تاثیر لقمه های حلال و حرام در زندگی عادی افراد خانواده و جامعه

اثرات لقمة حلال

پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله فرمود: «الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً وَ أَفْضَلُهَا جُزْءاً طَلَبُ الْحَلَالِ؛1 عبادت، هفتاد جزء است و افضل آن كسب حلال است.» اين جمله، اهميت لقمة حلال را بيان مي كند كه به مواردي اشاره مي شود:
1. حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: «تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَيْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً؛2 ترك لقمة حرام نزد خدا بهتر از خواندن هزار ركعت نماز مستحبي است.»

دهد رزق حلال، آسايش دل
شود بر طاعت دلدار مايل

حرام از دل بَرَد مهر و وفا را
كند ناپاك، قلب باصفا را

2. از پيامبر گرامي اسلام صلی الله علیه و آله روايت شده است: «مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ أَرْبَعِينَ يَوْماً نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ؛3 هر كسي چهل روز، غذاي حلال بخورد، خداي تعالي، قلبش را نوراني مي كند.»
3. اثر ديگر تلاش براي به دست آوردن مال حلال، بخشش خداوند است. پيامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ بَاتَ كَالًّا مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ بَاتَ مَغْفُوراً لَهُ؛4 كسي كه با خستگي به سبب تلاش روزانه براي كسب روزي حلال شب را به صبح برساند، آمرزيده مي شود.»

اثرات لقمه حرام

1-پذيرفته نشدن نماز و دعا:
طبق روايات بسياري كه از اهل بيت علیهم السلام به ما رسيده است، اثر لقمة حرام تا چهل روز در بدن انسان باقي مي ماند و دعاي شخص در اين مدت پذيرفته نمي شود. خاتم الانبيا حضرت محمد مصطفي صلی الله علیه و آله فرمود:

«مَنْ أَكَلَ لُقْمَةَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ أَرْبَعِينَ صَبَاحا؛5 و «مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُسْتَجَابَ دُعَاؤُهُ فَلْيُطَيِّبْ مَطْعَمَهُ وَ مَكْسَبَهُ؛6 هر كه لقمة حرامي بخورد، تا چهل شب نمازش قبول نمی شود و تا چهل روز دعايش مستجاب نگردد.» و «هر كس دوست دارد كه دعايش مستجاب شود، خوراك و كسبش را پاكيزه كند» و در حديث قدسي آمده است: «فَمِنْكَ الدُّعَاءُ وَ عَلَيَّ الْإِجَابَةُ فَلَا تَحْجُبْ عَنِّي دَعْوَةً إِلَّا دَعْوَةَ آكِلِ الْحَرَامِ؛7 از تو دعا و از من اجابت است. هيچ دعايي از من محجوب نمي شود، جز دعاي حرام خور.»

2-مانع بهشت:
هر گوشتي كه از لقمة حرام برويد، مانع ورود به بهشت مي شود. امام باقر علیه السلام فرمود: «الذُّنُوبُ كُلُّهَا شَدِيدَةٌ وَ أَشَدُّهَا مَا نَبَتَ عَلَيْهِ اللَّحْمُ وَ الدَّمُ لِأَنَّهُ إِمَّا مَرْحُومٌ وَ إِمَّا مُعَذَّبٌ وَ الْجَنَّةُ لَا يَدْخُلُهَا إِلَّا طَيِّبٌ؛8 تمام گناهان، سخت است (از نظر نافرماني خدا و كيفر و عقوبت آنها)؛ ولي سخت ترين آنها گناهاني است كه با آن، گوشت و خون برويد (مانند خوردن مال حرام)؛ زيرا آن گنهكار يا بخشوده و يا معذب گردد، و جز شخص پاك به بهشت وارد نشود (پس چنين گنهكاري بايد در برزخ و يا محشر عذاب كشد تا آن گوشت و خونش بريزد و تصفيه گردد، و سپس داخل بهشت شود).»

