏ها و تهدیدهای افراد آلوده و هرزه در امان باشند باید خود را بپوشانند.
آفات بی‏حجابی
1 رونق گرفتن چشم چرانی و هوسبازی.
2 توسعه‏ی فساد و فحشا.
3 سوء قصد و تجاوز به عنف.
4 بارداری‏های نامشروع و سقط جنین.
5 پیدایش امراض روانی و مقاربتی.
6 خودکشی و فرار از خانه در اثر آبروریزی.
7 بی مهری مردان چشم چران نسبت به همسران خود.
8 بالا رفتن آمار طلاق و تضعیف روابط خانوادگی.
9 رقابت در تجمّلات.
10 ایجاد دلهره برای خانواده‏های پاکدامن.