درسهای عاشورا - حُسن معاشرت

احاديث

 قَالَ الصَّادِقُ ‌عليه ‌السلام: يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ، اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَمْلِكْ نَفْسَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ، وَ مَنْ لَمْ يُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ، وَ مُخَالَقَةَ مَنْ خَالَقَهُ، وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافَقَهُ، وَ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ، وَ مُمَالَحَةَ مَنْ مَالَحَهُ.

قَالَ الصَّادِقُ‌ عليه ‌السلام فِي قَوْلِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ: «إِنّا نَراكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ»، كَانَ يُوَسِّعُ الْمَجْلِسَ، وَ يَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ، وَ يُعِينُ الضَّعِيفَ.

قَالَ البَاقِرُ‌ عليه ‌السلام: عَظِّمُوا أَصْحَابَكُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ، وَ لَايَتَهَجَّمْ بَعْضُكُمْ عَلى بَعْضٍ، وَ لَاتَضَارُّوا، وَ لَاتَحَاسَدُوا، وَ إِيَّاكُمْ وَ الْبُخْلَ، كُونُوا عِبَادَ الله الْمُخْلَصِينَ.
عذرپذيري امام حسين‌ عليه ‌السلام
 امام حسين ‌‏عليه ‌السلام‏ در آداب اجتماعي و حسن معاشرت با دور و نزديك، بلند پايه و بي‏ نظير بود. خصال آن حضرت، سرشار از عفو و گذشت است.
 جمال ‌الدين محمد زرندي حنفي مدني روايت كرده كه از حضرت زين ‌العابدين از پدرش امام حسين ‏عليه ‌السلام‏ نقل مي‌ كند كه فرمود: «اگر مردي به من دشنام دهد در اين گوش (و به گوش راستش اشاره فرمود) و عذر بياورد در گوش ديگرم، عذر او را مي‏ پذيرم؛ زيرا اميرالمؤمنين‌‏ عليه‌ السلام‏ از جدم پيغمبر صلي ‌الله‌ عليه ‌وآله براي من نقل فرمود:
لا يَرِدُ الْحَوْضَ مَنْ لَمْ يَقْبَلِ الْعُذْرَ مِنْ مُحِقٍّ اَوْ مُبْطلٍ
وارد حوض (كوثر) نمي‏شود كسي كه عذر را نپذيرد؛ خواه عذرآور حق بگويد يا باطل.[۱]
ادب نسبت به برادر
  امام حسين‌ ‏عليه ‌السلام‏ با فرزندان، بانوان، خويشان و اهل ‌بيت خود در نهايت ادب، محبت، رحمت، مهرباني، انس و مودت برخورد مي‌ كرد.
  ابن قتيبه روايت مي‌ كند كه مردي خدمت امام حسن ‏عليه ‌السلام‏ آمد، و از آن حضرت درخواست چيزي كرد.
  حضرت فرمود: «سؤال، شايسته نيست مگر براي وام سنگين يا فقرِ خواركننده و يا ديه و تاواني كه ادا نكردن آن سبب رسوايي شود.»
 عرض كرد: «نيامدم به خدمت شما مگر براي يكي از آنها.»
 حضرت، فرمان داد تا صد دينار به او دادند.
 سپس آن مرد خدمت امام حسين ‌‏عليه ‌السلام‏ رفت و از آن حضرت نيز سؤال كرد،  امام حسين‌‏ عليه ‌السلام‏ هم همان سخن برادرش را به او فرمود و همان پاسخ را شنيد؛ سپس پرسيد: «برادرم به تو چقدر داد؟»
 عرض كرد: «صد دينار.»
 امام حسين‌‏ عليه ‌السلام‏ نود ونه دينار به او عطا كرد؛ زيرا نخواست با برادرش برابري كرده باشد.[۲]
جواب نيکي به بهتر
 ياقوت مستعصمي از اَنَس روايت مي‌ كند كه در خدمت امام حسين ‌‏عليه ‌السلام‏ بودم؛ كنيزكي دسته گلي براي آن حضرت آورد. امام حسين ‌‏عليه ‌السلام‏ فرمود:
اَنْتِ حُرَّةٌ لِوَجْهِ اللهِ تَعالى
تو براي خدا آزادي.
 گفتم: «كنيزكي يك دسته گل برايت آورده و تو او را آزاد مي ‏كني؟» فرمود: «اين چنين خدا به ما ادب آموخته است؛ زيرا مي‌ فرمايد:
«وَ اِذا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّة فَحَيُّوا بِاَحْسَنَ مِنْها اَوْ رُدُّوها»[۳]
  هرگاه كسي شما را ستايش كند، شما نيز بايد در مقابل به ستايشي بهتر از آن، يا مانند آن، پاسخ دهيد. و نيكوتر از اين دسته گل، آزاد ساختن او بود.[۴]
 

منبع: رسالت عاشورايي/ده درس و سخنراني ويژه مبلّغان/حضرت آيت الله العظمي صافي ‌مدظله الوارف/چاپ اول: محرم الحرام۱۴۳۳/ پاييز۱۳۹۰
-----------------------
پی نوشت:
[۱]. نظم درر السمطين؛ ص ۲۰۹.
[۲]. سمو المعني؛ ص ۱۵۲.
[۳]. نساء؛ ۸۶.
[۴]. سمو المعني؛ ص ۱۵۹- ابوالشهداء؛ ص ۷۲.