3-لعن فرشتگان:
حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: «إِذَا وَقَعَتِ اللُّقْمَةُ مِنْ حَرَامٍ فِي جَوْفِ الْعَبْدِ لَعَنَهُ كُلُّ مَلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ الْخَبَرَ بِطُولِه؛9 هر گاه يك لقمه حرام در معده بنده قرار گيرد، تمامى فرشتگان آسمانها و زمين او را لعنت كنند.»
لقمه كامد از طريق مشتبه
خون خور و خاك و بر آن دندان منه

كان تو را در راه دين مفتون كند
نور عرفان از دلت بيرون كند

4-شفاعت نشدن در قيامت:
امير المؤمنين علیه السلام در وصيت خود به امام حسن علیه السلام فرمود: «وَ لَا يَرِدُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَنْ أَكَلَ مَالًا حَرَاماً لَا وَ اللَّهِ لَا وَ اللَّهِ لَا وَ اللَّهِ؛ 10 كسي كه مال حرام بخورد، در قيامت بر رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد نمی شود؛ به خدا سوگند! به خدا سوگند! به خدا سوگند!» «وَ لَا يَشْرَبُ مِنْ حَوْضِهِ وَ لَا يَنَالُ شَفَاعَتَهُ؛11 و از حوض كوثر نمي نوشد و مشمول شفاعت آن حضرت نمي گردد.»

 

مال حرام رشد و برکتی نخواهد داشت

درباره‌ی مال حرام در حدیثی داریم كه « إِنَّ الْحَرَامَ لَا یَنْمی وَ إِنْ نَمَى لَا یُبَارَكُ لَهُ فِیهِ ؛ مال حرام رشد نمی كند و زیاد نمی شود و اگر هم رشد كند ، بركت  نخواهد داشت. » ¹

 

لقمه ی حرام ، حرف های امام معصوم را بی اثر می کند

امام حسین پیش از ظهر عاشورا در كربلا صحبت‌های زیادی كرد ولی هیچ كدام اثر نمی ‌كرد. در آخر حضرت فرمودند: « فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُكُمْ مِنَ الْحَرَامِ ؛ چون شكم‌های شما از حرام پرشده است ، حرف‌های من در شما اثر نمی گذارد.»²

 

روزی هرکس ، حلال مقدّر می شود

«إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَسَمَ الْأَرْزَاقَ بَیْنَ خَلْقِهِ حَلَالًا وَ لَمْ یَقْسِمْهَا حَرَاماً فَمَنِ اتَّقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَبَرَ أَتَاهُ اللَّهُ بِرِزْقِهِ مِنْ حِلِّهِ وَ مَنْ هَتَكَ حِجَابَ السِّتْرِ وَ عَجَّلَ فَأَخَذَهُ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ قُصَّ بِهِ مِنْ رِزْقِهِ الْحَلَالِ وَ حُوسِبَ عَلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ؛ خداوند عزیز و با عظمت خلایق را آفرید و روزی آن‌ها را نیز به صورت حلال برای آنها قرار داد. پس اگر كسی چیزی از حرام مصرف كند به همان میزان از حلال محروم می‌شود و در قیامت نیز مورد ملامت خداوند قرار خواهد گرفت.»⁶

 

لقمه ، در نسل آدمی تأثیر دارد

« كَسْبُ الْحَرَامِ یَبِینُ فِی الذُّرِّیَّةِ ؛ مال حرام در فرزندان آشكار می شود و روی آن‌ها اثر می ‌گذارد.»³

 

عبادت همراه مال حرام ، اثری ندارد

پیامبر(ص) فرمودند: « الْعِبَادَةُ مَعَ أَكْلِ الْحَرَامِ كَالْبِنَاءِ علَى الْمَاء ؛ كسی كه مال حرام می خورد و عبادت هم می كند، مثل كسی است كه روی آب ، ساختمان می سازد. »⁴

امام صادق فرمودند: « تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَیْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً ؛ ترك لقمه‌ی حرام، نزد خدا بهتر از خواندن هزار ركعت نماز مستحبی است.»⁵

  

به حرام متوسل نشوید!

اینطور نیست كه اگر به حرام متوسل شویم ، زودتر به راحتی و رفاه می ‌رسیم .

مثل متوسل شدن به حرام برای رسیدن زودتر به روزی ، مانند مثل رانندگانی است كه تند رانندگی می ‌كنند به گمان آنکه زودتر به منزل برسند ولی در راه تصادف می ‌كنند و گاه نیز، هیچ گاه به منزل نمی رسند  .

امام صادق فرمودند: « تَرْكُ لُقْمَةِ حَرَامٍ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ صَلَاةِ أَلْفَیْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً ؛ ترك لقمه‌ی حرام، نزد خدا بهتر از خواندن هزار ركعت نماز مستحبی است.»

فردی که بهشت را برای خود ضمانت کرد!

در جلد پنجم کتاب فروع كافی  آمده است :

شخصی از كارمندان دستگاه بنی امیه ودرعین حال از  از طرفداران امام صادق (ع) بود.

این شخص دوستی داشت كه با امام صادق رابطه داشت و از او خواهش كرد كه ترتیب ملاقاتش را با امام بدهد تا با امام دیداری داشته باشد . وقتی امام اجازه‌ی ملاقات را به این فرد داد ، به خدمت امام رسید . به امام عرض كرد كه مدتی را در دستگاه طاغوت گذرانده و وضع مالی خوبی به دست آورده است و از امام خواست كه مال او را حلال كند .

 امام صادق فرمودند: توبه و حلال شدن مال شما به این است كه آن چه از حرام به دست آورده‌ای ، حتی لباسی را كه در تن داری ، بدهی.

توبه كسی كه مال حرامی را به دست آورده این نیست كه گریه كند ، یا گنبد مساجد را كاشی كند یا این كه شب‌های جمعه دعای كمیل بخواند ویا برای امام حسین (ع) و اهل بیت خرج کند ، توبه تنها اشك نیست ، البته نشانه‌ی پشیمانی می‌باشد ولی ندامت خالی فایده‌ای ندارد.

مالی كه از رشوه و ظلم به مردم جمع آوری شود، حرام است.

امام صادق به این جوان فرمود: اگر این گونه توبه كند، خود حضرت ، بهشت را برایش ضمانت می كند .

 جوان نیز پذیرفت وتمامی اموالی را كه صاحبان آن‌ها را می‌شناخت به صاحبانشان برگرداند و با اجازه‌ی امام اموالی كه صاحبان آن‌ها را نمی ‌شناخت ، از طرف آنها صدقه داد تا جایی كه حتی لباس خود را نیز تحویل داد و از شغلش استعفا داد .

بعد ازمدتی این شخص بیمار شد و در موقع احتضار به دوستش گفت: كه امام صادق به وعده‌ی خود عمل كرد و من در جایگاه خود را در بهشت می بینم .

 

جمله ای عجیب و تکان دهنده !

پیامبر فرمود:« مَنْ كَسَبَ مَالًا مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَفْقَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ؛ كسانی كه نان حلال را رها می ‌كنند و به دنبال حرام می ‌گردند ، به خیال این كه از راه حرام درآمد پیدا كنند ، خدا به فقر مبتلایشان می‌كند.» ¹¹

 

کارکردن عار نیست

به امام صادق گفتند : آقا جان شما چرا کار می کنید ؟ امام فرمودند: « لِأَسْتَغْنِیَ عَنْ مِثْلِكَ ؛ زحمت می ‌كشم تا از مثل شماها بی نیاز باشم. »⁷

حضرت امیرالمؤمنین فرمودند: « طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِی نَفْسِهِ وَ طَابَ كَسْبُهُ ؛ خوشا به حال كسی كه در درون تكبر نداشته باشد و بنده‌ی خدا باشد و كسب و كار حلال داشته باشد.»⁸

در جایی می فرمایند: «مَنْ أَكَلَ مِنْ كَدِّ یَدِهِ كَانَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی عِدَادِ الْأَنْبِیَاءِ وَ یَأْخُذُ ثَوَابَ الْأَنْبِیَاءِ ؛ اگر كسی با دستش كار كند و روزی بخورد ، در روز قیامت در زمره و گروه انبیا است و خدا ثواب انبیا را به او می دهدَ» ⁹

در جای دیگر فرمودند :« الْكَادُّ عَلَى عِیَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ؛ كسی كه كار می ‌كند تا خرجی زن و بچه‌اش را پیدا كند ، مثل كسی است كه در جبهه می‌جنگد » ¹⁰

 

دلایل کمی رزق

 بعضی ها رزقشان كم است ، كاسبی می‌كنند ، ورشكست می‌شوند. مسافركشی می ‌كنند ، تصادف می‌كنند. 

به هر دری می زند ، نمی ‌شود.

 دلائلی دارد: 1- ممكن است به خاطر آزمایش باشد .

2- گاهی ممكن است به خاطر این باشد که سوء نیت دارد.

حدیث داریم که هركسی خیر خواه مردم باشد ، خدا روزی او را وسیع می‌كند.

3- برای این است كه جلوی طغیان گرفته شود . قرآن می فرماید : «وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ ؛ اگر خداوند رزق مردم را توسعه بدهد ،  یاغی می شوند.» ¹⁵

4- گاهی به خاطر كفران نعمت است

گاهی اوقات خداوند نعمتی را به ما می دهد و ما آن را کفران می کنیم .

 قرآن می گوید : «فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ كَثیراً ؛ به خاطر این كه یك عده ظلم كردند ، ما یك سری چیزها رااز  آن‌ها تحریم كردیم و از آنها گرفتیم.» ¹⁶

در جای دیگری می فرماید :«فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِما كانُوا یَصْنَعُونَ ؛ نعمت‌ها را كفران كردند»¹⁷

 5- به خاطر این است که وقتی به او دادیم ، یتیم نوازی نکرد ؛«كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْیَتیمَ ؛ به یتیم‌ها سركشی نكردید »¹⁸

6- به او دادیم ، اما فقرا را ندید ؛« وَ لا تَحَاضُّونَ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْكینِ ؛ به فقرا كمك نكردید» ¹⁹

  

برای مال حرص نزنید!

امام صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ بَاتَ سَاهِراً فِی كَسْبٍ وَ لَمْ یُعْطِ الْعَیْنَ حَظَّهَا مِنَ النَّوْمِ فَكَسْبُهُ ذَلِكَ حَرَامٌ ؛ كسی كه شب‌ها نمی خوابد ، كمی خوابش می برد و بیدار می ‌شود حق چشمش را نمی دهد، درآمدش گوارا نیست و حرام است. »¹² (البته این حرام ، حرام فقهی نیست ،بلکه حرام اخلاقی می باشد.)

داده‌ها، دلیل لطف خدا و گرفتن‌ها ، دلیل قهر خدا نیست!

بعضی‌ها می‌گویند: اگر خدا دوستمان نداشت به ما نمی داد .در جواب این دوستان باید گفت : داده‌ها دلیل بر این نیست كه خدا شما را دوست دارد ، زیرا که در عالم رزق و روزی چند اصل وجود دارد ؛

چند نوع اصل داریم :

1- اصل استدراج :

 قرآن می ‌فرماید : گاهی از اوقات وقتی بخواهیم کسی را اذیت کنیم به او مال فراوان می دهیم : «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِها فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا ؛ فقط خدا اراده كرده است که این‌ها را عذاب دهد.» ¹³

2-  رزق دو نوع است : قطعی و اکتسابی

 یك سری روزی ها قطعی است ، یعنی هر كاری كنیم ، این را خدا مقدر كرده است ؛ «وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها » ¹⁴

خداوند اكسیژن را رزق ما قرار داده است ، چشم‌های سالم ، گوش شنوا، سلامتی و جوانی داده است . این ها رزق هایی است که از جانب خداوند به شکل قطعی به انسان داده شده است .

 اما یك سری رزق‌ها اكتسابی است .

وقتی می گوییم : روزی دست خداست ، معنایش این نیست كه دنبال روزی نرویم .

به عبارتی باید در حد توان برای کسب روزی کار و تلاش کرد اما نباید برای آن حرص زد و طمع پیدا کرد .

حضرت امیرالمؤمنین فرمودند: « طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِی نَفْسِهِ وَ طَابَ كَسْبُهُ ؛ خوشا به حال كسی كه در درون تكبر نداشته باشد و بنده‌ی خدا باشد و كسب و كار حلال داشته باشد»

3- در فرهنگ قرآن ، فقط خوردنی ها رزق نیست ، هرچه خدا بدهد ، رزق است .

گاهی ممکن است ببینید یك كسی كنار خیابان خوابیده است و خانه ندارد ولی چنان آرامشی وجود او را فراگرفته  كه انگار او هیچ غصه‌ای در زندگی ندارد. خدا به یكی این طور خواب می‌دهد.

به یكی هم یک متكا پَر و یک تشک نرم و یک تختخواب و یک چراغ خواب آنچنانی می ‌دهد. ولی تا یک قرص نخورد خوابش نمی ‌رود.

فردی ، خواب روی آجر رزق او است . اما برای دیگری خواب روی متكای پَرودر خانه و اتاق خواب آن چنانی، رزق نیست و آرامشی ندارد .

 

نظر اسلام در مورد مال چیست؟

مال خوب است ، اما  آنچه بد است ، علاقه ی افراطی وحب شدید به مال است.

قرآن می‌گوید: « الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا » ²⁰

مال ، زینت دنیا است . زینت هم خوب است . خدا می‌گوید : « إِنَّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا ؛ آسمان را زینت كردم » ²¹

در جای دیگرقرآن می‌گوید: وقتی نماز جمعه را خواندید ؛ « فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ » ²²

مال فضل اللّه است ، اما آن چیزی كه بد است ؛ « جمع ماله وعدّده ؛ جمع کردن مال و علاقه ی شدید به مال »²³ می باشد .

 

فرآوری : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان

 

پی نوشت ها :

1) وسائل الشيعه، حر عاملي، ج‏‏17، ص‏24.
2) بحار الانوار، مجلسي، ج‏‏92، ص‏373.
3) همان، ج‏‏100، ص‏16.
4) جامع الاخبار، شعيري، بی‏نا، نجف، چاپ دوم، 1385 ق، ص‏139 و وسائل الشيعه، حر عاملي، ج‏‏17، ص‏24.

5) بحار الانوار، مجلسي، ج‏‏63، ص‏314.
6) عدة الداعي و نجات الساعي، ابن فهد حلي، ص‏139.
7) همان.
8) كافي، محمد بن یعقوب كليني،الاسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج‏‏2، ص‏270.
9) مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، على بن حسن، طبرسى، المكتب الحيدريه، نجف، چاپ: دوم، 1385ق / 1965م / 1344ش – ص316
10) مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، میرزاحسین نوري، بی‏نا، قم، چاپ اول، 1408 ق، ج‏‏12، ص‏192.
11) همان، ج‏‏17، ص‏59.

 

1- کافی / ج 5 / ص 125

2- بحار الانوار / ج 45 / ص 8

3- کافی / ج 5 / ص 124

4- عدة الداعی / ص 302

5- همان / ص 140

6- کافی / ج 5 / ص 80

7- همان / ص 74

8- نهج البلاغه / حکمت / 123

9- جامع الاخبار / ص 139

10- کافی / ج 5 / ص 88

11- أمالی / طوسی / ص 182

12- کافی / ج 5 / ص 127

13- توبه / 55

14- هود / 6

15- شوری / 27

16- نساء / 160

17- نحل / 112

18- فجر / 17

19- فجر / 18

20- کهف / 46

21- صافات / 6

22- جمعه / 10

23- همزه / 2

 

 منبع : سایت یاد وخاطره شهدا

نظرات شما عزیزان: